Morgunblaðið - 05.10.2002, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2002 29
HLJÓMSVEIT Tónlistarskól-
ans í Reykjavík og Listahá-
skóla Íslands minnast þess með
tónleikum í sal
Menntaskól-
ans við
Hamrahlíð í
dag kl. 17, að í
ár eru 100 ár
liðin frá fæð-
ingu dr. Franz
Mixa. Stjórn-
andi hljóm-
sveitanna er
Kjartan Ósk-
arsson.
Franz Mixa kom hingað til
lands 1929 til að æfa Hljóm-
sveit Reykjavíkur og kór fyrir
flutning verðlaunakantötu dr.
Páls Ísólfssonar á alþingishá-
tiðinni á Þingvöllum 1930. Þar
sem Mixa átti mikinn þátt í
stofnun Tónlistarskólans í
Reykjavík og starfaði sem aðal-
kennari hans allt til ársins 1938
vill skólinn heiðra minningu
hans með því að flytja eftir
hann verk á þessum tónleikum.
Tónleikarnir hefjast á For-
spili og Intermezzo úr óper-
unni Fjalla-Eyvindi eftir Mixa.
Þá verður leikin svíta í fimm
þáttum eftir Benjamin Britten
Soirées Musicales um stef eftir
Rossini. Lokaverk tónleikanna
er þriðja sinfónía Roberts
Schumanns, Rínarhljómkvið-
an.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.
Franz
Mixa
minnst á
tónleikum
Franz
Mixa
ÍMYNDAÐU þér, lesandi góður,
að þú sért að horfa á sjónvarpið eitt-
hvert fríkvöldið. Það er ekkert sér-
stakt sem fangar huga þinn og þú not-
ar fjarstýringuna óspart til að skipta
á milli stöðva. Fyrir augu þér ber sitt
af hvoru tagi, sápuóperur, glæpa-
myndir, ódýrar hryllingsmyndir með
geimveruívafi, auglýsingar um ryk-
sugur og líftryggingar, sígild leikrit
frá fyrri öldum, kraftaverk gerð af
glysklæddum predikurum og ótal
fleira. Seint á kvöldin gefur á einstaka
gervihnattastöðvum að líta klám-
myndir af sértækara taginu auk
ógeðslegra slettumynda. Ímyndaðu
þér að einhver tíndi til búta sem
heyrðu til allra þessara ólíku mynd-
brota og steypti í form hins sígilda
franska stofufarsa í meðallengd
bandarískrar kvikmyndar. Þá ertu
einhverju nær um hvað leikritið sem
er til umsagnar hér gengur út á.
Grunntónninn í öllum þeim hörm-
ungum sem yfir persónurnar ganga
er að þær sýna lágmarksviðbrögð og
að þær fáu tilfinningar sem þær láta í
ljósi eru allar skilyrtar af ákafri rök-
hugsun, sem gerð er grein fyrir í
löngu máli. Til dæmis sýnir Hólmfríð-
ur engin trúverðug viðbrögð við stór-
markaðshörmungunum, heldur skýr-
ir hin rólegasta hinum persónunum
frá því hvers vegna hún harmar missi
sinn. Þetta leiðir hugann að því hve
meðal-áhorfandinn á auðvelt með að
gleyma sér í ótrúverðugasta sjón-
varpsefni. Þar sem hver þáttur þarf
að hafa eitthvað spennandi til síns
ágætis gengur hver persóna á löngum
tíma í gegnum svo ótrúlegar hörm-
ungar að gætu nægt smábæ á lands-
byggðinni áratugum saman – og ríf-
lega þó. Samt samþykkir áhorfandinn
þessar leikreglur og tekur þátt án
þess að spyrjast fyrir um forsendurn-
ar. Í raun er ótrúlega stór hluti efnis í
sjónvarpi og á hvíta tjaldinu svo langt
frá reynsluheimi áhorfandans að ætla
mætti að hann gæti ómögulega sett
sig í spor persónanna. En öðru nær,
því ótrúverðugara sem efnið er, því
heillaðri verður hann.
Nútímaleikskáld virðast fyrir
löngu hafa nær einskorðað sig við að
kryfja heim raunveru líðandi eða lið-
ins tíma. Það er því ánægjulegt að
Leikfélag Reykjavíkur skuli verða
fyrst utan hins franska menningar-
heims til að taka Gabor Rassov upp á
sína arma. Tilraun sú, sem þetta leik-
rit er, vekur samt fleiri spurningar en
hann svarar í verkinu og hinn knappi
sýningartími gefur ekki færi á að kafa
dýpra í heim þann sem hann opnar
áhorfendum. Í staðinn er aðaláhersl-
an lögð á spaugilega möguleika – og
þeir eru fjöldamargir.
Sýningin er frumraun Halldóru
Geirharðsdóttur sem leikstjóra. Hún
hefur í nokkur ár starfað sem einn af
okkar frumlegustu leikurum. Leikrit-
ið hentar vel stíl hennar – víðtæk
reynsla hennar í meðferð leikhús-
blóðs kemur hér án efa að góðum not-
um. Hún hefur sjálf samið og flutt
leikverk þar sem att er saman mjög
ólíkum stílheimum – t.d. slettukvik-
myndum og jólaguðspjallinu. Það er
því greinilegt að hér er hún í essinu
sínu og bætir frá eigin brjósti blandi í
pokann. Áhrifshljóð ættuð úr teikni-
myndum, pönkmúsík í ljúfum takti,
hefðbundin leikhúslýsing í bland við
ljósavélar sem breytast í geimskip í
lendingu – allt leggur þetta sitt af
mörkum til að gera sýninguna að heil-
steyptu safni stíltegunda sem ægir
saman. Gott dæmi eru hinir stílfærðu
búningar, þar sem hver persóna er
dregin fáum, skýrum dráttum, og hin-
ar þrjár ofurvenjulegu birtingar-
myndir leiktjaldanna. Skemmtileg
staðfærsla á köflum átti sinn þátt í að
færa sýninguna nær áhorfendum.
Leikararnir í hópnum ná æ betur
saman eftir því sem þeir vinna saman
að fleiri verkefnum. Samt er Harpa
Arnardóttir sú eina þeirra sem virðist
fædd gamanleikari. Það er ótrúlegt
hvað svipbrigði hennar eru meitluð,
tímasetningin fullkomin og hún alltaf
skrefi framar en mótleikarar hennar.
Það sem helst skorti hjá þeim var
innilegri stílfærsla – að þeir lifðu sig
fullkomlega inn í hinar ólíklegu að-
stæður sem persónurnar þurftu að
glíma við. Þar vantaði oft herslumun-
inn þannig að áhorfendur gætu ger-
samlega gleymt sér í verkinu sem
heild en þyrftu ekki að láta sér nægja
að hlæja að ótrúlega vel útfærðum
bröndurum. Allir sýndu þeir samt
mikil tilþrif, t.d. Gunnar í fjármála-
upptalningunni, Sóley sem fórnar-
lamb kynferðislegrar áreitni, Þór í
hlutverki hinnar (skin)heilögu hold-
gervingar Eggerts og Halldór sem
hinn kynlífsfíkni tugthúslimur. En í
öðrum atriðum, t.d. ryksuguauglýs-
ingu, skorti snerpu – þar bar Harpa af
hvað einbeitingu snertir. Reyndari
leikstjóri hefði ef til vill náð fram
beittari leik, en minna má á að leik-
stjórn hefðbundins farsa – hvað þá
óhefðbundins – hlýtur að vera með
erfiðari leikstjórnarverkefnum. Það
verður því ekki annað sagt en að Hall-
dóra hafi stungið sér viljandi á bóla-
kaf í djúpu laugina og náð nokkuð fag-
mannlega landi. Það sem stendur
eftir er hve vel hún vann úr efniviðn-
um þannig að úr varð mjög nýstárleg
sýning á afar sérstæðu gamanleikriti.
Þjösnast á
fjarstýringunni
Morgunblaðið/Þorkell
„Leikararnir í hópnum ná æ betur saman“: Harpa Arnardóttir og Halldór
Gylfason; Gunnar Hansson og Sóley Elíasdóttir í innilegum faðmlögum.
LEIKLIST
Leikfélag Reykjavíkur
Höfundur: Gabor Rassov. Þýðandi: Guð-
rún Vilmundardóttir. Leikstjóri: Halldóra
Geirharðsdóttir. Leikmynd: Snorri Freyr
Hilmarsson og Úlfur Grönvold. Búningar:
Snorri Freyr Hilmarsson. Lýsing: Kári
Gíslason. Hljóð: Ólafur Örn Thoroddsen.
Tónlistarflutningur: Hljómsveitin Hr.Ing-
i.R. Leikarar: Gunnar Hansson, Halldór
Gylfason, Harpa Arnardóttir, Sóley Elías-
dóttir og Þór Tulinius. Föstudagur 4.
október.
JÓN OG HÓLMFRÍÐUR
Sveinn Haraldsson