Morgunblaðið - 05.10.2002, Blaðsíða 24

ERLENT
24 LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
YFIRVÖLD í Kína skýrðu frá því í
gær að Yang Bin, kínverskur auðjöf-
ur sem Norður-Kóreustjórn hefur
fengið til að stýra fyrsta kapítalíska
fríverslunarsvæðinu í N-Kóreu,
hefði verið handtekinn. Ekki er ljóst
hvaða áhrif það hefur á fyrirætlanir
N-Kóreumanna.
Lögreglan í borginni Shenyang
handtók Yang og færði til yfir-
heyrslu en hann er að sögn grunaður
um skattsvik, ólöglegt verðbréfa-
brask og ólöglega byggingarstarf-
semi. Síðar í gær var skýrt frá því að
Yang væri í stofufangelsi.
Kínverjar reiðir?
Handtakan gæti sett úr skorðum
þá ætlun N-Kóreustjórnar að koma
á kapítalísku kerfi í borginni Sinuiju,
skammt frá kínversku landamærun-
um, en um leið átti að girða borgina
af frá öðrum hlutum landsins með
múr og skipta um íbúa hennar, að
hluta að minnsta kosti. Yrðu þá
margir fluttir burt fyrir sérvalda
menn með kunnáttu á ýmsum svið-
um.
Haft er eftir heimildum að Kína-
stjórn hafi lengi talið Yang heldur
„vafasaman“ og hugsanlega hafi ver-
ið búið að ákveða að handtaka hann
áður en N-Kóreustjórn fékk hann til
liðs við sig. Aðrir telja að handtakan
nú sé engin tilviljun og segja að lík-
legt sé að kínverska stjórnin hafi
reiðst því að stjórnin í Pyongyang
hafði ekkert samráð við hana er hún
samdi við Yang.
Fyrsta kapítalíska griðlandið í N-Kóreu í uppnámi
Væntanlegur yfirmað-
ur handtekinn í Kína
Paking. AFP.
STAN Jones, 63 ára gamall kaup-
sýslumaður og frambjóðandi í öld-
ungadeildarkosningunum í Mont-
ana í haust, er alveg jafn blár og
hann virðist vera. Hann er nefni-
lega orðinn blár eða blágrár af því
að drekka silfurupplausn, sem hann
hélt vera allra meina bót.
Jones segist hafa farið að taka
inn silfurupplausnina 1999 af því
hún átti að vera svo góð fyrir
ónæmiskerfið. Lagaði hann elex-
írinn sjálfur með því að setja
nokkra silfurvíra ofan í glas með
vatni og hleypti síðan rafstraum á.
Það var síðan fyrir ári, sem hann
fór að blána.
„Fólk er að spyrja mig hvort ég
verði svona til frambúðar eða jafn-
vel hvort ég sé ekki bara dauður.
Ég segist þá vera að æfa mig fyrir
hrekkjavökuna,“ segir Jones.
Jones er hættur að svolgra silfrið
en læknar segja honum, að þetta
ástand, sem kallast argyria, sé óaft-
urkallanlegt en yfirleitt hættulaust.
Silfurupplausn af þessu tagi fæst
víða og er sögð vinna gegn sýking-
um og styrkja ónæmiskerfið. Marg-
ir segja þó að það sé bara bull og
vitleysa.
AP
Helblár fram-
bjóðandi
Great Falls. AP.
FULLTRÚAR vesturveldanna
hvöttu Bosníumenn til þess á
fimmtudag að greiða umbótasinnum
atkvæði sitt í
þingkosningum
sem fara fram í
Bosníu-Herz-
egóvínu í dag,
laugardag. Sagði
Javier Solana, ut-
anríkismálastjóri
Evrópusam-
bandsins, að
Bosníumenn
þyrftu að hafna
flokkum þjóðern-
isöfgasinna og velja fremur flokka
sem vilja vinna að lýðræðisumbót-
um, aukinni velmegun og friðsam-
legum samskiptum þjóðarbrotanna
þriggja í landinu.
Síðustu skoðanakannanir benda
til að hugsanlegt sé að hófsamir
flokkar múslima, Króata og Serba
geti myndað saman stjórn eftir kosn-
ingar til sambandsþingsins.
En ekki verður aðeins kosið til
sambandsþingsins, heldur kjósa íbú-
ar serbneska hluta Bosníu jafnframt
fulltrúa á sitt þing og hið sama munu
múslimir og Króatar gera í sínum
hluta Bosníu. Þá verða kjörnir þrír
fulltrúar í forsætisnefnd Bosníu en
þar situr jafnan einn fulltrúi hvers
þjóðarbrots og skiptast þeir á um að
vera í forsæti nefndarinnar.
Fjárhagsaðstoð snarminnkar
Urður Gunnarsdóttir, talsmaður
Öryggis- og samvinnustofnunar
Evrópu (ÖSE) í Bosníu, tók undir
það í samtali við Morgunblaðið að
kosningarnar væru afar mikilvægar.
„Þetta eru fyrstu kosningarnar
sem Bosníumenn halda sjálfir en
ÖSE hefur séð um allar kosningar
sem hér hafa verið haldnar frá gerð
Dayton-friðarsamkomulagsins
[1995],“ sagði Urður en hún er kost-
uð til starfa hjá ÖSE af utanríkis-
ráðuneytinu íslenska.
„Þetta verða líka fyrstu kosning-
arnar frá stríðslokum þar sem kosið
er til fjögurra ára en ekki tveggja.
Það hafa verið hérna 6 ef ekki 7
kosningar frá stríðslokum 1995.
Þetta er því mikil prófraun. Ekki að-
eins á það hvort stjórnvöld hérna
geta yfirhöfuð haldið kosningar
heldur skiptir líka miklu máli hverjir
vinna sigur núna því erlendur stuðn-
ingur, og þá sérstaklega fjárstuðn-
ingur, hefur minnkað verulega.“
Sagði Urður að þar sem augu um-
heimsins horfðu nú æ frekar annað
en til Balkanskaga, t.a.m. Afganist-
ans og Mið-Austurlanda, yrðu Bosn-
íumenn að fara að taka á sig aukna
ábyrgð, ekki síst í fjármálum. „Menn
geta ekki lengur treyst á að útlend-
ingarnir borgi reikninginn.“
Kvaðst Urður þó óttast að al-
menningur í Bosníu skildi ekki fylli-
lega hversu mikilvægar þessar kosn-
ingar væru hvað þetta varðaði.
ESB veifar gulrót
Urður tók fram að ekki væri um
það að ræða að allt gæti farið í bál og
brand að loknum kosningunum.
Fremur væri þetta spurning um
framþróun í efnahagsmálum og á
pólitíska sviðinu. Aðild að ESB væri
þó væntanlega ekki raunhæfur kost-
ur enn sem komið væri, þó að er-
indrekar ESB hefðu veifað þeirri
gulrót í aðdraganda þessara kosn-
inga. „En Bosnía varð aðili að Evr-
ópuráðinu í vor, sem þóttu mikil tíð-
indi hérna,“ segir Urður.
Þrír Íslendingar eru við kosninga-
eftirlit í Bosníu um helgina, þau Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir alþing-
ismaður, Emil Breki Hreggviðsson,
varafastafulltrúi Íslands hjá ÖSE í
Vín, og Ástríður Sif Erlingsdóttir,
forstöðumaður rannsóknaþjónustu
Háskóla Íslands.
Bosníumenn hvattir til
að velja umbótasinna
Urður Gunnarsdóttir í Sarajevo
segir kosningar um helgina
prófraun á stöðu mála í Bosníu
Sarajevo. AFP.
Urður
Gunnarsdóttir
Reuters
Bosnísk kona fær sér ís um leið og hún virðir fyrir sér veggspjöld í borg-
inni Mostar vegna kosninganna sem fara fram í Bosníu í dag.
hefur kvartað til bresku ríkisstjórn-
arinnar vegna aðgerðanna og segir
þær vera ófrægingarherferð. David
Trimble, forsætisráðherra á Norður-
Írlandi og leiðtogi sambandssinna,
sagði aðgerðirnar hins vegar réttlæta
harða afstöðu flokks síns gagnvart
þátttöku Sinn Féin í heimastjórninni.
Flokkur hans, UUP, samþykkti ný-
verið tillögu um að hætta stjórnar-
þátttöku ef IRA bindur ekki enda á
FRIÐARFERLIÐ á Norður-Írlandi
var í nokkru uppnámi í gær eftir að
lögregla gerði húsleit á skrifstofum
Sinn Féin, stjórnmálaarms Írska lýð-
veldishersins (IRA). Voru sex hand-
teknir í aðgerðum lögreglunnar,
þ.á m. starfsmaður þingflokks Sinn
Féin.
Að sögn lögreglunnar voru aðgerð-
irnar liður í rannsókn á starfsemi
IRA. Lagði lögreglan hald á mikið
magn gagna. Bæði var gerð húsleit í
skrifstofum Sinn Féin við Stormont-
kastala, þar sem norður-írska þingið
kemur saman, og á heimilum nokk-
urra flokksmanna.
Talið er að tildrög rannsóknarinn-
ar séu grunsemdir um að IRA hafi
komist yfir viðkvæm gögn heima-
stjórnarinnar, sem Sinn Féin á aðild
að.
Gerry Adams, leiðtogi Sinn Féin,
ógnarherferð, sem talið er að herinn
beri ábyrgð á, fyrir 18. janúar nk.
„Ég held að aðgerðirnar í dag
marki upphafið að endalokum þátt-
töku Sinn Féin-IRA að heimastjórn-
inni,“ sagði Jeffrey Donaldson,
framámaður úr UUP, sem hefur beitt
sér gegn stjórnarsamstarfi við Sinn
Féin. „Sú hugmynd að þeir geti
áfram setið í stjórn eftir þessar að-
gerðir er út í hött.“
Lögreglan leitaði m.a. á skrifstofum Sinn Féin í Stormont-kastala.
Húsleit
gerð hjá
Sinn Féin
Belfast. AFP.
AP
KJÓSENDUR í Lettlandi
ganga í dag, laugardag, að kjör-
borðinu til að kjósa nýja stjórn
sem mun stýra landinu á loka-
sprettinum inn í Evrópusam-
bandið (ESB) og Atlantshafs-
bandalagið (NATO). Benda
skoðanakannanir til að það
mikill tilflutningur verði á fylgi
flokka að til stjórnarskipta
muni koma, án þess að það
muni þó breyta stefnu landsins
um inngöngu í þessi tvö helztu
samstarfsbandalög Evrópu-
þjóða.
Bentu niðurstöður síðustu
skoðanakönnunar Latvijas
Fakti-stofnunarinnar í vikunni
til þess að Vegur Lettlands,
flokkur forsætisráðherrans
Andirs Berzins, muni hrapa í
fylgi og ekki fá nema um 4,5%
atkvæða, sem dugar ekki einu
sinni til að fá úthlutað þingsæt-
um vegna 5% þröskuldarreglu
kosningalaganna.
Útvarpsrásir
boðnar upp
DANSKA ríkisstjórnin og
Danski þjóðarflokkurinn hafa
náð samkomulagi um að bjóða
upp útvarpsrásir og afnema um
leið einkarétt danska ríkisút-
varpsins á þeim rásum sem ná
til alls landsins eða þar um bil.
Kom það fram í Berlingske
Tidende í gær.
Ákveðið hefur verið að bjóða
upp tvær rásir í apríl næstkom-
andi og eru dönsku fjölmiðla-
samsteypurnar tilbúnar til að
slást um þær, einkum fimmtu
útvarpsrásina, sem nær til 78%
íbúanna. Eitt af skilyrðunum er
að kaupandi hverrar rásar
ábyrgist að vera með fréttir og
fréttatengt efni í sjö mínútur
fyrir hvern klukkutíma í sólar-
hringnum eða í 1.000 klukku-
tíma á ári. Auk þess skal eig-
andi rásar 5 greiða ríkinu
árlega allt að 15% af auglýs-
ingatekjum sínum en þær eru
áætlaðar rúmlega 1.100 millj-
ónir ísl. kr. á ári.
Varað við
skæðum
tölvuvírus
SÉRFRÆÐINGAR vöruðu í
gær við því að skæður tölvu-
vírus, sem kom fram fyrr í vik-
unni og hefur þegar leikið millj-
ónir tölvunotenda grátt víðs
vegar í heiminum, væri enn að
færa sig upp á skaftið.
Vírusinn, sem kallast Bug-
bear, kom fyrst fram í Sydney í
Ástralíu á sunnudag, að sögn
Lindy Yarnold, sérfræðingi í
vírusvörnum hjá tölvufyrirtæk-
inu Symantec. Síðan þá hefur
vírusinn hins vegar smitast um
allan heim. Mest áhrif virðist
hann hafa haft í Bretlandi, enn
sem komið er.
Að sögn Yarnold ræðst
Bugbear á póstforrit notenda
og færist þannig milli tölva.
Vírusinn er hins vegar býsna
fjölhæfur, leggur t.a.m. á minn-
ið leyniorð notandans, er hann
slær þau inn á lyklaborðinu, og
kreditkortanúmer einnig, ef því
er að skipta. Þá er vírusinn fær
um að gera vírusvarnarforrit
tölvunnar óvirk. Ennfremur ku
hann rugla prentara í ríminu,
með tilheyrandi skaða.
STUTT
Búizt við
stjórnar-
skiptum