Morgunblaðið - 12.07.2002, Blaðsíða 26

LISTIR
26 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Verð frá
1.990.000 kr
.
ÞEGAR tónlistin nær á manni slíku helj-
artaki strax í fyrsta takti, að mann langar
helst til að hætta að anda til að trufla ekki og
heyra betur, þá er eitthvað merkilegt um að
vera. Blokkflautukvartettinn Sirena frá Dan-
mörku hóf tónleika sína í Skálholti á laug-
ardag með slíkum hvelli í Konsert eftir Tele-
mann. Þetta var ekki spurning um fingrafimi
kvennanna fjögurra, Marit Ernst, Karinu Hel-
enu Agerbo, Helle Nielsen og Piu Loman,
þetta var ekki spurning um ótrúlega blásturs-
og öndunartækni, þetta var ekki spurning um
góða tónlist; – heldur var þetta eitthvað miklu
meira og dýrmætara. Þetta var spurning um
músík og henni svaraði kvartettinn með því að
svala skilningarvitum, huga og tilfinningum
hlustenda í einstakri músíkupplifun. Hvílíkur
happafengur! Blokkflautukvartettinn Sirena
hefur líka að því er sagði í tónleikaskrá unnið
til margvíslegra verðlauna og viðurkenninga
og skal engan undra. Verkefnaval hópsins á
tónleikunum var líka sérstaklega áhugavert.
Ný verk í bland við gömul; íslensk verk í bland
við útlend.
Það var ekki bara Telemann sem lék í hönd-
um Sirenu. Það gerðu öll verkin á tónleik-
unum. Þó var ekki allt jafn áheyrilegt, en ekki
við flytjendur að sakast um það.
Blokkflautukvartett Hróðmars I. Sigur-
björnssonar var saminn fyrir blokkflaut-
unema. Þetta er einfalt verk í sniðum, en engu
að síður mjög áheyrilegt. Rounds and Solos
eftir ungt danskt tónskáld, Bo Andersen,
reyndist líka afburða gott verk. Þar var mini-
malisminn eða naumhyggjan allsráðandi; – lít-
il smástíg stefbrot flautanna fjögurra tvinn-
uðust saman eins og fjögur fiðrildi í sveim um
eitt og sama blómið. Eitt og eitt í einu reynir
það að brjótast út úr samfelldu tónmálinu og
komast í einhverjar hæðir. Undir lokin nær
eitt þeirra flugi í einleik eða kadensu sem sveif
fallega að niðurlagi verksins.
Annars konar naumhyggja einkenndi verk
Hans Henriks Nordströms, Nada y todo –
ekkert og allt. Þar er dregin upp mynd af nátt-
úrukyrrð sem tónskáldið upplifði á lítilli eyju
við Írland, og samspil
flautanna, eins og punktillískt málverkt, þar
sem hver agnarsmár og veikur tónn er órjúf-
anlegur partur af hinni stóru heild. Söng
hljóðfæraleikaranna í litlum og stórum tvíund-
um var fléttað inn í verkið. Þetta var áhrifa-
mikið verk og flutningur þess framúrskarandi
góður.
Verk Erik Stokes, Eldey Island var ein-
kennilega á skjön við annað á þessum ágætu
tónleikum. Verkið hófst á töluðum inngangi,
þar sem lýst var dauða síðasta geirfuglsins.
Einhvern veginn gat þessi annars harmræna
saga ekki orðið spennandi í þessari umgjörð.
Verkið var beinlínis óspennandi, ef ekki bara
leiðinlegt.
Það kom hins vegar ekkert á óvart að heyra
enn nýtt og framúrskarandi smáverk frá El-
ínu Gunnlaugsdóttur. Fyrir líknar kraptinn
þinn, heitir það, og var samið að beiðni Sirenu
í vor. Verkið er byggt á sálmalagi úr Hymnod-
iu frá um 1750, en þótt tónefnið sé þangað sótt
er verkið hvorki útsetning né stílfærð útgáfa
sálmsins, heldur nútímaleg smíð. Mikil rytmík
einkenndi verkið ásamt drungalegum hljóm-
um dýpstu blokkflautanna.
Tónleikunum lauk með barrokkkonsert eins
og þeir hófust, nú verki eftir Boismortier.
Þetta voru feiknaskemmtilegir tónleikar, og
virkilega gaman að heyra að hljóðfæri sem
alla jafna heyrast mest í gamalli tónlist, skuli
vera að ganga í endurnýjun lífdaga í nýrri tón-
list sem er ekki síður forvitnileg en sú gamla.
Ekki er það verra þegar spilamennskan er
jafn glæsileg og hjá stúlkunum í Sirenu.
Happafengur
Bergþóra Jónsdóttir
TÓNLIST
Skálholtskirkja
Blokkflautukvartettinn Sirena frá Danmörku flutti
verk eftir Telemann, Hróðmar I. Sigurbjörnsson, Bo
Andersen, Hans Henrik Nordström, Erik Stokes, El-
ínu Gunnlaugsdóttur og Joseph Bodin de Boismor-
tier. Laugardag kl. 17.
KAMMERTÓNLEIKAR
ÞAÐ var þétt setinn bekkurinn í Skálholts-
kirkju á laugardag, á annarri helgi Sumartón-
leika, þegar sönghópurinn Hljóm-
eyki söng þrjú verk eftir
staðartónskáldið, Þorkel Sigur-
björnsson.
Þorkell er eitt af afkastamestu
tónskáldum þjóðarinnar og skipar
kórtónlistin veigamikinn sess í
höfundarverki hans. Fá tónskáld
hafa sýnt íslenskri kirkjutónlist
jafnmikla rækt eins og fjölmargir
sálmar og stærri kórverk hans
eru til vitnis um. Á því sviði ber
Þorkell höfuð og herðar yfir aðra
hvað fjölbreytileika varðar enda
er framlag hans stórt.
145. Davíðssálmur ber undirtit-
ilinn „Ég vil vegsama þig, ó, Guð“,
en þetta verk var frumflutt nú í
Skálholti. Úr einradda upphafi
verksins reis afar falleg inngangs-
laglína. Þétt hljómferli í hómófónískum stíl tók
við og það ásamt samstiga hreyfingum radda,
oft margskiptra, einkenndi verkið. Fyrsta við-
kynning af 145. Davíðssálmi var sterk. Þetta
var áhrifamikið og krefjandi verk og sérdeilis
fallegt. Söngur Hljómeykis var einstaklega
góður; klingjandi hreinn og blæbrigðaríkur.
Himinháar sólóstrófur Hildigunnar Rúnars-
dóttur sóprans voru fallega útfærðar og settu
svip á verkið.
Missa brevis er eitt af alfallegustu kórverk-
um Þorkels, samið fyrir Hamrahlíðarkórinn og
Þorgerði Ingólfsdóttur árið 1993. Þessi litla
messa er gædd einstökum léttleika og yndis-
leik; sérdeilis vel samin kórtónsmíð sem leitar
á hlustandann aftur og aftur. Söngur Hljóm-
eykis var fullkomlega í anda verksins, leikandi
léttur og fágaður.
Þriðja verkið, Komu, samdi Þorkell fyrir
Hljómeyki þegar hann var fyrst staðartón-
skáld í Skálholti, sumarið 1988. Textar verks-
ins eru úr guðspjöllunum þar sem koma frels-
arans er boðuð. Koma er kynngimagnað verk,
upphefst hljóðlátt úr tóminu þegar myrkur
grúfði yfir djúpinu og andi guðs sveif yfir vötn-
um. Verði ljós, og það varð ljós, og söngurinn
magnast í herlegan kór, þar sem
boðskapurinn er fram borinn á
áhrifamikinn máta.
Hljómeyki er einn elsti kamm-
erkór landsins. Frá upphafi hef-
ur það verið aðalsmerki hans að
frumflytja ný íslensk kórverk og
oftar en ekki í Skálholti. Slík
samvinna tónlistarmanna, tón-
leikahaldara og tónskálda er ís-
lenskri tónlistarmenningu ómet-
anleg. Nafn Hljómeykis er
samtvinnað Sumartónleikum í
Skálholti og um leið mörgum
okkar bestu kórtónskálda. Lengi
vel söng Hljómeyki án kórstjóra,
en síðustu árin hefur Bernharð-
ur Wilkinson verkið stjórnandi
hópsins. Það var gæfuspor fyrir
Hljómeyki að fá svo fínan kór-
stjóra til liðs við sig. Ekki að kórinn hafi ekki
staðið sig vel stjórnandalaus heldur vegna þess
að með stjórnanda er söngurinn agaðri og stíl-
hreinni. Hljómeyki hefur á að skipa úrvals
söngröddum og þrátt fyrir forföll eins mátt-
arstólpans úr sópranrödd á tónleikunum á
laugardaginn var söngur hópsins umfram allt
fallegur, jafn og hreinn. Bernharður Wilkinson
laðar fram úr þessu hljóðfæri blæbrigðaríkan
söng; dregur fram stílbrigði og einkenni hvers
verks sem við er fengist og mótar söngnum
heilsteypt svipmót, rétt eins og á tónleikum
laugardagsins sem voru innihaldsrík og sterk
upplifun.
Hljómeyki og Þorkell
TÓNLIST
Skálholtskirkja
Hljómeyki söng þrjú verk eftir Þorkel Sigurbjörns-
son, Davíðssálm nr. 145, Missa brevis og Komu.
Stjórnandi var Bernharður Wilkinson. Laugardag kl.
15.
KÓRTÓNLEIKAR
Þorkell
Sigurbjörnsson
Bergþóra Jónsdóttir