Morgunblaðið - 06.10.2002, Blaðsíða 34

SKOÐUN
34 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Um 150 fm timburhús sem er hæð
og ris. Sjarmerandi eldra hús sem
hefur verið endurgert að hluta í
upprunalegum stíl. Hús með sögu.
Nýtt járn. Bakhús fylgir með íbúð,
sem er í útleigu í dag. Áhv. 10 millj.
Verð 19,9 millj. Laus fljólega. Opið
hús í dag á milli kl. 12 og 16.
Einb. - Opið hús á Vesturgötu 35b
Mjög rúmgóð 2ja herb. 84,2 fm
íbúð á 2. hæð. Rúmgott herbergi
með skápum. Góðar suðursvalir.
Björt og falleg íbúð þar sem stutt er
í alla þjónustu. Verð 9,8 millj.
Bergdögg og Lúðvík taka á
móti ykkur á milli kl. 12 og 16.
2ja herb. - Opið hús í Grýtubakka 12a
Um 84 fm íbúð á 3ju hæð í litlu fjöl-
býli. Tvö góð svefnherbergi, rúm-
góð stofa með parketi, stórar suð-
ur svalir, þvottahús innan íbúðar.
Hús og sameign ný málað. Góð
leiksvæði fyrir börn, stutt í skóla og
leikskóla. Áhv. 5,5 millj. byggsj.
4,9%.
Grandavegur
Um 82 fm góð íbúð í snyrtilegu fjöl-
býli á þriðju hæð með góðu útsýni.
Mikið endurnýjuð íbúð. Suðursvalir.
Tvö góð herbergi. Falleg eign.
Einkasala. Áhv. 8,7 millj. Verð 10,9
millj. Afhending getur verið fljót-
lega. Pálína er með opið hús á
milli kl. 12 og 16 í dag.
3ja herb. - Opið hús í Rofabæ 43
F R Ó N
SÍÐUMÚLA 2 - 108 REYKJAVÍK
SÍMI 533 1313
fron@fron.is
Finnbogi Kristjánsson
lögg. fasteignasali
Bæjarhrauni 10 • Hafnarfirði
Nýkomið í einkasölu stórglæsilegt
einbýli með innbyggðum bílskúr
samtals 240 fm. Glæsilegt stórt
eldhús, 4-5 svefnherbergi, stofa,
borðstofa, sjónvarpsskáli, sólstofa
og fleira. Glæsilegur garður með
hellulagðri verönd og bílaplani.
Eign í sérflokki.
Daði og Ósk taka á móti áhugasömum, væntanlegum, kaup-
endum í dag milli 15.00 og 17.00.
HÁTÚN 2 - BESSASTAÐAHREPPI - OPIÐ HÚS
Sími 575 8500 Fax 575 8505
Síðumúla 11 • 2. hæð • 108 Reykjavík
Sverrir Kristjánsson, lögg. fasteignasali
OPIÐ HÚS
ESJUGRUND 27 - EINBÝLISHÚS
Í dag milli kl.15-17 verður opið hús við
Esjugrund 27 á Kjalarnesi. Húsið er
steypt, byggt 1979 og er 194 fm að mestu
á einni hæð. Með húsinu fylgir tvöfaldur
53 fm bílskúr með 3 fasa raflögn. Hæðin
er tæplega 150 fm og kjallarinn er tæp-
lega 50 fm. Aðalhæðin skiptist í forstofu,
forstofu-herbergi, gestasnyrtingu, gang, hol, rúmgóða stofu og borðstofu með mass-
ífu parketi á gólfi, eldhús með nýlegri innréttingu, þvottaherbergi, 3-4 svefnherbergi
og rúmgott flísalagt baðherbergi. Í kjallara er rúmgott herbergi og geymsla. Þetta er
bjart og vel skipulagt hús sem stendur á hornlóð. Áhv. 10,1 m. Verð 18,5 m. Anna
Lára tekur á móti gestum
HINN 18. ágúst 2002 endur-
prentaði Morgunblaðið grein með
ofangreindu nafni (án gæsalappa)
eftir Halldór Kiljan Laxness sem
áður hafði birst í blaðinu 31. des-
ember 1970. Sú grein var slys sem
óþarfi er að halda á lofti. Minningu
Halldórs Laxness er ekki gerður
greiði með endurprentun hennar.
Hernaður
Hernaður er aðgerðir sem menn
beina gegn óvinum sínum. Engin
dæmi eru um það í sögunni að
nokkur hafi farið með hernaði gegn
þeim sem hann var vinveittur.
Hernaður er nokkuð sem menn
framkvæma af ásetningi. Af ráðn-
um hug. Hann er þaulhugsaðar að-
gerðir, oftast vandlega skipulagðar,
með það að markmiði að koma and-
stæðingnum á kné. Jafnvel að tor-
tíma honum. Manndráp í augna-
bliks reiðikasti, eða afbrýðiskasti,
er hinsvegar ekki hernaður heldur
morð.
Í grein Halldórs er íbúum Ís-
lands, Íslendingum, borið það á
brýn að hafa farið með hernaði
gegn landi því sem þeir bjuggu í,
Íslandi, allt frá því að landnáms-
menn komu að því ósnertu. Alveg
sérstaklega eiga þeir að hafa farið
með hernaði gegn gróðri landsins.
Hann telur með öðrum orðum að
Íslendingar hafi frá landnámstíð
litið á gróður landsins sem óvin
sinn sem berjast skyldi gegn og
helst útrýma!
Þegar grein Halldórs er lesin
kemur í ljós að það sem hann kallar
hernað gegn landinu er barátta Ís-
lendinga frá landnámstíð fram í
byrjun 20. aldar fyrir að lifa af í
þessu harðbýla landi og á 20. öld
barátta þeirra fyrir að rísa frá ör-
birgð til þess að vera bjargálna.
Þessi langa barátta þjóðarinnar við
„ís og hungur, eld og kulda, áþján,
nauðir, svartadauða“, eins og Matt-
hías orðar það, var öldum saman
tvísýn. Svo tvísýn að við lá á stund-
um að landið yrði mannlaust. Bú-
fénaður féll úr hor og mannfellir
varð í kjölfarið æ ofan í æ í Íslands-
sögunni. Rétt er að viðleitni þjóð-
arinnar til að halda lífi, ásamt óhag-
stæðu veðurfari og fleiru, hafði
stundum slæm áhrif á gróðurfar
landsins. Manninum einum verður
þó ekki með réttu kennt um þau
áhrif. En ekki verður af grein Hall-
dórs annað séð en að hann telji
manninn, íbúa Íslands, eiga þar alla
sök.
Það er létt verk fyrir okkur nú-
tímamenn, með þá reynslu og þekk-
ingu sem við búum yfir, að lasta
forfeður okkar og formæður, sem
ekki höfðu yfir sömu reynslu og
þekkingu að ráða, fyrir þann skaða
sem gróðurfar landsins varð fyrir
og sumpart var af mannavöldum.
En það er löðurmannlegt verk.
Verk, sem ekki ber vott um rækt-
arsemi við minningu genginna kyn-
slóða Íslendinga, né heldur vott um
þakklátssemi við forvera okkar fyr-
ir það sem þeir hafa eftirlátið okk-
ur. Þessar skemmdir af mannavöld-
um urðu sumpart vegna
vanþekkingar, en að stærstum
hluta út úr neyð. Að sínu leyti af
sömu orsökum og skemmdir verða
enn í dag á umhverfinu út úr neyð
af mannavöldum í þróunarlöndun-
um. Að skilgreina þessar skemmdir
sem afleiðingu af meðvitaðri, skipu-
lagðri, viðleitni til að skemma gróð-
ur landsins, þ.e. af hernaði gegn
gróðrinum, eins og Halldór gerir í
grein sinni, að halda því fram að
gengnar kynslóðir Íslendinga hafi
vitandi vits og af ráðnum hug unnið
að því að eyðileggja gróðurinn, fel-
ur í sér mjög ósanngjarnar og ill-
kvittnislegar ásakanir á forvera
okkar í landinu sem eru honum
langt frá að vera sæmandi.
Grein hans var slys. Það er með
hreinum ólíkindum hve langt hann
seilist í viðleitni sinni til að rök-
styðja hernaðarkenningu sína. Í
hernaði leita menn sem kunnugt er
bandamanna ef þá er að finna. Það
gerðu Íslendingar líka, að mati
Halldórs, í hernaði sínum gegn
gróðri landsins. Hann segir: „Vind-
ar voru ugglaust orðnir óvinir gróð-
urs á hálendinu fyrir landnámstíð.
Síðan kom mannfólkið með bú-
smala sinn og gekk í lið með vind-
inum með því að etja beitarfé á við-
kvæmar seinvaxnar jurtir
uppsveitanna; menn voru að leita
sér að tilveruhorni hver og einn út
af fyrir sig“. Íslendingar beittu sem
sagt ekki fé sínu til að afla sér
nauðsynja í formi matar og klæða
heldur „öttu“ þeir því á gróðurlend-
ið sem bandamenn vindsins í við-
leitninni til að eyða gróðrinum!
Svona málflutningur var Halldóri
ekki samboðinn.
Framfarasókn Íslendinga
á 20. öld vanvirt
Halldóri Kiljan Laxness nægir
ekki að vanvirða baráttu Íslendinga
um aldir fyrir lífi sínu með því að
kalla hana „hernað gegn landinu“.
Framfarasókn Íslendinga á 20. öld
frá vesaldómi til velsældar fær
sömu útreið. Í lok 19. aldar var
ástandið á Íslandi þannig að lands-
menn voru ekki matvinnungar þótt
mikill meirihluti þeirra gerði naum-
ast annað en að framleiða mat og
fjöldi þeirra væri innan við 100.000.
Menn flýðu eymdina í stórum hóp-
um til Ameríku.
Um viðleitni Íslendinga á 20. öld
til að verða matvinnungar segir
Halldór: „Á síðustu áratugum
(greinin var skrifuð 1970 – innskot
JB) hafa menn verið verðlaunaðir
af hinu opinbera fyrir að ræsa fram
mýrar, lífseigustu gróðursvæði
landsins, undir yfirskyni túnrækt-
ar.“ Túnræktin var sem sé yfir-
skyn. Hinn raunverulegi tilgangur
var annar að hans mati, að því er
best verður séð, nfl. að eyðileggja
mýrarnar. Hernaður gegn mýrun-
um. Þessi hugsun er með hreinum
ólíkindum þegar litið er til þess að
á 20. öld margfaldaðist ræktanlegt
land á Íslandi vegna vélvæðingar
og framræslu. Það átti drýgstan
þáttinn í þeirri byltingu í framleiðni
íslensks landbúnaðar sem varð á
20. öld. Sú bylting leiddi til þess að
í stað þess að megna naumast að
framleiða nægan mat handa þjóð
sem taldi innan við 100.000 manns í
upphafi aldarinnar framleiddu
miklu færri bændur í lok hennar
meiri mat en þrefalt fjölmennari
þjóð gat torgað þótt neyslan á
mann hefði stóraukist. Aldrei í sögu
Íslands byggðar hafa jafn fáir
framleitt jafn mikinn mat handa
jafn mörgum.
Ekki fær iðnvæðing landsins á
20. öld betri útreið hjá Halldóri.
Hann staðhæfir, ranglega, að „sala
rafmagns til Straumsvíkur er
reikningslega rekin með tapi“.
Menn eru að „basla við að tortíma
Mývatni“. Aftur hernaður, að þessu
sinni gegn Mývatni. Viljann til að
tortíma vantar svo sem ekki, að
hans mati, en það gengur brösug-
lega. Menn „vakna nú upp við það
einn góðan veðurdag að hinu fagra
lífi Mývatns hefur verið snúið í
skarkandi stóriðju“. Mývatn „hefur
verið afhent erlendu félagi til að
klessa niður einhverskonar efna-
brennsluhelvíti á vatnsbakkanum.
Það var þetta sem gerðist þegar
Mývatni var fórnað fyrir kísil-
gúrstasjón.“ En „það er huggun
harmi gegn að fyrirtækið hefur enn
ekki veitt upphafsmönnum sínum
annað en skell fyrir skillinga. Það
hefur reynst þeim dýrt spaug að
skemma Mývatn. Á fyrsta ári
stassjónarinnar urðu eigendur kís-
ilgúrsins fyrir 33ggja milljón króna
tapi á rekstrinum. Útkomu síðasta
árs hafa þeir ekki gert heyrin-
kunna; borin von að hagurinn fari
batnandi.“
Fróðlegt er nú, nær aldarþriðj-
ungi eftir að Halldór skrifaði grein
sína, að bera þetta saman við raun-
veruleikann. Sá samanburður leiðir
eftirfarandi í ljós:
Mývatni hefur ekki verið tortímt,
enda hefur enginn reynt það. Lífi
þess hefur ekki verið snúið í skark-
andi stóriðju. Mývatn var ekki af-
hent erlendu félagi. Mývatni var
ekki fórnað fyrir kísilgúrverk-
smiðju. Og þórðargleði Halldórs yf-
ir tapi fyrsta rekstrarárið hefur
orðið skammvinn því að afkoma
Kísiliðjunnar hefur yfirleitt verið
góð þótt sveiflur hafi verið í henni
frá ári til árs. Fyrirtækið hefur ver-
ið efnahagsleg lyftistöng fyrir Mý-
vetninga og ábatasamt fyrir þjóðina
í heild.
Óvönduð meðferð heimilda
Undir lok greinar sinnar segir
Halldór, þar sem hann ræðir um
Þjórsárver: „Alþjóðleg samtök
gegn náttúruskemmdum héldu
þing í London í september síðast-
liðnum (þ.e. í september 1970 – inn-
skot JB) og tjáðu sig reiðubúin að
kosta líffræðilegar rannsóknir á
þessari paradís Íslands þar sem tíu
þúsund heiðagæsahjón eru fulltrú-
ar almættisins í norðlægri túndru
umluktri eyðimörk. Þingheimur lét
í ljós þá von sína Íslandi til handa
að landið mætti halda þessum gim-
stein sínum óspilltum um aldir.“
Og nokkru síðar segir hann:
„Á ofangreindu alþjóðaþingi
náttúruverndara í London kom að-
eins einn maður fram sem and-
stæðingur Íslands. Hann var send-
ur þangað af Orkustofnun í
Reykjavík. Þessi maður lagði í
ræðu sinni áherslu á „að Íslend-
ingar væru engan veginn reiðubún-
ir að hætta við framkvæmdir í
Þjórsárverum“. (orðrétt úr Morg-
unblaðinu 24ða september 1970)“.
Berum nú þetta saman við það
sem raunverulega stóð í Morgun-
blaðinu 24. september 1970:
Þar er skýrt frá því að á fundi
sínum í Hollandi hafi alþjóðlegu
fuglaverndarsamtökin skorað á ís-
lensk stjórnvöld að hætta við und-
irbúningsvinnu við fyrirhugaðar
framkvæmdir í Þjórsárverum,
a.m.k. þar til ítarlegar rannsóknir
hefðu farið fram á áhrifum mann-
virkja á umhverfið þar. Var einkum
lögð áhersla á að reynt yrði að
finna leiðir til að áhrif framkvæmda
á heiðargæsastofninn yrðu sem
minnst. Síðan segir í blaðinu: „Þá
lýsti fulltrúi UNESCO, menningar-
og vísindastofnunar Sameinuðu
þjóðanna, því yfir að stofnunin væri
mjög áhugasöm um að styðja fjár-
„HERNAÐURINN
GEGN LANDINU“
Eftir Jakob
Björnsson
Öllum getur
orðið á slys.
Óþarfi er að
halda þeim
sérstaklega
á lofti. Við skulum
gleyma slysinu en muna
mannvininn.