Morgunblaðið - 12.07.2002, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðrún Hlíf Guð-jónsdóttir fædd-
ist í Ási í Ásahreppi í
Rangárvallasýslu 9.
desember 1914. Hún
andaðist á Landspít-
ala 9. janúar síðast-
liðinn og var útför
hennar gerð frá
Fossvogskirkju 18.
janúar síðastliðinn.
Jón Haukur Guð-
jónsson fæddist í Ási
í Rangárvallasýslu
12. júlí 1920. Hann
lést á Landspítala
við Hringbraut 14.
október 2001 og var útför hans
gerð í kyrrþey 23. október 2001.
Fyrr var oft í koti kátt
krakkar léku saman
þar var löngum hlegið hátt
hent að mörgu gaman.
Út um stéttar urðu þar
einatt skrítnar sögur
þegar safnast saman var
sumarkvöldin fögur.
Þessar ódauðlegu ljóðlínur lista-
skáldsins Þorsteins Erlingssonar
koma mér í hug er ég með fáum og
fátæklegum orðum minnist systkin-
anna frá Ási, leikskóla- og félags-
systkina.
Í þessu látlausa sanna en efnis-
mikla erindi kemur fram í skýru og
listrænu orðavali hin barnslega gleði
og sveita„húmor“. Þegar við vorum
að ganga okkar fyrstu spor skynja
lífið og tilveruna þroskast til starfa
og athafna. Enda komum við Rang-
æingar tæpast svo saman til mann-
fagnaðar að þetta þjóðlega kvæði sé
ekki sungið á lifandi hátt og af til-
finningahita.
Þegar ég nú kveð þessi systkini í
síðasta sinn verða efst í huga æsku-
minningarnar er við áttum saman í
leik og starfi. Þegar við vorum að
alast upp í Áshverfinu sem er byggð-
arkjarni sjö bæja í suðvestanverðum
Ásahreppi. Voru þar um fimmtíu
manns heimilisfastir. Í þessum hópi
var tugur eða meir af börnum og
unglingum sem settu skemmtilegan
svip félagsstarfs og hugmyndaauðgi
á þetta samfélag. Það skeði margt
úti í „nóttlausri voraldar veröld“ að
vori til. Þá voru oft ræddir stórir
framtíðardraumar. Meira að segja
rædd sveitar- og heimsmál.
Á þessum bæjum var tekið kaupa-
fólk um heyskapartímann, í það
minnsta kaupamaður og kaupakona.
Líka kaupstaðabörn tekin til snún-
inga, þá gátu litlar hendur komið að
notum við búskapinn. Oft voru þetta
barnabörn, líka kunningja og ókunn-
ug að öllu leyti. Það var sannarlega
fjölþætt mannlíf á þessum bæjum.
Leikir sveitabarnanna sýndu fljót-
lega smækkaða mynd af hefðbundn-
um búskap. Kaupstaðabörnin sem
voru á flestum bæjum yfir sumar-
tímann löguðu sig fljótt að heimilis-
börnunum í leik og jafnframt unnu
þau heimilunum mikið gagn með
snúningum og starfi með eldra fólk-
inu. Enda minnist nú margur aldinn
að árum í dag hvað það var þrosk-
andi að vera á góðu sveitaheimili að
njóta samvista við lífið og náttúruna.
Hlusta á gamla fólkið sem miðlaði af
sinni lífsreynslu og nýta sér það í
hljóðlátri kyrrð og rólegu umhverfi.
Það mátti víða sjá „uppundan“
bænum í blómskrýddri hlíð gróður-
ríka litfagra laut sem bar vott um
skemmtilega skipulagsgáfu og út-
sjónarsemi í húsakosti og öðru sem
tilheyrði þess tíma búskaparháttum.
Þar dreifðu sér hjarðir um víðan völl
sem voru bein húsdýranna, horn,
kjálkar, leggir, kögglar og völur.
Ekki spiltu fallegar skeljar og kuð-
ungar úr djúpi hafsins ásamt ýmsu
öðru sem féll til eftir ýmsum leiðum.
Peningahliðin ekki stórt vandamál.
Verðmætasti seðillinn var Fjall-
konumyndin af súkkulaðiplötunum.
Þá var hún ekki síður verðmæt
blessuð konan utan á Freyju kaffi-
rótarstöngunum, brosandi með
kaffibollann á lofti með ómældum
kostum eins og segir í vísunni:
Hitar, ylmar heillar drótt
hressir, styrkir, kætir.
Fegrar yngir færir þrótt
Freyju kaffibætir.
Já, Seðlabankinn hjá okkur börn-
unum á bæjunum í kring stóð á
traustum grunni, Gleðibankinn þrepi
ofar.
Það var víða búsældarlegt í stór-
þýfðum móa þar sem þúfurnar
mynduðu fjöll og djúpa dali. Ekki
spillti það umgjörðinni ef formfagur
veður- og vindsorfinn hressilegur
klettur var að baki með grastorfum
og listrænni hundaþúfu á bjargbrún
byggð upp af fuglum himinsins og
heimilishundinum um áratugi og ald-
ir. Mikla gleði vakti að finna fyrsta
fífilinn í bæjarveggnum, sjá gula
breiðu af hófsóley í votlendari hluta
túnsins, heyra í fyrsta lóuhópnum
kveða hið sígilda söngstef vorsins og
heyra hnegg hrossagauksins úr hag-
stæðri átt sem boðaði hagsæld og
hamingju. Minnisstætt að finna
fyrsta mófuglshreiðrið sem gat verið
maríuerla uppi á veggjapalli í fjár-
húsi eða snjótittlingur í mosaþúfu,
hreiðurkörfurnar klæddar mislitu
hrosshári álíka hlýlegt og svæfill hjá
nýfæddu barni, ungarnir með gap-
andi gin eftir mat kunnu vel að meta
ef haframjölsflögu var stungið upp í
lítinn gogg.
Þó að leikföng þessa tíma væru fá-
tækleg hygg ég að þau hafi ekki vak-
ið minni gleði en allir þeir skraut-
munir sem eru á markaði í dag. Þá
var oft létt yfir æskunni. „Undir blá-
himni blíðsumarnætur“. Þegar
morgunsólin á björtum vormorgni
merlaði austurfjöllin gaf fyrirheit
um bjartan og blessunarríkan dag.
Og „Undir dalanna sól“ er roðageisl-
ar kvöldsólarinnar ummynduðu tært
vesturloftið friði og ró sem virkaði
eins og ljúf kvöldbæn hjá blíðri móð-
ur eða ömmu.
Þó að stundum slægi í smábrýnu,
orð ekki alltaf kristileg, handalög-
máli beitt til frekari áherslu, jafnvel
hótað að tala aldrei við mótaðilann.
Farið á hestbak, á berjamó eða á ná-
grannabæi. Íþróttir æfðar við mis-
munandi aðstæður, met sett og unn-
ið snarlega af öðrum. Á hlýjum
góðviðrisdögum var buslað og synt í
Rauðalæk og Hrútsvatni. Að
ógleymdu að renna sér á skautum
með allra handa sveiflum og list-
hlaupi. Þær eru bjartar minningarn-
ar frá björtum vetrarkvöldum, fullt
tungl, stjörnubjartur himinn með
bragandi norðurljósum. Þótt frost
væri komið í tveggja stafa tölu hafði
það lítil áhrif í hita leiksins. Allt
þetta samstarf treysti vináttu og
tryggðaband. Jafnvel að ungur
sveinn og æskumær hafi hnýtt það
kærleiksband sem treysti hamingju-
sama samleið um langa ævi.
Fljótt kom það í ljós að Haukur
var hagur í höndum, listrænn og
hugmyndaríkur.
Sama var að segja um systur hans,
hennar vinna var unnin af vand-
virkni, hnitmiðuð og listræn hvort
sem hún handlék nál eða annað sem
að hannyrðum laut.
Bæði skrifuðu þau sérstaklega fal-
lega rithönd eins og systkinin öll.
Enda ekki langt að sækja þá list-
grein því faðir þeirra var listaskrifari
og hélt því meðan sjón og hönd unnu
saman. Hann skrifaði niður mikið af
ýmsum fróðleik. Ég hygg að í hand-
riti liggi drjúgt efni sem eflaust kem-
ur fyrir almenningssjónir síðar. Öll
embættisskjöl frá honum báru vott
um fallegan og vandaðan frágang.
Hann var frammámaður í sveitinni í
flestum félags- og framkvæmda-
störfum. Hreppsnefndarmaður í 44
ár og þar af oddviti í 22 ár.
Minnisstæður er okkur vörubíll-
inn sem Haukur smíðaði löngu fyrir
fermingu í öllum aðalatriðum ná-
kvæm eftirlíking af „gamla Ford“ og
vegakerfið sem lagt var vegna bif-
reiðaumferðarinnar. Já, vörubíllinn
hans Hauks vakti mikla athygli á Ás-
hlaði hjá ungum bíladellumönnum.
Víst engu síður en þær blikkbeljur
sem áttu eftir að fylla hlaðvarpana á
bæjunum hálfum mannsaldri síðar.
Það var mikil spenna að aka þessum
farkosti með allra handa burri og
margrödduðum hljóðum sem urðu
að líkjast starthljóði, lággengi og
upp í þau öflugust átök sem vélin gat
látið í té.
Þegar þau systkinin höfðu aldur til
gengu þau í UMF Ásahrepps, voru
þar starfsamir félagar. Þau voru
ásamt systkinum sínum og foreldr-
um traustur kjarni á fyrstu áratug-
um félagsins. Þá var starfsaðstaða
félagsins í litlu og lélegu þinghúsi
sem stóð rétt við núverandi húsvegg
Efri bæjar í Ási. Þegar einhver
mannfagnaður var á vegum félagsins
var engin aðstaða til veitinga. Þá
opnuðu hjónin í Niður-húsinu eins og
sagt var þá og buðu félaginu í bæinn.
Ég hygg að einhverjir muni eftir því
er þeir fetuðu niður traðirnar í mis-
jöfnum veðrum leiðandi elskuna sína
50–60 m leið, niður í kjallara þess
húss er enn stendur 104 ára gamalt, í
eldhús fjölskyldunnar. Við minn-
umst húsmóðurinnar glaðlyndrar og
góðmannlegrar, hláturmildrar og
hjartahlýrrar standa við eldavélina
renna á kaffikönnuna sem hressti
gestina andlega og líkamlega. Það
var oft glens og gaman, einstaka
maður tók upp pela með glitrandi
glögg sem lífgaði aðeins upp á radd-
böndin. En ég held að allir hafi tekið
tillit til þess að þeir voru inni á einka-
heimili en ekki opinberum skemmti-
stað.
Á þessu tímabili rak UMF Ása-
hrepps fjölþætta félagsstarfsemi,
mikið sönglíf hefur fylgt félaginu alla
tíð m.a. var Kjartan Jóhannsson með
söngnámskeið í nokkur ár. Að öðru
leyti stóðu áhugasamir heimamenn
fyrir söngæfingum og upp úr þessu
varð kirkjukór Kálfholtskirkju til.
Sömuleiðis var töluvert stunduð leik-
liststarfsemi og íþróttaæfingar. Fal-
legan og vel hirtan trjá- og blóma-
garð átti félagið á svonefndum
Grænhól. Smíðanámskeiði stóð það
fyrir og stundum rétti það hjálpar-
hönd ef óhöpp urðu í sveitinni ann-
aðhvort með vinnu eða smápeninga-
hjálp. Félagmálanámskeiðum stóð
það fyrir, sum enduðu með svo mik-
illi rausn í andlegu og líkamlegu fóðri
að hún var kölluð „veisla aldarinn-
ar“.
Stór þáttur í starfi UMF Ása-
hrepps var sú landkynning sem það
stóð fyrir með því að fara í eina
skemmtiferð á vorin í fulla fjóra ára-
tugi. Þetta voru yfirleitt hópar um 20
manns í þessum ferðum, kom fyrir
að sá hópur tvöfaldaðist. Oftast voru
þetta tveggja daga ferðir, þó voru
þriggja daga ferðir inni á milli. Það
var búið að fara flestar aðalleiðir frá
Snæfellsnesi í vestri og til Öræfa í
austri, koma á flesta þjóðkunna staði
og marga aðra minna þekkta, en
þess virði að stoppa, ganga á hærri
sjónarhól og njóta fjallasýnar og fjöl-
breyttrar náttúru í ljósi og litum.
Einn fastur þáttur í þessum ferðum
var að komið var minnst í eina
kirkju. Oft að heimamaður sagði sitt-
hvað úr sögu kirkjunnar og alltaf
sunginn sálmur áður en út var geng-
ið. Í öllu þessu sem áður var nefnt
voru þau þátttakendur að meira og
GUÐRÚN HLÍF
GUÐJÓNSDÓTTIR
JÓN HAUKUR
GUÐJÓNSSON
✝ Ármann ÓskarGuðmundsson
fæddist 28. maí 1913.
Hann lést á hjúkrun-
arheimilinu Sunnu-
hlíð 3. júlí síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Pálína
Jónsdóttir frá Nýja-
bæ í Þykkvabæ og
Guðmundur Einars-
son frá Bjólu í Rang-
árvallarsýslu. Ár-
mann átti tólf
alsystkini, þrjú hálf-
systkini og einn upp-
eldisbróður. Ármann
fluttist með foreldrum sínum til
Vestmannaeyja 1921 og bjuggu
þau í Viðey í Vestmannaeyjum.
Hinn 21. desember 1935 gekk
Ármann að eiga Unni Guðlaugu
Eyjólfsdóttur, f. 4.1. 1913, d. 10.5.
2002. Eignuðust þau fimm börn.
Þau eru: 1) Þórunn
Helga, f. 26.4. 1937,
gift Gunnari Stein-
þórssyni, f. 6.4. 1936,
þau eiga fjögur börn
og 13 barnabörn. 2)
Pálína, f. 22.12.
1940, gift Kristjóni
Sævari Pálssyni, f.
28.8. 1940 og eiga
þau fimm börn og 11
barnabörn. 3) Jónína
Guðrún, f. 19.6.
1948, maður hennar
er Ólafur Jón Leós-
son, f. 17.6. 1948,
hún á fjögur börn og
sex barnabörn. 4) Þorsteinn Ósk-
ar, f. 25.3. 1951, d. 16.7. 1951. 5)
Þorsteinn Óskar, f. 16.7. 1954,
hann á tvö börn og eitt barnabarn.
Útför Ármanns Óskars verður
gerð frá Kópavogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Elsku pabbi. Nú ertu loksins bú-
inn að fá hvíldina eftir erfið veik-
indi undanfarinna ára.
Þú varst búinn að ná þér sæmi-
lega vel á strik eftir að þú komst á
Sunnuhlíð en þegar mamma dó fyr-
ir sjö vikum versnaði heilsan aftur.
Það var með ólíkindum hvað þú
varst sterkur í þínum veikindum.
Eftir mörg hjartaáföll og önnur
veikindi, stóðst þú ávallt upp aftur
og neitaðir að gefast upp.
Við systkinin vorum að vona að
þú mundir hrista þetta síðasta
hjartakast af þér svo þú gætir not-
ið sumarsins, því þú varst svo mik-
ill sumarmaður en þú gast ekki
meira, notaðir síðustu kraftana til
að fylgja eiginkonunni til grafar og
þar með var krafturinn búinn.
Þegar við fluttum upp á fasta-
landið í gosinu 1973 fluttuð þið
mamma upp í Mosfellsbæ og
bjugguð þar smátíma. Þá fóruð þið
bæði að vinna á Reykjalundi. Þú
kunnir vel við þig á útilagernum við
að afgreiða plaströr og vannst þar
til ársins 1988 þegar þú lést af
störfum fyrir aldurssakir.
Þú varst nú ekki alveg sáttur við
að hætta að vinna, en lögin gera
ekki ráð fyrir að fólk vinni lengur
en til 75 ára aldurs. Þér fannst þú
vel geta unnið lengur. En þú fannst
þér fljótt áhugamál sem var gott.
Lærðir glerlist hjá Félagsstarfi
eldri borgara í Kópavogi og komst
þér upp smáaðstöðu heima til að
skera út í gler og búa til alls konar
fallega hluti, sem þú gafst jafn-
harðan.
Þið mamma voruð mjög áhuga-
söm um að sækja allar samkomur
og skemmtanir hjá Félagi eldri
borgara og fóruð oft í ferðalög með
þeim á sumrin, svo það má segja að
þið hafið notið efri áranna vel.
Ég man þegar þið létuð smíða
sólhúsið á svölunum, mamma ætl-
aði að hafa það fyrir blómaræktina
sína, en þú varst fljótur að finna
það út að þar mætti líka liggja í sól-
baði enda gerðir þú það óspart á
góðviðrisdögum. Þetta sólhús veitti
ykkur mikla ánægju. Mamma var
vön að bera fram kaffi og kalda
drykki í sólhúsinu þegar gestir
komu í heimsókn.
Ég man ekki eftir þér öðruvísi en
sívinnandi heima í Eyjum. Vörubíl-
stjórar áttu ekki fasta matar- og
kaffitíma. Þess vegna var oft mikill
flýtir á þér þegar þú komst í mat
og kaffi, ekki mátti stoppa of lengi,
þú gætir misst af túr. Þegar loðnu-
vertíð var þá var unnið meðan
stætt var. Þá var eins gott að ekki
voru komnir ökuritar í bílana til að
fylgja eftir EES-reglum um hvíld-
artíma bifreiðarstjóra.
Svo þurfti líka að sinna bruna-
útköllum hjá Slökkviliðinu á öllum
tímum sólarhrings, ef eldur varð
laus einhvers staðar.
Það var þér erfitt að þegar þú
gast ekki lengur farið í þínar
gönguferðir niður að Kópavogs-
höfn og fylgst með fuglunum. Þú
hafðir mikla unun af þessum
gönguferðum, enda varstu búinn að
ganga í mörg ár með gönguklúbbn-
um Hananú í Kópavogi em varðst
að hætta því þegar þú veiktist. Þá
fórst þú bara einn í þínar göngu-
ferðir og fórst bara rólega. Mömmu
fannst þú stundum vera heldur
lengi, var farin að hafa áhyggjur af
sínum, en þú skilaðir þér alltaf heill
heim.
Það verður dálítið skrítið að
koma ekki við í Sunnuhlíð og heim-
sækja ykkur mömmu, í leiðinni
heim úr vinnu, ég verð dálítinn
tíma að venjast því.
Ég veit að þér líður vel núna,
pabbi minn, þar sem þú ert laus við
allar þjáningarnar og kominn í
Guðsríkið og búinn að hitta
mömmu og litla drenginn ykkar.
Þú hafðir alltaf svo gaman af litlum
börnum og þau voru svo hænd að
þér.
Ég kveð þig, pabbi minn, og bið
Guð að blessa minningu þína.
Jónína Guðrún.
Elsku afi minn. Núna ertu loks-
ins búinn að öðlast langþráða hvíld.
Mig langaði til að skrifa nokkur orð
til þín að lokum. Ég man eftir svo
mörgum góðum stundum sem ég
átti hjá ykkur ömmu í Hlégerðinu.
Ein minning sem stendur mér of-
arlega í minni er frá þeim tíma sem
þú varst ennþá að vinna á Reykja-
lundi, þegar ég og Anna María vin-
kona mín komum í heimsókn til þín
og fengum að sniglast í kring um
þig á meðan þú varst að vinna.
Mér fannst alltaf svo gaman að
koma til ykkar ömmu og það voru
nú ófá skiptin sem við mamma
komum í kaffi. Þegar mamma og
amma sátu svo og möluðu í eldhús-
inu vorum við oftast í stofunni að
spila lönguvitleysu. Ég get þakkað
þér fyrir að koma spilamennskunni
í mig þar sem þú kenndir mér al-
veg ótal spil og kapla og hafðir al-
veg endalausa þolinmæði að nenna
að spila við mig. Mér fannst líka al-
veg frábært að fá að sitja í fanginu
hjá þér þegar þú varst að gera
krossgátur og fá að hjálpa smá til,
og fékk náttúrulega tilsögn í kross-
gátum líka (alltaf að nota blýant,
alltaf að nota stóra stafi), ég man
þetta ennþá.
Síðustu árin þín voru mjög erfið
og þú þurftir að ganga í gegn um
mikil veikindi og mér finnst alveg
ótrúlegt hve sterkur þú varst. En
núna ertu komin til ömmu og ég
veit að það hafa verið miklir fagn-
aðarfundir þegar þið hittust aftur.
Núna getum við hin sofið róleg vit-
andi það að þið eruð að passa hvort
annað (og jafnvel okkur líka).
Bless, elsku afi minn, og takk
fyrir öll árin okkar saman.
Þitt langafabarn
Drífa Pálín.
ÁRMANN ÓSKAR
GUÐMUNDSSON