Morgunblaðið - 14.08.2002, Side 35

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. ÁGÚST 2002 35
svaraði, að samtalið við þau var jafn-
langt og við þann sem ég ætlaði upp-
haflega að tala við. Það var af nógu
að taka. Við John áttum ýmis sam-
eiginleg hugðarefni; sagnfræði var
eitt þeirra og mörg samtölin áttum
við um þátt Breta í síðari heims-
styrjöldinni, afdrifaríkar ákvarðan-
ir, mistök og síðast en ekki síst um
sjálfan Winston Churchill. John
hafði mikið álit á Churchill – og ég
hafði mikið álit á John. Og kannski
voru þeir ekkert ólíkir í sjálfu sér;
John og Churchill. Miklir menn,
ákveðnir, afgerandi, drífandi og dug-
miklir. Þeir voru menn sem aðrir litu
upp til.
Skorradalurinn varð ekki síður
staður fyrir umræður og vangavelt-
ur, enda náttúrudýrðin og kyrrðin
þar uppspretta ýmiss konar hugs-
ana sem John tæpti á eða sáði fræ-
kornum fyrir í huga mér. Skorradal-
urinn verður ætíð tengdur honum í
mínum huga.
John var hugsandi maður og við
töluðum oft um mannrækt, trú og
hvað biði okkar þegar kallið kæmi.
Ég leitaði því til hans þegar mér
fannst ég tilbúinn til að bæta sjálfan
mig og ekki þurfti hann að hugsa sig
lengi um áður en hann samþykkti að
aðstoða mig við að slípa minn hrjúfa
stein. John var einn þeirra sem ég
leit upp til og hans sannfæring var
sterk og algjörlega óbifanleg, hrein-
lega aðdáunarverð. John styrkti mig
og aðstoðaði, hjálpaði mér að verða
betri í dag en í gær. Fyrir það get ég
aldrei þakkað nóg. Þakkir mínar
verða að koma fram með öðrum
hætti; með gjörðum, ekki orðum.
Steingrímur Ólafsson.
Látinn er heiðursmaðurinn John
Karl Aikman eftir erfið veikindi. Á
stundu sem þessari rifjast upp fyrir
mér minningar um heilsteyptan og
góðan mann. Ég minnist Johns fyrir
hlýju hans, heiðarleika og sanngirni.
Ég mun ávallt búa vel að kynnum
mínum við þennan einstaka mann.
Ég kveð John með miklum sökn-
uði, hlýhug og þakklæti.
Með þessum fáu orðum fylgja
innilegar samúðarkveðjur fjölskyldu
minnar til Þórdísar, Inger, Harald-
ar, Skorra og fjölskyldna þeirra.
Eymundur Sveinn Einarsson.
Í dag er kvaddur hinztu kveðju
kær vinur, John Aikman, sem lézt 3.
ágúst síðastliðinn eftir illvíg og erfið
veikindi.
Fundum okkar Johns bar fyrst
saman fyrir hartnær fjórum áratug-
um þegar við vorum nýliðar í sömu
stúku í Frímúrareglunni, en þar höf-
um við verið samstiga síðan. Nánari
kynni hófust þó ekki fyrr en fyrir um
25 árum en þá fékk ég inni fyrir fyr-
irtæki mitt í húsnæði sem John hafði
á leigu, en þaðan fluttum við síðan í
annað húsnæði þar sem við störf-
uðum saman um árabil unz ég flutti
mig um set, reyndar í sama húsi.
Þarna vorum við saman, með sitt-
hvort fyrirtækið í tvo áratugi eða
þar til John tók við rekstri Ásgeirs
Sigurðssonar hf. Á þessum árum
voru samskipti náin og við rædd-
umst við nær daglega. Við urðum
mjög góðir vinir og ekki minnist ég
þess að okkur hafi nokkurn tíma
orðið sundurorða.
John hafði flest í fari sínum sem
prýða má góðan mann. Hann var
raungóður með afbrigðum, mikill
vinur vina sinna og reyndist mér af-
ar vel í öllum okkar samskiptum og
fyrir það verð ég honum ævarandi
þakklátur. John var hlédrægur og
hafði sig lítt í frammi opinberlega,
hlustaði fremur en talaði. Sumir
sögðu hann seintekinn en þrátt fyrir
nokkurn aldursmun náðum við mjög
góðu sambandi hvor við annan og fór
alltaf vel á með okkur. Við áttum
ýmislegt sameiginlegt því John var
skozkur í föðurætt og Skotar hafa
verið mínir menn, allt frá námsárum
mínum í Skotlandi um miðja síðustu
öld. Oft ræddum við um Skotland og
Skota og John gaukaði að mér bók-
um og ýmsum forvitnilegum fróðleik
um föðurland sitt.
John var mikill fjölskyldumaður
og velferð ástríkrar eiginkonu og
barna sat ætíð í fyrirrúmi í öllu sem
hann tók sér fyrir hendur. Við Anna
áttum því láni að fagna að kynnast
þessari dásamlegu fjölskyldu og
eignast hana að vinum.
Margs er að minnast frá árunum
með John og fjölskyldu hans svo
sem ferðalaga innanlands og utan
með vinum úr Freeportklúbbnum,
árlegra veiðiferða í Víðidalsá og
Grímsá og fleiru í þeim dúr.
Ég ræddi síðast við John í síma
um miðjan júlí. Við vorum þá báðir
nýkomnir til landsins úr ferðalögum
erlendis og vorum að bera saman
bækur um ferðirnar. Mér er minn-
isstætt hve John var sæll og yfir sig
ánægður með vel heppnaða ferð með
stórfjölskyldunni til Skotlands.
Hann bar sig vel að venju, en tveim-
ur vikum seinna var hann allur. Það
var sárt.
Að leiðarlokum kveð ég vin minn
með þakklæti og trega og bið honum
Guðs blessunar. Við Anna sendum
elsku Þórdísi, Inger Önnu, Haraldi
Ásgeiri og Skorra Andrew og öllu
þeirra fólki okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Blessuð sé minning
Johns Aikman.
Guðni Hannesson.
Aki ókunnugur ferðalangur yfir
hrjóstrugan Draghálsinn á fögrum
sumardegi á hann sér vart von þeirr-
ar dýrðar er opnast honum þá halla
tekur norður af – og Skorradalurinn
birtist. Spegilfagurt vatnið með
bláma úr ævintýrum; fagurgrænar
skógi vaxnar hlíðar þar sem kúra
lágreistar snyrtilegar sumarhúsa-
byggðir innan kjarrsins og ferða-
langurinn fær á tilfinninguna að
hann hafi villst í önnur lönd. Samt er
landslagið svo ofur íslenskt að ekki
finnst annað eins á öðrum stöðum –
og sé þessi sami ferðagarpur örlítið
upplýstur um sögu dalsins, skilur
hann á augabragði framsýni Harald-
ar Á. Sigurðsson, stórkaupmanns og
leikara, er hann festi kaup á Litlu-
Drageyrinni á upphafsárum síðari
heimsstyrjaldarinnar og bjó fjöl-
skyldu sinni og afkomendum þann
sælureit er þau hafa notið þarna síð-
ustu sextíu ár. Sá sem vaknar fyrsta
sinni í dalnum á björtum sumar-
morgni verður aldrei samur maður
eftir; – á slíkum stundum komast
menn næst almættinu.
Vinur minn John Aikman var um
margt mjög sérstæður persónuleiki;
heimsmaður –mótaður í æsku af
uppeldi sem spannaði áhrif þjóðar-
eðlis þriggja landa; þrítyngdur strax
á barnsaldri. Móðir hans var íslensk,
kjördóttir danskra foreldra búsettra
á Íslandi; faðir hans skoskur – og í
Skotlandi var John fæddur. Korna-
barn var hann sendur í fóstur hjá afa
sínum og ömmu hér heima, til að
forða honum frá ógnum heimsstyrj-
aldarinnar síðari, er braust út haust-
ið eftir að hann fæddist – og hjá
þeim dvaldi hann stríðsárin. Næstu
tíu ár var hann með foreldrum sín-
um í Skotlandi, en við sviplegt fráfall
móður hans árið 1955 varð að ráði að
hann sneri aftur til Íslands – og hér
tók hann út manndómsárin í skjóli
ömmu sinnar og afa, Methu og Carls
Olsen aðalræðismanns. Hann varð
stúdent frá Verslunarskóla Íslands
árið 1959 og hellti sér síðan út í við-
skiptalífið, sem varð hans ævistarf –
og eðlilegasta hlutverk í heimi, enda
stóðu að honum kaupmenn í allar
áttir.
Við John kynntumst ekki mikið á
þessum árum; vissum þó vel hvor af
öðrum þar sem faðir minn og Carl
Olsen afi hans voru aldavinir og fé-
lagsmálagarpar saman – en ég
dvaldi löngum við nám erlendis á
þessum fyrstu seinni árum hans hér
heima. Við áttum samt ýmsa sam-
eiginlega kunningja og hittumst því
oft á förnum vegi; vorum málkunn-
ugir en lítið meir.
Forlögin eru þó á stundum skrít-
in. Þau spunnu okkur John þann vef
að eiga spítalavist saman vestur í
Freeport á Long Island í Bandaríkj-
unum í febrúarmánuði 1976 – og þar
tókst með okkur vinátta sem ekki
hefur borið skugga á síðan. Báðum
hafði orðið hált á brautum Bakkus-
ar; vorum reyndar hvor um sig að
þrotum komnir þegar aðstandendur
okkar gripu í taumana og sendu okk-
ur viljalausa vestur um haf, sem síð-
asta hálmstrá í baráttu er margir á
þeim tíma töldu heldur vonlausa.
Eftirleikurinn varð ævintýri sem
enn er að eiga sér stað – og þjóðin
þekkir.
Freeportferðir hófust fyrir alvöru
síðsumars árið áður, 1975, eftir að
fullhuginn Hilmar Helgason sneri
heim úr sinni Bjarmalandsför og
setti upp loftbrú til Ameríku að
áeggjan Önnu Guðmundsdóttur, þá
læknisfrúar á Long Island – og með
fulltingi Flugleiða. Fólk tók uppá-
tækinu af varfærni í fyrstu og úr-
töluhúmoristar á vinstri væng
ræddu dekurferðir hvítflibbaróna á
kostnað skattborgaranna, en þegar
ólíklegustu menn, sem ekki höfðu
þótt beinlínis samkvæmishæfir, fóru
að ganga hnarreistir og vel til hafðir
um götur, með endurheimtan dug og
þor – og gerðust nýtir þjóðfélags-
borgarar sem skiluðu fyllilega sínu
til samfélagsins; þá þögnuðu úrtölu-
raddirnar – og átakið hlaut fullan
stuðning langþreyttrar þjóðarinnar
sem fengið hafði nóg af ástandi þess-
ara mála fyrir exódusinn. Þegar
vesturferðunum lauk og menn voru
búnir að flytja heim kunnáttuna og
aðferðirnar sem þeir lærðu handan
hafs, höfðu hundruð fólks af öllu lit-
rófi þjóðfélagsins notið góðs af átak-
inu – og síðan byggt upp öflugt
hjálparstarf á heimavelli; hópurinn
hleypt endurnýjuðu og raunsæju lífi
í gamla baráttu sem sennilega mun
þó seint sjá fyrir endann á.
Fyrir vestan sögðu þeir: – „get in-
volved“! Við John tókum þetta alvar-
lega – og eftir heimkomu, hráblautir
bak við eyrun, hentum við okkur út í
miðja hringiðu gerjunarinnar sem
hér var að hefjast í þessum málum
og sáum aldrei eftir því. Raunar var
það lyginni líkast að þetta brölt
skyldi ganga upp, sem það svo sann-
arlega gerði. Hér kom hópur fólks,
nýkomið úr spítalavist vegna sjúk-
dóms sem ekki naut nú beint virð-
ingar í heiminum; sannfært um að
hafa ekki neitt að skammast sín fyrir
– og hóf að segja þjóðinni hvað gera
skyldi. Og þjóðin hlustaði! Kannski
var það vegna þess hvað tiltækið var
óforskammað að málin sigldu í rétt-
an farveg; allavega átti þetta ekki að
vera hægt – en varð það samt.
Heimsmaðurinn John Aikman var
þessari hreyfingu fengur; hann náði
eyrum manna sem ella hefðu vart
hlustað og tryggði stuðning þeirra.
Góð návist hans og sérstæður
sjarmi, sem fylgir gjarnan mönnum
með víða heimsmynd, löðuðu fólk að
honum – og vönduð ræðumennska
hans á kynningarfundum málefnis-
ins, blönduð léttri bresk/danskri ír-
óníu með íslensku ívafi, höfðaði til
áheyrenda. Sem að líkum lætur voru
honum falin ýmis trúnaðarstörf á
vegum hópsins; hann sat í fram-
kvæmdanefnd áfengismálaviku á
Hótel Loftleiðum í maí 1976, sem
haldin var í tilefni fyrstu heimsóknar
Joseph P. Pirro hingað til lands – og
fyllti húsið daglega; þá sat hann í
fyrstu stjórn Freeportklúbbsins og
reyndar fleirum, var formaður
klúbbsins eitt árið – og sat í fyrstu
framkvæmdastjórn SÁÁ; að
ógleymdu stærsta einstaka framlagi
hans til málefnisins, þegar hann,
nær einhendis, stóð fyrir heimsókn
Sister Christine Kennedy hingað til
lands síðsumars 1977 – og fékk hana
til að stýra helgarráðstefnu á Flúð-
um, um aðstæður fjölskyldunnar í
skugga alkóhólismans. Hótelið á
Flúðum fylltist út í ystu horn – og
fjöldi fólks gisti á tjaldstæðunum,
því enginn vildi missa af neinu sem
þessi afburða kona hafði að segja.
Mér er sagt að ennþá, aldarfjórð-
ungi síðar, hittist hópar aðstandenda
sem náðu saman á þessari ráðstefnu.
En lífið er ekki tómt strit og ar-
mæða. Frumherjarnir tóku upp á
því haustið 1975 að hittast í hádeg-
inu á föstudögum, snæða hádegis-
verð – og ráða ráðum sínum. Fyrstu
árin var uppátækið einskonar her-
ráðsborð; þar kviknuðu hugmyndir
og framkvæmdir voru skipulagðar –
en í tímans rás varð borðið griða-
staður í vikulok, þar sem menn hitt-
ust, hristu af sér spennu vikunnar og
nutu þess að staldra með vinum sín-
um. Harður kjarni hefur mætt á
þetta borð hvern föstudag um ára-
tuga skeið – og ekkert látið aftra
sér. John, sem jafnan hafði auga fyr-
ir hinu spaugilega, sagði einhverju
sinni að það væri svo sem ekkert
merkilegt við þessa góðu mætingu: –
hér væru samankomnir helstu þver-
hausar landsins! Nafnið festist – og
hefur samkoman síðan gengið undir
heitinu Hið íslenzka þverhausafélag,
utanaðkomandi til nokkuð feimnis-
legra viðbragða. Félagarnir hafa hin
seinni ár sameinast um að njóta þess
besta sem lífið hefur að bjóða;
stunduðu árlegar veiðiferðir lengi;
hafa skipulagt hópferðir með mök-
um til áhugaverðra staða úti í lönd-
um – jafnvel siglingar niður í Kar-
íbahafi. John lét þau orð falla við
mig fyrir skömmu, að vináttan innan
þessa óformlega félags væri upp-
skera okkar fyrir að hafa tekið söns-
um vestur í Ameríku fyrir margt
löngu. Hann hitti naglann á höfuðið.
Þá húmar að í Skorradalnum á
kyrru sumarkvöldi verður samspil
himins, jarðar og vatns með slíkum
fádæmum að jafnvel harðgerður
maður fær kökk í háls. Slík er feg-
urðin. Þarna á bökkum vatnsins átti
John Aikman sín bestu ár. Hann
kvæntist ungur stúlkunni sem fang-
aði hug hans á göngum Verslunar-
skólans, skólasystur sinni Þórdísi
Sigurðsson; dóttur Haraldar Á. Sig-
urðsson, sem enn lifir í minningu
þjóðarinnar sem einhver ástsælasti
gamanleikari sem hún hefur átt – og
átti Litlu-Drageyri sem fyrr segir; –
og í dalnum áttu þau Þórdís sitt til-
hugalíf; þarna sáu þau börn sín vaxa
úr grasi – og barnabörnin stíga sín
fyrstu skref. Það kemur því varla
nokkrum vina Johns á óvart að hann
hafði búið svo um hnúta, að hljóta
hinstu hvílu í þessum dal. Þar renna
náttúran og eilífðin saman í eitt.
Við Þórunn þökkum dýrmæta
minningu um góðan vin – en hugur
okkar er hjá Þórdísi og fjölskyld-
unni. Þeirra er missirinn mestur.
Tómas Agnar Tómasson.
Dýpsta sæla og sorgin þunga,
svífa hljóðlaust yfir storð.
Þeirra máli ei talar tunga,
tárin eru beggja orð.
(Ólöf Sigurðardóttir frá Hlöðum.)
Þegar kær vinur er kvaddur
verða orð svo sannarlega fánýt og
fátækleg, en það eru tilfinningarnar
og tárin sem tala sínu máli og kalla
fram í hugann fallegar minningar.
Litríkum myndum bregður fyrir í
hugarheiminum, eins og leiftri af
ljósi, sem nú hefur slokknað.
Við nutum þeirra forréttinda, fyr-
ir rúmum aldarfjórðungi, að kynnast
þeim hjónum John og Þórdísi og
með okkur tókst sú vinátta og vænt-
umþykja, sem varað hefur fram á
þennan dag.
Ekki er ætlun okkar að rekja lífs-
hlaupið hans Johns hér, aðeins að
þakka honum tryggðina og sam-
fylgdina. Hann var gleðigjafi á góð-
um stundum og í andbyr erfiðleika
var hann bjargið, sem treystandi var
á og við erum þess fullviss að honum
verður endurgoldið allt það góða
sem hann gaf öðrum.
Full þakklætis fyrir gengnar
stundir munum við leyfa hlýjum
minningum að græða sárin.
Elsku Þórdís og þið öll, við biðjum
algóðan Guð að styrkja ykkur.
Hann hvarf oss í rökkrið, heimtur af
óvæntu kalli,
en heiðar og runnar og lækir minning
hans geyma,
störin og fífan, blundandi blóm á fjalli,
bláklukkan smá á þúfnakollunum heima.
Hann hvarf oss á braut. Og birtunni
sé hann falinn
sem bjó í sál hans og var honum styrkur
í nauðum.
Vér hlustum, vér spyrjum, og horfum
með trega um dalinn
sem húmnóttin fyllir að slökktum
glóðunum rauðum.
(Ólafur Jóhann Sigurðsson.)
Ásta og Hendrik (Binni).
Mig langar að kveðja vin minn
John Aikman með fáeinum orðum.
Ég kynntist John fyrst fyrir 23 ár-
um þegar ég kom heim frá Free-
port-spítala. John var einn af for-
ystumönnum Freeportklúbbsins,
hann og fleiri af þessum forystu-
mönnum tóku mér ákafalega vel
þegar ég var að taka mín fyrstu spor
í lífinu án vímugjafa. Þegar ég fór að
kynnast John betur kom í ljós hvers
konar öðlingur hann var. Oft trúði
ég honum fyrir erfiðleikum mínum í
edrúmennskunni og átti hann auð-
velt með að deila með mér reynslu
sinni og hvernig hann hafði leyst
svipuð vandamál.
John var ákaflega greiðvikinn og
vildi hvers manns vanda leysa. Þær
voru margar heimsóknirnar sem ég
átti á skrifstofu hans í Borgartúni til
að biðja hann að hjálpa mér á ýms-
um sviðum. Mér er minnisstætt að
ég þurfti að skrifa bréf og auðvitað
fór ég til John til að fá lánaða ritvél-
ina. Vélritunin gekk ekki vel enda
hafði ég ekki komið nálægt ritvél í
marga áratugi. John, sem hafði
fylgst með mér úr fjarlægð, kom
loksins til mín og bauð mér að nota
tölvuna sína, það væri miklu betra
að skrifa á hana. Ég hafði aldrei
komið nálægt tölvum og taldi alla
vankanta á að ég gæti lært á þær.
John sagði aftur á móti að ég gæti
þetta auðveldlega og kenndi mér
fyrstu sporin í ritvinnslunni. Þetta
fannst mér undur og stórmerki, að
geta eytt, fært og geymt orð eða
setningar var alveg ótrúlega þægi-
legt. Eftir á að hyggja held ég að
þessi kennsla og hjálpsemi Johns
hafi átt stóran þátt í ákvörðun minni
að fara í langskólanám á gamals
aldri.
John var ákaflega vel máli farinn
og var gaman að heyra hann halda
ræður, röddin var djúp og hljóm-
mikil og alltaf var stutt í glettnina
hjá honum. Sérstaklega var gaman
að hlusta á hann mæla á enska
tungu, enskan hans John var eins og
hún gerist best hjá þulum BBC.
Við Dunna kveðjum með söknuði
drengskaparmanninn John og vott-
um Þórdísi, Inger, Haraldi og
Skorra og öðrum ástvinum hans
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Rúnar Guðbjartsson.
 Fleiri minningargreinar um John
Aikman bíða birtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í
Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer
höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, – eða 2.200
slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali eru
nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin Word og Wordperfect
einnig auðveld í úrvinnslu.
Birting afmælis-
og minningargreina