Morgunblaðið - 18.07.2002, Síða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JÁ, ÞÚ last rétt, ég
er ekki að fara að
skrifa um álver. Hug-
takið heilsutengd
ferðaþjónusta byggist
á samhæfingu heil-
brigðisstétta og ferða-
þjónustu og fjölda ann-
arra þátta, s.s. útiveru,
afþreyingu, forvörnum
og almennri heilsuefl-
ingu. Þingeyjarsýslur
hafa flest það til að
bera sem heilsutengd
ferðaþjónusta byggist
á og er umræða um
heilsubæinn Húsavík
bæði gömul og ný. Mér
finnst hugmyndin
raunhæfari en nokkru sinni fyrr og
kýs að nefna hana heilsuver Þing-
eyinga.
Frumkvöðlar á Húsavík
Við eigum mikinn mannauð hér í
Þingeyjarsýslum sem styrkir fram-
tíð svæðisins. Safnahúsið, Sjóminja-
safnið og Hvalasafnið, hvílík þrek-
virki. Það liggur óútskýranleg
stemmning í loftinu, umhverfið lifn-
ar við og manni finnst að nýjar
víddir opnist. Þið sem standið að
gerð safnanna eigið margfalt hrós
skilið. Söfnin hafa skilað okkur og
eiga eftir að skila okkur óteljandi
ánægðum viðskiptavinum. Tökum
okkur til eftirbreytni störf þessa
fólks sem stuðlað hefur að menning-
artengdri ferðaþjónustu og leggjum
þannig grunn að heilsutengdri
ferðaþjónustu.
Grunnur lagður að heilsu-
tengdri ferðaþjónustu
Að hafa góða heilsu er ómetan-
legt. Að hafa öfluga Heilbrigðis-
stofnun er nauðsynlegt. Það er okk-
ar sem störfum hjá
Heilbrigðisstofnuninni að hlú að lík-
ama og sál. Rannsóknir hafa sýnt
að gott eftirlit og forvarnir skila ár-
angri. Forvarnarstarf og fræðsla er
í auknum mæli að skila sér frá heil-
brigðisgeiranum til almennings.
Við höfum alla burði til að heilsu-
efling skili sér héðan frá Þingeyj-
arsýslum til lands-
manna í formi
heilsutengdrar ferða-
þjónustu. Í febrúar sl.
hófst samvinna Foss-
hótels Húsavíkur og
Heilbrigðisstofnunar
Þingeyinga um tvö
vikulöng námskeið,
þar sem viðfangsefnin
voru annars vegar syk-
ursýki og hins vegar
offita. Fléttað var sam-
an fræðslu, hreyfingu,
matargerð og menn-
ingu. Nokkrir fyrirles-
arar komu frá Reykja-
vík en aðallega voru
það heimamenn sem
sáu um fræðslu, sjúkraþjálfun, eft-
irlit og svæðanudd. Þátttakendur
heimsóttu Hvalasafnið, skoðunar-
ferð var farin í kirkjuna og í orku-
verið. Annar hópurinn fór á leiksýn-
ingu og hinn heimsótti Hólmavað og
lærði þar fluguveiði og kunnum við
þeim sem lögðu okkur lið bestu
þakkir fyrir. Á námskeiðunum var
opinn fræðsludagur fyrir almenn-
ing, hann var geysivel sóttur á báð-
um námskeiðunum. Niðurstaða
könnunar við námskeiðslok var að
þátttakendur fóru heim ánægðir og
reynslunni ríkari. Við sem stóðum
að námskeiðunum lærðum mikið og
mun reynslan af þeim nýtast okkur
þegar áfram verður haldið. Án
stuðnings fjölda fyrirtækja hefðu
þessi námskeið aldrei orðið að veru-
leika. Það ber að þakka og gerum
við það hér með.
Loft 2002
Að finna áhuga og velvilja í sam-
félaginu skiptir sköpum við nýsköp-
un. Við viljum að fólki fjölgi á lands-
byggðinni og til að svo megi verða
þurfum við sjálf að leggja grunninn
að nýrri starfsemi eins og þessari.
Við höfum mannauð, fólk á öllum
sviðum sem hefur reynslu eða þekk-
ingu til að miðla öðrum.
Norður-Þingeyingar hafa komið
fram með athyglisverða hugmynd.
Það vill svo til að í Norður-Þingeyj-
arsýslu mælist frjómagn í andrúms-
lofti mun minna en annars staðar á
landinu. Það er því tilvalið fyrir fólk
með asma og öndunarfærasjúk-
dóma að sækja þangað heilsubót.
Við vitum að Mývatnssveit býður
upp á mikla möguleika, heilsuböð
hafa verið stunduð þar frá ómuna-
tíð. Það er því miður staðreynd að
einn af hverjum fimm Íslendingum
er með gigt. Heit böð liðka og
minnka bólgur í liðum og eru því
kjörin til meðferðar fyrir þennan
hóp fólks. Vonandi rís ný heilsu-
gæslustöð þar innan fárra ára og þá
verður hægt að fara að hlú betur að
hugmyndum Mývetninga um heilsu-
tengda ferðaþjónustu.
Í september nk. er ætlun að
halda opna ráðstefnu í Mývatns-
sveit, Loft 2002, um stöðu reykinga
og tóbaksvarna á Íslandi. Sérstak-
lega verður fjallað um samtalstækni
um lífsstílsbreytingar sem nýtist á
öllum sviðum heilbrigðisþjónust-
unnar.
Ráðstefnan verður sniðin fyrir
heilbrigðisstarfsfólk sem og aðra
áhugasama um málefnið. Um er að
ræða samstarfsverkefni Heilbrigð-
istofnunar Þingeyinga, ráðgjafa í
reykbindindi, landlæknisembættis-
ins, heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytisins, tóbaksvarnanefndar,
lækna gegn tóbaki, samtaka hjúkr-
unarfræðinga og ljósmæðra gegn
tóbaki og fleiri aðila.
Dagskráin samanstendur af fyr-
irlestrum innlendra og erlendra
sérfræðinga og er um afar áhuga-
verða ráðstefnu að ræða. Kenndar
verða vísindalega prófaðar aðferðir
að hvetjandi samtalstækni í klínisku
starfi sem nýtist á öllum sviðum
heilsugæslunnar.
Garðshorn – útivistar- og
endurhæfingarsvæði
Starfsfólk Heilbrigðisstofnunar-
innar á Húsavík er að vinna að gerð
útivistar- og endurhæfingarsvæðis,
Garðshorns, sunnan við sjúkrahúsið
á Húsavík.
Markmið Garðshorns eru m.a. að
gera einstaklingum á öldrunar- og
sjúkradeild og í Hvammi kleift að
njóta útivistar og taka þátt í léttum
garðyrkjustörfum, að auka mögu-
leika sjúkra- og iðjuþjálfunar og
skapa tengsl milli aldraðra og ung-
linga.
Það má ekki gleymast að aldraðir
hafa lagt grunninn fyrir okkur sem
yngri eru. Reynsla og verkþekking
sem þeir búa yfir þarf að skila sér
til komandi kynslóða. Það er alltaf
að sannast betur og betur hve það
er mikilvægt að hafa áfram hlut-
verk og finna að maður geri gagn.
Húsavíkurbær tók erindi okkar vel
hvað unglingana varðar og munu
þeir vinna næstu sumur við að fegra
umhverfið kringum sjúkrahúsið og
sinna að hluta útivist sjúkra undir
okkar leiðsögn.
Mærudagarnir á Húsavík í júlí í
sumar voru tileinkaðir Garðshorni
og fyrsta skóflustungan var tekin
hinn 10. júlí. Velvilji til Garðshorns
er mikill, starfsfólk Heilbrigðis-
stofnunarinnar, líknarfélög á svæð-
inu, Garðyrkjufélag Húsavíkur,
Skógræktarfélag Húsavíkur, kven-
félögin, Húsavíkurkaupstaður, Fé-
lag eldri borgara, fyrirtæki, félög
og einstaklingar ætla að leggjast á
eitt svo Garðshorn verði að veru-
leika.
Vænta mega munu arðs
mörg í hópi okkar.
Heilsubót í horni Garðs
hljóta þreyttir skrokkar.
(H.K. í maí 2002.)
Heilsuver Þingeyinga
Sigríður
Jónsdóttir
Heilsa
Við höfum alla burði til
að heilsuefling, segir
Sigríður Jónsdóttir,
skili sér héðan frá
Þingeyjarsýslum til
landsmanna.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur á
Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.
Veiðistjóraembættið
var stofnað 1958 til
höfuðs ref og mink
sem þá var að leggja
undir sig landið.
Sveinn Einarsson frá
Miðdal sem fyrstur
valdist til að skipu-
leggja það starf var
framúrskarandi braut-
ryðjandi, fæddur veiði-
maður og fullur áhuga
á verkefninu.
Sveinn gerði veg
veiðistjóraembættisins
mikinn og tókst Páli
Hersteinssyni líffræð-
ingi, sem við tók er
Sveinn féll frá 1984,
engan veginn að ná með tærnar þar
sem fyrirrennari hans hafði haft
hælana. Var þó allt með sæmilegum
skikk þar til árið 1994 er Össur
Skarphéðinsson þáverandi um-
hverfisráðherra í bræðiskasti ákvað
að flytja aðsetrið til Akureyrar og
Páll hvarf úr starfi.
Í lögum frá 1994 um vernd, friðun
og veiðar á villtum fuglum og spen-
dýrum voru gerð þau afdrifaríku
mistök að skilyrt var að veiðistjóri
skyldi vera líffræðingur. Til starf-
ans á Akureyri valdist því Ásbjörn
Dagbjartsson sem enga reynslu
hafði af veiðum á þeim vargi sem
honum var á hendur falið að halda
niðri. Hann virtist auk þess haldinn
alvarlegri minnimáttarkennd gagn-
vart sínu hlutverki og fór strax að
tjá fjölmiðlum að stríðið við ref og
mink væri tapað. Hér er ekki rúm
til að rekja þá sorgarsögu frekar, en
hafi embættið verið komið vel „nið-
ur fyrir brúnir“ hjá
P.H. var það „undir
sjávarmáli“ er Ásbjörn
féll frá.
Úr öskunni í eldinn
Nú hlýtur að birta
til, hugsuðum við veiði-
menn, en þar skjöplað-
ist okkur hrapallega.
Tveir sóttu um emb-
ætti veiðistjóra, kont-
óristi undan handar-
jaðri Ásbjarnar, Áki
Ármann Jónsson og
Snorri Jóhannesson á
Augastöðum, lands-
þekktur yfirburða-
veiðimaður.
Þó félagasamtök bænda og fjöldi
einstaklinga reri að því öllum árum
við Guðmund Bjarnason þáverandi
umhverfisráðherra að velja Snorra
til starfans var talað þar fyrir dauf-
um eyrum, enda hann ekki tengdur
valdaaðilum á þeim bæ eins og Áki
Ármann, en eiginkona hans og Sif
Friðleifsdóttir eru bræðradætur.
Nú er það svo að himinn og haf
aðskilur okkur veiðimenn og nýút-
klakta líffræðinga. Við erum að
reyna að halda varginum í skefjum
og horfum upp á illa dýrbitnar kind-
ur, eydd varplönd eftir tófuna og
höfum talið á annan tug þrastar-
unga út úr grenskolla.
Einnig höfum við séð hundruð
æðarunga í kös samandregna af ein-
um mink, orðið vitni af gjöreyðingu
fisks í lækjum og ám og þriðjungur
rjúpnastofnsins fer árlega í þetta
óhræsi.
Líffræðingagrænjaxlarnir telja
að allt leiti jafnvægis, tófan hafi rétt
til að bíta lambið, mófuglinn og æð-
urna og hreinsa úr rjúpnahreiðrun-
um sér og sínum til framfæris og
minknum morðóða sé ekkert of gott
heldur. Svo hörmulegt sem það nú
er virðist núverandi veiðistjóra-
nefna vera ansi hallur undir þessar
skoðanir menntunarsystkina sinna
með þeim afleiðingum að við,
óbreyttir dátar í þessu stríði, viljum
hvorki heyra hann né sjá. Hann tók
strax upp vonleysishjal Ásbjarnar
og að halda hlífiskildi yfir sveitar-
félögum sem trössuðu lögboðna
grenjaleit, rýra enn bág kjör skot-
manna og kæra út og suður m.a.
börn fyrir að afhenda minkaskott,
án þess að hafa veiðikort.
Nú megum við Djúpmenn og
Strandamenn þola það að tófuhjarð-
irnar streymi yfir okkur norðan úr
Hornstrandafriðlandinu á leið sinni
suður með fullu samþykki og sér-
stakri guðsblessun veiðistjóraemb-
ættisins og grafarþagnar þing-
manna okkar sem þora ekki um
þvert hús án leiðsagnar líffræðinga-
mafíunnar. Á. Á. hefur í sparnaðar-
skyni stuggað snjöllum veiðimönn-
um frá embættinu og lagt niður
minkahundabúið, svo sá geysimik-
ilvægi þáttur og raunar forsenda
minkaeyðingar er á algerum ver-
gangi.
En það voru til peningar í Finn-
landsráp sem engu skilaði, veiði-
stjóri hefði eins getað fengið sér
rúgbrauðssneið og sest á minka-
holurnar. Látlaust er auglýst, ef-
laust fyrir hundruðir þúsunda, eftir
veiðikortaskilum og ímynd embætt-
isins könnuð fyrir morð fjár.
Friðun vargsins á hálendinu og
þjóðgörðunum er hið besta mál hjá
veiðistjóra – þrátt fyrir útstreymið
og síðasta „afrekið“ er á Snæfells-
nesi, en þar er líffræðingur fenginn
til, að forgöngu hans, að veiða og
sleppa aftur 84 minkum, víst til að
kanna hvort þessi tegund geti geng-
ið og synt!
Óráðshjal
Í Mbl. 25. nóv. 2001 er hann búinn
að finna upp „náttúrulega stofn-
sveiflu“ tófunnar sem sé nú í há-
marki um allt land, ásamt minknum,
og styður Á.Á. þessa visku sína,
sem hann býr einn að, þeim rökum
að stígandi hafi verið í refastofn-
inum allt frá 1983, einmitt frá þeim
tíma þegar líffræðingarnir, illu
heilli, tóku við veiðistjóraembætt-
inu. Ámátlegri tilraun til að breiða
yfir eigið getuleysi og vanhæfni í
starfi mun vandfundinn.
Veiðistjóri segir með öðrum orð-
um að hvolpafulla tófulæðan sem ég
skaut um sumarmál hafi engu að
síður gotið í vor. Nú er það rétt að
minkur og refur eru í hámarki, eins
og allir vita sem að þessum málum
koma, en rjúpan í gríðarlegri lægð
og verður varla hífð upp aftur nema
með friðun. Samt segir veiðistjóri í
DV 26. nóv. 2001 að ekki megi
hagga við veiðitíma hennar næstu
5–10 árin.
Þetta verkar svipað á okkur
kunnuga og að þorpsfíflið segði for-
ustu geimvísindamanna að tunglið
sé úr tómum osti. Þetta er mað-
urinn sem lögum samkvæmt á að
vera mikilvægur ráðgefandi fyrir al-
þingi og umhverfisráðuneyti og
sækir nú um starf framkvæmda-
stjóra væntanlegrar umhverfis-
stofnunar til návenslaðs umhverfis-
ráðherra.
Veiðimann sem veiðistjóra
Ég spái því, ef líffræðingar fá
áfram að sitja öllum megin ákvarð-
anaborðsins, að búið verði að alfriða
tófu og mink innan 10 ára. Áróð-
ursmyndin í sjónvarpinu 17. júní um
minkinn, „gæludýrið góða“, er skref
í þá átt. Þeir sem unna lífríkinu
verða því að snúa bökum saman um
endurreisn veiðistjóraembættisins.
Aðskilja verður ráðgjöf og veiði-
kortaútgáfu frá skipulagi og stjórn
á refa- og minkaveiðum og ráða til
þess þáttar veiðimann, sem sinnti
starfinu í anda Sveins Einarssonar.
Stórauka fjárveitingar til varga-
eyðingar og leggja meiri áherslu á
vetrarveiði og sýnilegan árangur –
þ.e. skottverðlaunin.
Veiði á ref og mink verði aftur
heimiluð í öllum núverandi friðlönd-
um svo og á hálendinu.
Reglum um frágang loðdýrabúa
verði fylgt eftir af hörku og eig-
endur sæti viðurlögum ef dýr
sleppa.
Hætta vettlingatökum við mink-
inn og færa reglugerð um veiðar á
honum til fyrra horfs.
Norður og niður
Indriði
Aðalsteinsson
Veiðistjórn
Ég spái því, ef líffræð-
ingar fá áfram að sitja
öllum megin ákvarðana-
borðsins, segir Indriði
Aðalsteinsson, að búið
verði að alfriða tófu og
mink innan 10 ára.
Höfundur er bóndi og veiðimaður,
Skjaldönn v/Djúp.
Skólavörðustíg 21, sími 551 4050.
Viskustykki
Til í níu munstrum
Moggabúðin
Reiknivél, aðeins 950 kr.