Morgunblaðið - 06.10.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna um vatn
Vatn er undir-
staða lífsins
Í UPPSIGLINGU erráðstefna sem ber yf-irskriftina Dagur
vatnsins og ætti eðli máls-
ins samkvæmt að geta
verið mjög fjölbreytt og
fróðleg. Í forsvari fyrir
þessari ráðstefnu er
Bergur Sigurðsson hjá
Heilbrigðiseftirliti Suður-
nesja og svaraði hann
góðfúslega nokkrum
spurningum Morgun-
blaðsins um ráðstefnuna.
Fara svör hans hér á eft-
ir.
Hver stendur fyrir ráð-
stefnunni, hvar og hvenær
verður hún haldin og
hvert er markmið henn-
ar?
„Það er félag heilbrigð-
is- og umhverfisfulltrúa
sem stendur fyrir ráðstefnunni
og hún verður haldin í Eldborg í
Svartsengi mánudaginn 7. októ-
ber. Ráðstefnunni er ætlað að
fjalla um vatn í víðum skilningi
þannig að úr verði heildstæð um-
fjöllun þar sem flestar hliðar
málsins verða skoðaðar. Fyrir
hádegi verður fjallað um gæði
hafs og stranda en eftir hádegi
verður sjónum hins vegar beint
að ferskvatni bæði sem náttúru-
auðlind, sem þarf að vernda gegn
mengun, og sem neysluvöru.
Margir af okkar helstu sérfræð-
ingum eru á meðal framsögu-
manna sem koma úr atvinnulíf-
inu, opinberum stofnunum og
frjálsum félagasamtökum. Alls
verða 15 framsögumenn á fund-
inum. Dagskrá ráðstefnunar er
að finna á heimasíðu Heilbrigð-
iseftirlits Suðurnesja, www.hes-
.is.“
Hvers vegna „vatn“?
„Vatn er undirstaða og for-
senda lífs eins og við þekkjum
það. Hvort heldur vatnið sé
ferskt grunnvatn eða saltur sjór
þá er það mikilvæg auðlind og
uppspretta lífs. Ísland er vatns-
auðugasta land veraldar og það
eru mikil forréttindi að eiga slíka
gnægð af vatni. Fram hefur kom-
ið að búast megi við því að árið
2050 muni 4,2 milljarðar manna
ekki njóta þeirra 50 lítra af vatni
sem Sameinuðu þjóðirnar telja
nauðsynlegt til heilnæms lífernis.
Þá má heldur ekki gleyma vernd-
un hafsins. Mikið er að gerast í
þeim málum þessa dagana, m.a.
eru væntanleg ný lög um vernd-
un hafs og stranda. Því er gott
tilefni til fundarhalda um mál-
efnin einmitt núna.“
Hverjar verðu helstu áherslur
þessarar ráðstefnu?
„Greint verður frá vatnatil-
skipun ESB og gildistöku hennar
hérlendis. Fjallað verður um
grunnvatn og varnir gegn meng-
un þess og innra eftirliti Orku-
veitu Reykjavíkur með neyslu-
vatni. Umhverfismerkinu
Bláfánanum verða gerð skil en
Bláfáninn er umhverfismerki
sem smábátahafnir og bað-
strendur geta fengið að uppfyllt-
um ströngum kröfum.
Blái herinn mun
kynna störf sín við
hreinsun hafnarsvæða
á Suðurnesjum. Greint
verður frá stöðu frá-
veitumála, svo eitthvað sé nefnt.“
Hverjir eiga helst erindi á
þessa ráðstefnu ... og er hún öll-
um opin?
„Ráðstefnan er öllum opin og
ráðstefnugjöldum er stillt í hóf.
Allir sem láta sig umhverfismál
varða eiga erindi á þessa ráð-
stefnu. Þar geta neytendur
fræðst um reglubundið eftirlit
heilbrigðiseftirlits og Hollustu-
verndar ríkisins með neysluvatni.
Þeir sem hyggja á útflutning á
vatni ættu ekki að láta sig vanta
því Davíð Scheving mun fjalla
um útflutning á vatni í fortíð og
framtíð, hver veit nema hann geti
sagt viðskiptajöfrum framtíðar-
innar hvernig eigi að standa að
þessu. Erindi um fráveitumál
gæti verið sveitarstjórnamönnum
gagnlegt enda þau mál í brenni-
depli hjá þeim þessa dagana og
verða það á næstu árum. Áhuga-
menn um sjókvíaeldi ættu ekki
að láta sig vanta.“
Hvað gæti komið mönnum
mest á óvart á ráðstefnunni?
„Ég hef skoðað flest gögn sem
fylgja munu erindunum og það
sem kom mér mest á óvart var að
heitsinkhúðaðar vatnslagnir, sem
eru mikið notaðar fyrir neyslu-
vatn, henta ekki í þá notkun. Við
ákveðnar aðstæður getur okkar
steinefnasnauða vatn tært lagn-
irnar það mikið að vatnið í þeim
verður óneysluhæft. Ekki er nóg
með að mikið sé af þessum lögn-
um í gömlum húsum heldur er
enn verið að nota heitsinkhúð-
aðar lagnir í nýbyggingum. Þetta
þarf að breytast.
Mikið hefur verið deilt um lax-
eldi í sjókvíum og sýnist þar sitt
hverjum. Ég tel víst að margir á
ráðstefnunni verði hissa þegar
birtar verða neðansjávarmyndir
sem sýna dæmi um slælega um-
gengni ónefndra aðila í sjókvía-
eldi. Ég vona að umræddar
myndir séu einsdæmi en óttast
að svo sé ekki.“
Eru fleiri ráðstefnur á döfinni
hjá félaginu?
„Þetta er sú þriðja á
þessu ári. Fyrr á árinu
héldum við fræðslu-
fund um hávaða og
nokkru síðar héldum
við matvælaráðstefnu
undir yfirskriftinni „Heilnæmi
matvæla – heilbrigðiseftirlit
sveitarfélaga“. Stefnt er að holl-
ustuháttardegi 6. nóvember þar
sem verður m.a. fjallað um ör-
yggi leikvallatækja og inniloft.
Eins og sést á þessari upptaln-
ingu þá eru fundir og ráðstefnur
sem félagið heldur fjölbreyttar
og endurspeglar það hversu vítt
starfssvið heilbrigðisfulltrúa er.“
Bergur Sigurðsson
 Bergur Sigurðsson fæddist í
Keflavík 1971. Hann varð cand.
scient. í umhverfisefnafræði við
Háskólann í Ósló árið 2000.
Bergur er formaður Félags heil-
brigðis- og umhverfisfulltrúa og
starfar hjá Heilbrigðiseftirliti
Suðurnesja. Hann er kvæntur
Guðjónínu Sæmundsdóttur sem
er ferðamálafræðingur að mennt
og starfar hjá Miðstöð símennt-
unar á Suðurnesjum. Eiga þau
saman þrjú börn.
Bláfánanum
verða
gerð skil
Þið hafið dottið í lukkupottinn, ég veit hvað þarf að hafa til að lifa.
NÚ HAFA liðlega þrjátíu beina-
grindur fundist í fornum kirkju-
garði í Skagafirði en komið var
niður á grafirnar þegar verið
var að moka fyrir húsgrunni í
Keldudal í Hegranesi. Elstu
grafir í kirkjugarðinum eru tald-
ar vera frá 11. öld eða jafnvel allt
frá upphafi kristni í landinu.
Fornleifanefnd ríkisins stendur
að uppgreftrinum og þar á bæ
þykir mönnum beinin hafa varð-
veist ótrúlega vel.
Athygli vekur að ekki virðist
menn hafa skort timbur því
langflest líkanna hafa verið lögð
í kistur og þar á meðal korna-
börn undir eins árs aldri. Eins
eru vísbendingar um að sumt af
fólkinu sem þarna er grafið hafi
verið mjög hávaxið og a.m.k.
tvær kistur eru um tveir metrar
á lengd. Ekki er getið um
kirkjugarðinn í rituðum heimild-
um svo vitað sé.
Hafa aðeins grafið upp
hluta af kirkjugarðinum
„Þetta er býsna merkilegur fund-
ur. Við höfðum snið af einni gröfinni
og teljum að hún hafi verið tekin fyr-
ir gosið í Heklu 1104 þannig að þarna
hefur væntanlega verið kominn
kirkjugarður þegar á 11. öld; sumar
grafirnar gætu þess vegna verið frá
upphafi kristni en rétt er að taka
fram að það á eftir að aldursgreina
beinin,“ segir Þór Hjaltalín, minja-
vörður Norðurlands vestra. „Við
teljum okkur hafa fundið kirkjutóftir
en ég tek fram að við erum hins veg-
ar nær eingöngu búin að rannsaka
svæðið sem húsið á að rísa á svo
ljúka megi byggingu þess. Á því
svæði komu upp yfir þrjátíu beina-
grindur og þær hafa varðveist alveg
ótrúlega vel. “
Ungbörn lögð í kistur
Þór segir óvarlegt að fullyrða að
svo stöddu að fólkið sem þarna hafi
verið grafið hafi verið sérstaklega
hávaxið, enn eigi alveg eftir að mæla
beinin. „En ég get þó sagt að við er-
um þarna með kistur upp á eina tvo
metra og þeir sem í þeim liggja virð-
ast við fyrstu sýn hafa verið mjög há-
vaxnir.“
Þá bendir Þór á að af þessum lið-
lega 30 gröfum séu átta ungbarna-
grafir sem í hafi verið lögð börn
um eða innan við eins árs aldur
og sum hver í kistur.
Þór segir að kirkjugarðurinn
sé örugglega stærri og að fleiri
grafir eigi eftir að koma í ljós:
„ég hugsa að við séum búin að
taka upp úr helmingnum af
garðinum eða tæplega það.
Grafirnar sem við höfum rann-
sakað eru allar austan megin við
hina meintu kirkjutóft þannig
að við reiknum með að garður-
inn hafi verið allmiklu stærri.“
Spurður hvort það teljist ekki
óvanalegt að fólk hafi verið
grafið í kistum á þessum tíma
segir Þór að mjög lítið sé til af
gögnum til þess að segja af eða
á um það. „En þetta kemur
skemmtilega á óvart því maður
hefði svona frekar átt von á því
að líkin hefðu einfaldlega verið
sett beint í grafirnar. Menn
virðist því ekki hafa skort timb-
ur þegar þetta var.
Við erum auðvitað farin að
velta fyrir okkur framhalds-
rannsóknum og stefnum að því að
vera í samstarfi við Hólahópinn um
þær og Byggðasafn Skagfirðinga og
vonandi geta þær rannsóknir hafist
strax næsta vor.“
Kirkjugarður frá
elleftu öld í Hegranesi
Ljóst er það er ekkert smámenni sem
þarna hefur verið lagt til hinstu hvílu.
BENADIKT Þór
Helgason, eina
barnið sem fæðst
hefur á Íslandi
með Pfeiffer-heil-
kenni, er látinn af
völdum veikinda
sinna.
Benadikt lést á
barnadeild Land-
spítlans síðdegis í fyrradag, eftir erf-
iða baráttu við veikindi sín, að sögn
föður hans, Þórarins Helga Bergs-
sonar. Móðir Benadikts er Deborah
Bergsson, en þau búa á Patreksfirði
og var hann yngsta barn þeirra
hjóna.
Aðeins er vitað um 30 börn í heim-
inum sem fæðst hafa með svonefnt
Pfeiffer-heilkenni, en Benadikt
fæddist 12. maí árið 2000.
Heimasíðu, sem tileinkuð er Bena-
dikt, er að finna á Netinu og er slóðin
http://www.barnaland.is/barn/6839.
Benadikt Þór
Helgason látinn