Morgunblaðið - 12.07.2002, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PETER Levine er bandarískur sál-
fræðingur sem hefur sérhæft sig í
áfallaröskun en hann hélt á dögun-
um námskeið á Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi þar sem hann
kynnti kenningar sínar og aðferðir.
Peter, sem er einnig með doktors-
próf í lífeðlisfræði, hefur aðallega
leitast við að sýna fram á lífeðlis-
fræðilegan grunn áfallaröskunar og
hafa rannsóknir hans markað nýja
stefnu í meðferð áfalla. Meðferðin
sem hann hefur þróað kallast lík-
amsskynjun en hann telur að lík-
amsskynjunin sé lykillinn að lækn-
ingu áfalla, það er að beina fólki inn í
þá skynjun.
Peter starfar núorðið mest við
kennslu og námskeiðahald, auk þess
sem hann vinnur með einstaklingum
sem hafa orðið fyrir áföllum. Hann
hefur þjálfað sálfræðinga,
hjúkrunarfræðinga og fleiri stéttir
víða um heim og stendur meðal ann-
ars fyrir kennslu í líkamsskynjun
sem meðferðarformi. Edda Arndal
er meðal nemenda hans í Bandaríkj-
unum, en hún er hjúkrunarfræðing-
ur auk þess sem hún hefur lokið
meistaraprófi í sálfræði og mann-
fræði og er hún nú að sérhæfa sig í
meðferð áfallastreitu, samkvæmt
kenningum Peters. Hann kom hing-
að til lands fyrir milligöngu hennar
og Guðnýjar Önnu Arnþórsdóttur,
hjúkrunarframkvæmdastjóra end-
urhæfingarsviðs geðdeildar Land-
spítala – háskólasjúkrahúss.
Hefur rannsakað áhrif áfalla
og streitu á taugakerfi
„Aðferðin sem ég nota er ný nálg-
un en ég hef sjálfur notað hana í
meira en þrjátíu ár,“ segir Peter. Að
sögn hans skoðaði hann atferli dýra
og reyndi að skilgreina áhrif áfalla
og streitu á taugakerfi þeirra, jafnt
sem manna. „Þegar fólki er ógnað og
hættan líður hjá er áfallið ekki yfir-
staðið. Þannig er það hins vegar hjá
villtum dýrum. Þegar þau eru komin
úr hættu komast þau í sama jafn-
vægið um leið aftur,“ bendir hann á
Hann veltir því upp hvort dýr
verði ekki fyrir áfallastreitu en segir
að hegðun villtra dýra breytist fljótt
ef þeim er komið fyrir á tilrauna-
stofu þannig að vissulega verði þau
fyrir áfallastreitu líkt og fólk. Aftur
á móti hugsa þau ekki um hættuna
þegar þau eru úti í náttúrunni, að
sögn Peters, heldur gerist eitthvað í
líkamsstarfsemi þeirra sem veldur
því að þau komast samstundis í jafn-
vægi.
Hann segir að í mönnum og dýr-
um, jafnvel sumum frumstæðum
dýrum, sé þáttur í heilastarfseminni
sem stýri viðbrögðum við áföllum.
Peter spyr því hvort þessi hæfileiki
dýranna til að jafna sig sé eitthvað
sem mennirnir búa yfir en hafa
misst hæfileikann til að nota eða
hvort þetta sé náttúrlegt ferli sem
mannfólkið leyfir ekki að gerist.
Við festumst í áfallinu
Hann segir að rannsóknir sínar
styðji síðari fullyrðinguna. „Ef villt
dýr er elt fer það í gegnum mjög sér-
stakt ferli þegar það losnar. Það
hristist og skelfur, fær djúpan, öran
andardrátt og gengur í gegnum hita-
breytingar. Það sama gerist hjá fólki
nema hvað við skiptum okkur af
þessu ferli. Við höfum orðið hrædd
við það og leyfum því sjaldnast að
ganga yfir. Við stoppum í þessari
miklu orku og verðum föst. Áfall
snýst einmitt um það að vera fast-
ur,“ útskýrir Peter.
Hann heldur áfram og segir að ef
einhverjum sé ógnað framkalli lík-
ami og hugur þau viðbrögð að við-
komandi hlaupi eins hratt og hann
getur eða berjist. Hann bendir á að
orkan sem kemur yfir einstaklinginn
sé sama orka og gerir móður kleift
að lyfta þungri bifreið og draga
barnið sitt undan til þess að bjarga
því úr hættu. „Við gefum frá okkur
ótrúlegt magn af orku en ef við erum
ekki fær um að losa þessa orku og
komast aftur á byrjunarreit leggst
það á líkama okkar,“ bætir hann við.
Hann segir að fólk sem hefur lent í
mörgum áföllum á tiltölulega stutt-
um tíma virðist fara mjög nærri því
að komast út úr þessu ferli. Það
verði sterkara fyrir vikið vegna þess
að það viti að það komist í gegnum
áföll.
Líkaminn þarf að
ljúka ferlinu
Aðspurður hvernig meðferðin
sjálf gangi fyrir sig segir Peter að í
fyrstu þurfi að vinna með líkaman-
um. „Áfall snýst um að festast. Ein-
staklingur verður hreyfingarlaus
gagnvart hættu og festist þar. Lík-
aminn gerir vissa hluti til að vernda
okkur og þetta er einn þeirra. Ef
hann fær að ljúka þessu ferli þá er
einstaklingurinn ekki lengur í áfalli
og eftir stendur orka,“ ítrekar Peter.
Hann telur að fólk geti fundið það
innra með sér ef það hefur fest, það
skipti ekki máli að muna hvert áfall-
ið var heldur eingöngu að finna að
það hafi orðið og leyfa því að klára.
„Fólk þarf að vera meðvitað. Þegar
manneskjan verður meðvituð fer lík-
aminn að hegða sér eins og hann
gerði fyrir tveimur árum þegar ein-
hver réðst á hana. Þá fer líkaminn að
ljúka þessum viðbrögðum. Við-
brögðunum fylgir skjálfti, hristing-
ur, djúpur andardráttur og svo
framvegis. Þetta verður til þess að
líkaminn losnar úr þessu ástandi,“
segir hann.
Peter Levine, bandarískur sálfræðingur, hélt námskeið hér á landi
Líkamsskynjun sem
meðferð við áfallastreitu
Bandaríski sálfræðing-
urinn Peter Levine hef-
ur þróað nýja meðferð
við áfallastreitu. Hann
kynnti þetta nýja með-
ferðarform á námskeiði
sem hann hélt á Land-
spítala – háskólasjúkra-
húsi um liðna helgi.
Morgunblaðið/Jim Smart
Peter Levine og Edda Arndal.
JÚ, JÚ, þetta er dálítið kraðak
enda er þetta gamla kerfið, segja
þeir Guðbjörn, Snorri og Andri
frá Símanum þar sem þeir sitja
glaðbeittir við vinnuna á Sund-
laugarvegi í blíðunni í vikunni.
„Það var bilun í nokkrum síma-
vírum, það hefur komist raki í
þetta og þá leiðir allt saman og
línan bilar. Þessi lína er vel göm-
ul, ártalið eða öllu heldur fram-
leiðsluárið 1956 stóð á einum
strengnum.“
Þeir segja að skemmdir séu
mældar út af töluverðri ná-
kvæmni þannig að það þurfi ekki
að grafa mjög langan skurð.
„Það er ágætt að vinna úti í
svona veðri, við erum ánægðir
með það. En þetta er auðvitað
ekki eins skemmtilegt í mígandi
rigningu og þá þurfum við að
tjalda yfir okkur og híma yfir
viðgerðunum í tjaldinu.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Lúnir vírar og frískir menn
ÞEGAR fjórar vikur eru þar til
Þjóðhátíð hefst í Vestmanna-
eyjum hafa tæplega nítján
hundruð manns tryggt sér ferð
til Eyja um verslunar-
mannahelgina. Verð á ferðum
til Eyja er mjög mismunandi.
Þeir sem vilja fara sjóleiðina
geta farið með Herjólfi frá Þor-
lákshöfn og þurfa að greiða
1.700 krónur fyrir farið aðra
leið. Þeir sem heldur kjósa að
fljúga geta flogið frá Bakka
með Flugfélagi Vestmannaeyja
fyrir 6.000 krónur fram og til-
baka. Þeir sem vilja fljúga frá
Reykjavík greiða 12.230 krónur
fyrir far fram og til baka með
Íslandsflugi en námsmenn
greiða ekki nema 8.830 krónur.
Pakkaferð með Flugfélagi
Vestmannaeyja kostar 14.000
krónur en innifalinn er að-
göngumiði á Þjóðhátíð í Herj-
ólfsdal. Alls hafa ríflega 800
manns bókað far. Á venjuleg-
um degi kostar flugfarið 3.800
krónur en miðað við að miði sé
keyptur á þjóðhátíð í forsölu
kostar flugið um verslunar-
mannahelgina 6.500 krónur.
Arnór Valdimarsson hjá Flug-
félagi Vestmannaeyja segir að
fargjaldið sé hærra um versl-
unarmannahelgina vegna auk-
ins álags á starfsfólk félagsins
auk þess sem kalla þurfi út auk-
inn mannskap. Hann segir
verðið óbreytt frá því sem verið
hefur síðastliðin tvö ár. Ekki er
innifalin ferð með rútu frá
Reykjavík og heldur ekki frá
flugvelli inn í Herjólfsdal.
250 króna ferð með
bekkjabílum
Þorsteinn Árnason bifreiða-
stjóri býður upp á ferðir með
svonefndum bekkjabílum og er
fargjaldið um 250 krónur fyrir
fullorðna og 150 krónur fyrir
börn. Miðaverð í forsölu á
þjóðhátíðina er 7.500 krónur en
sé miðinn keyptur við hliðið
kostar hann 8.500 krónur.
Hjá Íslandsflugi fengust þær
upplýsingar að pakkinn á
þjóðhátíðina kostaði 19.680
krónur og inni í honum væri
flug, aðgangur að Herjólfsdal,
rútuferð til og frá flugvelli í
Eyjum, 830 króna flugvallar-
skattur og sölulaun. Um 20
ferðir verða frá Reykjavík til
Eyja á fimmtudag og föstudag
fyrir verslunarmannahelgi.
Að sögn Péturs Hafliðason-
ar, sem hefur yfirumsjón með
innlendu flugi Íslandsflugs, eru
þjóðhátíðargestir um hálfum
mánuði fyrr á ferðinni nú en í
fyrra og rétt fyrir síðustu mán-
aðamót voru margir farnir að
bóka flug. Pétur segir að mögu-
leiki sé að fjölga ferðum um
fjórar með 50 sæta vélum. Um
450 manns hafa bókað ferð með
Íslandsflugi til Eyja.
Um 600 miðar hafa selst á
Umferðarmiðstöðinni í pakka-
ferðir til Eyja en pakkinn kost-
ar 13.300 krónur. Í pakkanum
er rútuferð til Þorlákshafnar,
ferð með Herjólfi og svo að-
gangsmiði að Þjóðhátíð. Venju-
legt fargjald með Herjólfi er
1.700 krónur og fer skipið tvær
ferðir á fimmtudag og tvær á
föstudag. Þá fer hann þrjár
ferðir mánudaginn 5. ágúst.
Venjulegt fargjald með rútu frá
Reykjavík til Þorlákshafnar er
850 krónur aðra leiðina.
Tæplega 1.900
manns búnir að
bóka ferðir á
Þjóðhátíð í Eyjum
Mjög mis-
munandi
verð á
ferðum
ÞYRLA Landhelgisgæslunnar sótti
í fyrrinótt veikan sjómann um borð í
norskt loðnuskip um 130 sjómílur
norður af Hornbjargi. Beiðni barst
um sjúkraflugið klukkan 21.30 og kl.
3.20 lenti þyrlan í Reykjavík. Varð-
skip, björgunarbátur á Ísafirði og
þyrlubjörgunarsveit varnarliðsins
voru í viðbragðsstöðu vegna málsins.
Samkvæmt upplýsingum læknis á
slysadeild Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss í gær var líðan mannsins
þokkalega góð. Hann verður áfram á
sjúkrahúsinu til frekari rannsókna
og meðferðar. Beiðnin barst Land-
helgisgæslunni frá björgunarstjórn-
stöð í Stafangri í Noregi. Hæg norð-
austanátt var á svæðinu þegar
þyrlan fór í sjúkraflugið en skyggni
rysjótt, allt niður í 200 metra.
Þyrla sótti
veikan sjómann
MALARFLUTNINGABÍLL valt í
suðurfjörunni á Húsavík laust eftir
hádegið í gær er verið var að sturta
efni úr bílnum í uppfyllingu. Að sögn
lögreglunnar á Húsavík hlaut öku-
maður bílsins skrámur og fór í rann-
sókn á sjúkrahúsi bæjarins en ekki er
talið að meiðslin séu alvarleg. Í gær
var verið að rannsaka hvers vegna
bíllinn hefði oltið, en lögreglan sagði
að þeirri rannsókn væri ekki lokið.
Lögreglan á Húsavík rannsakar
einnig innbrot sem framið var í versl-
un í Vaglaskógi í fyrrinótt en þaðan
var stolið talsverðu magni af tóbaki.
Þjófarnir voru ófundnir í gær.
Flutningabíll
á hliðina
♦ ♦ ♦