Morgunblaðið - 06.10.2002, Blaðsíða 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Fyrsta heimilið
Háhraðasítenging
við Netið
TÓMAS Ingi Olrich menntamála-
ráðherra hefur kynnt hugmynd þess
efnis að komið verði á laggirnar ís-
lensk-danskri menningarstofnun
með aðsetur á Íslandi þar sem m.a.
verði varðveittir allir íslenskir forn-
gripir sem enn eru í vörslu Dana.
Dönsk stjórnvöld eru að hugleiða
málið.
Ráðherra leggur til að framlag Ís-
lendinga til slíkrar stofnunar yrði að
sjá um stofnkostnað og rekstur en
áðurnefndir forngripir yrðu framlag
Dana.
Það var á fundi með menningar-
málaráðherra Dana síðsumars að ís-
lenski menntamálaráðherrann ósk-
aði eftir því að teknar yrðu upp
viðræður milli Danmerkur og Ís-
lands um frekari afhendingu ís-
lenskra forngripa, sem eru í vörslu
Dana, en þeirri beiðni var hafnað og í
framhaldi af því lagði ráðherra fram
hugmynd um þessa nýju stofnun.
Í sáttmála sem gerður var á milli
ríkjanna 1965, vegna flutnings ís-
lenskra handrita hingað út á ný, seg-
ir að þar með sé fullkomlega og end-
anlega útkljáð „um allar óskir af
íslenzkri hálfu varðandi afhendingu
hvers konar íslenzkra þjóðlegra
minja sem í Danmörku eru. Sam-
kvæmt því skal af hálfu íslenzka rík-
isins eigi unnt í framtíðinni að hefja
né styðja kröfur eða óskir um af-
hendingu slíkra minja úr dönskum
skjalasöfnum eða söfnum, opinber-
um jafnt sem í einkaeign“.
Menntamálaráðherra segist telja
að skoða verði sáttmálann frá 1965 í
ljósi þeirra aðstæðna sem íslensk
stjórnvöld stóðu frammi fyrir en að-
stæður séu aðrar nú og viðhorf
breytt.
„Ég undirstrikaði að við hefðum
litið á handritamálið sem staðfest-
ingu á mjög góðu samstarfi þjóðanna
og mikilli vináttu sem á milli
ríkjanna ríkti. Þegar gengið hefði
verið frá handritasamningnum hefði
það markað tímamót, á þeim tíma
sem það var gert, en síðan hefði mik-
ið breyst,“ segir Tómas Ingi í samtali
við Morgunblaðið í dag.
Ráðherra segist telja mikilvægt að
koma á framfæri við Íslendinga og
aðrar þjóðir lýsingum og kynningu á
íslensku miðaldasamfélagi, „sem ég
tel að hafi ekki verið nægilega vel
kynnt og sérstaklega hafi menn ekki
nægilega góða innsýn í það hversu
flókið og athyglisvert það samfélag
var frá menningarlegu sjónarmiði“.
Hann segir þá gripi sem enn séu í
vörslu Dana gegna grundvallarhlut-
verki í því að menn öðlist skilning á
því hvers konar samfélag var hér-
lendis á miðöldum.
Menntamálaráðherra vill koma á fót íslensk-danskri menningarstofnun
Danir leggi til íslenska forn-
gripi sem eru í vörslu þeirra

Allir íslenskir forngripir/12
LITADÝRÐ haustsins rennur brátt
skeið sitt á enda. Enn er þó hægt að
njóta haustlitanna í náttúrunni, til
dæmis á Þingvöllum. Er sjálfsagt
að nýta tækifærið milli lægðanna
sem nú ganga yfir landið í röðum
og feykja burtu síðustu skrautlegu
haustlaufunum.
Morgunblaðið/Ómar
Gönguför
í haust-
litadýrð
NÁTTÚRULEGAR sveiflur ein-
kenna rjúpnastofna en ástæður
sveiflnanna eru mjög mismunandi
eftir löndum. Svo virðist sem styttri
tími líði á milli sveiflna en áður,
a.m.k. í Skandinavíu, Skotlandi og
hér á landi en áður var og ekki alveg
ljóst hvers vegna það er. Þegar
stofnar eru í uppsveiflu virðist skot-
veiði hafa mjög lítil áhrif á viðgang
stofnanna en í lægð kann annað að
vera upp á teningnum.
Þetta segja þeir dr. Peter Hudson
frá Skotlandi, dr. Thomas Wille-
brandt frá Svíþjóð og Hans Christ-
ian Pedersen frá Noregi en þeir
fluttu fyrirlestra á alþjóðlegri
rjúpnaráðstefnu sem haldin var í
gær á vegum Skotveiðifélags Ís-
lands. Þeir telja mjög mikilvægt að
greint sé tímanlega, t.d með talningu
að hausti, hvenær stofninn er á nið-
urleið og grípa þá strax í taumana og
draga úr álagi en ekki eftir á, þegar
staðan er kannski orðin alvarleg,
eins og oft vill verða. Þeir taka þó
fram að vistkerfið hér á Íslandi sé
allt annað en í Skotlandi eða Skand-
inavíu. Það sé hins vegar staðreynd
að á öllum þessum svæðum hafi
rjúpu farið fækkandi.
Pedersen segist hafa trú á að á
sumum svæðum hafi veiðiálag bæst
ofan á náttúrulega þætti sem orsak-
að hafa fækkun rjúpunnar. Náttúru-
legir þættir séu meginorsökin og við
þær aðstæður fari stofninn minnk-
andi hvort sem skotin er rjúpa eða
ekki. Það megi kannski orða það svo
að við slíkar aðstæður geti mikið
veiðiálag bætt gráu ofan á svart og
úr þeim pytti geti síðan verið erfitt
að komast. Willebrandt segist telja
að þegar viðkoma stofnsins sé aftur á
móti góð sé ólíklegt að hægt sé að of-
veiða rjúpuna. „En í alvarlegri lægð
er það mögulegt og þá getur veiðin
mögulega flýtt fyrir og dýpkað
sveifluna.“ Hudson bendir einnig á
að möguleikar manna til þess að fara
á milli svæða hafi batnað þannig að
þegar fréttist af mörgum fuglum á
einu svæði bregðist veiðimenn oft
mun fljótar við en áður.
Mismunandi ástæður fyrir sveiflum í rjúpnastofnum landa
Veiði gæti magnað lægð
TVÆR veturgamlar kindur, ær og
hrútur, voru heimtar af fjalli í gær,
en þær hafa að öllum líkindum
hafst við austan Útfalls í Fögru-
fjöllum síðasta árið. Að sögn Vals
Oddsteinssonar, bónda í Úthlíð í
Skaftártungu, sem sótti kindurnar
í gær, eru þær hinar föngulegustu
og hafa „komið vel undan vetri“,
eins og Valur komst að orði.
Valur saknaði lambanna eftir
göngur fyrir ári. Það voru svo
vatnamælingamenn frá Orkustofn-
un sem komu auga á kindurnar á
dögunum og létu Val vita. „Þær
eru mjög vel á sig komnar og úti-
veran síðasta vetur hefur greini-
lega gert þeim gott,“ sagði Valur.
Hann segir að snjólétt sé austan
Útfalls í Fögrufjöllum þar sem
kindurnar fundust og því hafi þær
ekki skort fóður síðasta vetur.
Útigangar í
góðu formi
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Ásta Sverrisdóttir, bóndi í
Ytri-Ásum, og Valur Odd-
steinsson, bóndi í Úthlíð í
Skaftártungu, með útigöngu-
féð á milli sín.