Morgunblaðið - 05.10.2002, Blaðsíða 23

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2002 23
HVALVEIÐAR eru mikið deilumál á
Nýja-Sjálandi. Stjórnvöld eru á móti
hvalveiðum í ábataskyni. Almenning-
ur er almennt á móti hvalveiðum í
ábataskyni, en andstaðan hefur verið
að minnka. Fulltrúar sjávarútvegsins
eru ekki á móti sjálfbærum hvalveið-
um, en hvetja ekki til hvalveiða við
Nýja-Sjáland.
Mega ekki selja hvalbein
„Við höfum verið að kanna skoðanir
fólks og afstöðu til hvalveiða og fisk-
veiðistjórnunar,“ segir Alastair Mac-
farlane, framkvæmdastjóri New Zea-
land Seafood Industry Council LTD, í
samtali við Morgunblaðið. „Þegar
hvalveiðar hefur borið á góma, kemur
í ljós að fólk vill ekki að veiðar séu
stundaðar við Nýja-Sjáland, en því sé
sama þótt aðrar þjóðir stundi hval-
veiðar með sjálfbærum hætti.
Það hefur verið mikið fjallað um
hvalveiðar í nýsjálenzkum fjölmiðlum
eftir síðasta ársfund Alþjóða hval-
veiðiráðsins. Tónninn í þessari um-
fjöllun hefur verið að breytast og and-
staða á heimsvísu að linast. Einn
þáttur þessa er afstaða Maoranna,
frumbyggjanna. Þeir vilja ekki beint
stunda hvalveiðar, en þeir vilja geta
nýtt sér hvalreka, þegar svo ber við.
Það á sérstaklega um hvalbeinið, en
það er hefð hjá þeim að vinna ýmsa
muni úr beininu og selja. Eins og
staðan er í dag er alþjóðleg verzlun
með hvalaafurðir bönnuð og það nær
yfir muni úr hvalbeini, þrátt fyrir að
um hvalreka sé að ræða. Sala á hval-
beini til ferðamanna flokkast sem al-
þjóðleg viðskipti.
Afstaða stjórnvalda gegn hvalveið-
um er enn mjög mikil og ég tel ólík-
legt að hún muni breytast. Afstaða
sjávarútvegsins er einföld. Við styðj-
um sjálfbæra nýtingu á auðlindum
hafsins. Við stefnum kannski ekki að
hvalveiðum við Nýja-Sjáland en erum
ekki á móti sjálfbærum hvalveiðum
annarra þjóða.“
Einföld viðskiptaleg ákvörðun
Nýsjálendingar hafa fengið um-
hverfisvottun frá Marine Steward-
ship Council á veiðar sínar á hokin-
hala. Hvaða þýðingu hefur það?
„Okkar umsvifamestu veiðar, hok-
inhalaveiðarnar, hafa fengið umhverf-
isvottun frá Marine Stewardship
Council. Fyrir okkur var það ósköp
einföld viðskiptaleg ákvörðun að
vinna að því með MSC. Veiðunum var
vel stjórnað og auðvelt að sýna fram á
að svo væri. Það voru kaupendur af-
urðanna í Evrópu sem áttu frum-
kvæðið að því að þessar veiðar yrðu
vottaðar. Með því yrði auðveldara að
selja fiskinn. Við urðum við beiðni við-
skiptavina okkar og vottunin er orðin
að raunveruleika og allt gengur vel.
Ég tel hins vegar litlar líkur á því
að við munum sækjast eftir umhverf-
isvottun á allan okkar sjávarútveg.
Komi til frekari vottunar mun hún að-
eins ná yfir tilteknar veiðar hverju
sinni í samræmi við kröfur markað-
anna.
Á móti vottun
Það er hins vegar rétt að nefna það
að ýmis náttúrurverndarsamtök á
Nýja-Sjálandi voru algjörlega á móti
því að hokinhalaveiðarnar hlytu slíka
umhverfisvottun. Sum þeirra stund-
uðu eins konar tölvupóstsherferð
gegn vottuninni og reyndu kerfis-
bundið að koma í veg fyrir hana. Frið-
unarsinnarnir töldu að viðmiðin, sem
sett voru fyrir vottuninni, gengju ekki
nógu langt, því þar var ekkert minnzt
á dauða sela og sjófugla vegna veið-
anna. Þeir vildu stöðva allar veiðar
sem á einhvern hátt verða til þess að
þessar skepnur drepist.
Hokinhalinn er ekki veiddur á línu,
heldur í troll og því fylgir veiðunum
sjálfum enginn sjófugladauði. Hins
vegar kemur það fyrir að fuglar drep-
ast við að fljúga á fiskiskipin í vondum
veðrum. Þetta töldu friðarsinnarnir
óviðunandi, en auðvitað er ekki hægt
að koma í veg fyrir að stöku fugl drep-
ist af þessum sökum.
Hvað selinn varðar kemur alltaf
eitthvað af honum í trollið. Við höfum
verið að vinna að alls konar lausnum
til að varna því að hann drepist eins
og að setja selaskiljur í trollin.
Það hefur dregið úr seladauða við
veiðarnar, en á hinn bóginn er sela-
stofninn við Nýja-Sjáland í örum og
miklum vexti. Selurinn leitar því víðar
um hafsvæðið en áður og drepst í
meira mæli en áður í veiðarfærum.
Þetta vildu friðarsinnarnir ekki sætta
sig við heldur. Þeir hafa því farið fram
á viðræður við Marine Stewardship
Council um það hvernig leysa megi
deiluna, en þær viðræður hafa ekki
skilað árangri. Ég vona að þær raski
ekki því samkomulagi um vottun, sem
nú er í gildi, en MSC er þarna eins og
milli steins og sleggju.
Hvernig sem þetta fer, þykir mér
líklegt að umhverfisvottun vaxi fiskur
um hrygg í Norður-Evrópu. Ég sé
hins vegar ekki að hennar sé þörf á
mörkuðunum í Asíu, heldur ekki í
Suður-Evrópu eða Bandaríkjunum.“
Gjaldið 5 til 6% af fiskverði
Hvernig er greiðslu fyrir aflaheim-
ildir háttað á Nýja-Sjálandi?
„Greiðslan fyrir aflaheimildir er í
raun ekki auðlindagjald sem slíkt
lengur. Því var breytt fyrir nokkrum
árum og nú miðast gjaldið, sem greitt
er, við þann kostnað sem af veiðunum
hlýzt, rannsóknir, veiðistjórnun og
aðra þætti. Kostnaðurinn er misjafn
eftir fiskistofnum, þar sem kostnaður
vegna þeirra er mismunandi. Þessi
kostnaður er um það bil 5 til 6% af
fiskverði upp úr sjó að meðaltali. Fyr-
ir umsvifamestu veiðarnar eins og á
hokinhala er meðalgreiðslan 1,5 til 2%
af verði upp úr sjó.
Greiðsla fyrir sumar tegundir á
grunnsævi getur verið mjög há og
fyrir tegundir, sem hafa áhrif á stofn-
stærð annarra fiska eða sjófugla og
seli, er greiðslan enn
hærri og getur farið í
10% af fiskverðinu.
Fiskveiðistjórnunin
nýtur stuðnings forystu-
manna í sjávarútvegin-
um, þrátt fyrir að hún sé
annars umdeild. Það á
sérstaklega við þegar
sjávarspendýr og sjó-
fuglar koma til sögunn-
ar.
Skrá viðskipti
með kvóta
Töluverð endurskipu-
lagning hefur verið inn-
an fiskiðnaðarins á und-
anförnum misserum. Samtökin, sem
ég vinn fyrir, The Seafood Industry
Council, voru einkavædd fyrir fimm
árum. Þau eru nú í eigu ýmissa sam-
taka útgerðarmanna, sem eru í raun
fulltrúar þeirra, sem eiga kvótann.
Við erum því í nokkurri fjarlægð frá
veiðunum sjálfum, en það kemur sér á
ýmsan hátt vel. Innan vébanda okkar
er rekið annað sjálfstætt fyrirtæki
sem heitir Commercial Fish Services.
Það fyrirtæki á nú skráningarkerfi
fyrir viðskipti með kvóta og greiðslu
fyrir hann og vinnur það samkvæmt
samningi við sjávarútvegsráðuneytið,
sem á upplýsingarnar. Skýringin á
þessu fyrirkomulagi er sú, að til þess
að tölvuvæða skrán-
inguna og halda utan
um allar upplýsingarn-
ar þurfti mikinn og dýr-
an búnað, sem stjórn-
völd voru ekki tilbúin til
að leggja út í og reka.
Stjórnvöld gerðu þá ráð
fyrir mjög miklum
kostnaði, en okkur hef-
ur tekizt að sjá um
verkefnið með helmingi
þess kostnaðar sem hið
opinbera hafði reiknað
með að það þyrfti að
standa undir.
Staða fiskistofna er
yfirleitt góð, enda
byggjast ákvarðanir um leyfilegan
heildarafla á vísindalegum rannsókn-
um og á því að veiðarnar séu sjálf-
bærar. Veiðistjórnun á búra er gott
dæmi um hvernig staðið hefur verið
að verki. Stofnar þessa fisks eru
margir og áður fyrr hafði veiðiálag á
marga þeirra verið of mikið. Þess
vegna hafa veiðar verið takmarkaðar
eða bannaðar. Þar má nefna stofninn
á Chatham Rise við austurströnd
Suðureyjar, en þar hafa veiðar verið
bannaðar í 7 ár. Stofninn hefur náð
sér á strik mun betur og mun hraðar
en nokkur gerði ráð fyrir og veiðar
hafa verið leyfðar á ný og þær ganga
mjög vel,“ segir Alastair Macfarlane.
Andstaða við hvalveiðar
minnkar á Nýja-Sjálandi
Alastair Macfarlane
Útvegsmenn á Nýja-Sjálandi eru ekki
á móti sjálfbærum hvalveiðum en
hvetja ekki til hvalveiða við landið
HRAÐFRYSTIHÚS Eskifjarðar,
HRESK, hefur eignast 47,48% í
Tanga hf. á Vopnafirði og hyggst
ásamt heimamönnum og öðrum hlut-
höfum vinna að eflingu fyrirtækisins,
að því er segir í fréttatilkynningu frá
Vopnafjarðarhreppi.
Á hlutahafafundi Tanga á fimmtu-
dag var kjörin ný stjórn fyrirtækisins.
Formaður stjórnar var kosinn Ólafur
Kr. Ármannsson, varaformaður Elfar
Aðalsteinsson og meðstjórnendur
þeir Hafþór Róbertsson, Óskar Garð-
arsson og Adolf Guðmundsson.
„Með nýrri stjórn er stefnan tekin í
þá átt að tryggja að stærstu hluthafa-
hópar Tanga hf. vinni í sameiningu að
stjórnun fyrirtækisins og nái þannig
sem best fram þeim markmiðum að
efla fyrirtækið til framtíðar,“ að því er
segir í fréttatilkynningu.
HRESK
með 47,48%
í Tanga
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík
ÍSLENSKA hugbúnaðarhúsið
VYRE, sem rekur skrifstofur í
London, hefur afhjúpað útgáfu 3.6 af
vefhönnunarkerfi sínu.
Meðal þeirra nýjunga sem er að
finna í útgáfunni er miðlægt skráa-
kerfi sem heldur utan um allar skrár
sem notaðar eru innan kerfisins. Þá
er notendum gert kleift að flytja
Microsoft Excel-vinnuskjöl inn í
kerfið og birta þau á vefsíðum.
Ný útgáfa af
VYRE-kerfinu
♦ ♦ ♦