Morgunblaðið - 06.10.2002, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
ETTA var nota-
legt,“ segir Björn
þegar hann er kom-
inn upp í fjöru.
Hann kom smám
saman í ljós upp úr
úfnum sjónum sem
reyndar heitir Sel-
tjörn. Sjórinn var sjávarlón til ársins
1799 en eftir vitlaust veður hvarf rif
sem afmarkaði það og nú er Seltjörn
fyrir opnu hafi og það sem meira er,
ómengaðasti sjór á höfuðborgar-
svæðinu.
Þarna syndir Björn Rúriksson
reglulega og blaðamaður og ljós-
myndari mættu honum í flæðarmál-
inu í miðri viku í rigningu og kalda
en þó tíu stiga hita. Sjávarhitinn á
þessum árstíma er á bilinu 6–9 gráð-
ur. Við fylgdumst með honum þar
sem hann fór nokkrum sinnum í kaf
á 200 metra sundspretti. Mér er
kaldara en honum þar sem hann
stendur keikur á sundskýlunni og
skælbrosir eftir sundið.
Hvernig var þetta? „Alveg ynd-
islegt. Hressandi,“ segir Björn að-
eins móður eftir sundið. Ekkert of
kalt? „Nei, en stundum skelf ég þeg-
ar ég kem upp úr eftir langsund en
það er ekki núna, það er hlýtt,“ segir
maðurinn á sundskýlunni við blaða-
mann sem hefur dúðað sig í loðkápu
og sett á sig húfu.
Björn hefur synt í Hvítá, yfir
Skjálfandafljót, í Eyjafjarðará, við
Færeyjar, í Hvalfirði, Borgarfirði og
á fleiri stöðum. „Þetta er kolvitlaus
maður,“ segir hann hlæjandi. Hann
syndir yfirleitt frá 200 metrum upp í
1.800, allt eftir veðri og ásigkomu-
lagi. „Þetta er eitthvað sem ég hefði
aldrei trúað upp á mig fyrir nokkr-
um árum!“
Sjóböð er ekki hægt að kalla það
sem Björn gerir í sjónum. Hann
syndir bringusund hratt og örugg-
lega, leggst á hliðina öðru hvoru og
bakið. Birni líður greinilega vel enda
orðinn vanur sjósundinu sem hann
hefur stundað frá árinu 1998. Í
fyrstu aðeins frá vori fram á haust,
en síðastliðinn vetur synti hann líka,
og þá nokkrum sinnum í krapa.
„Þetta var eins og að synda í „sorb-
et“ og einu sinni ýtti ég frá mér jök-
um og gerðist ísbrjótur.“
Aðdragandann að sjósundinu má
rekja aftur til þess tíma sem Björn
var að taka myndir í ljósmyndabæk-
urnar sínar þrjár sem út komu á ár-
unum 1990-1995. Þá var hann orðinn
slæmur af astma eins og hann hafði
áður verið á menntaskólaárunum.
„Frjókorn fóru mjög illa í mig og ég
varð veikur á haustin en djöflaðist
áfram við að taka myndir og gat
stundum ekki andað. Ég þoldi ekki
trekk og fékk kvef af minnsta tilefni.
Svo eitt haustkvöldið árið 1997 varð
ég svo pirraður, stóð upp, fór úr
skyrtunni og labbaði út, niður í fjöru
og gekk þar fram og aftur ber að of-
an í þrjár, fjórar mínútur. Fór svo
inn og beint í bað. Mér fannst þetta
gott og fór að gera þetta á hverju
kvöldi.“
Björn býr með eiginkonu sinni,
Guðfinnu Karlsdóttur, og tveimur
sonum, Rúrik Karli, 15 ára, og Birki
Erni, 8 ára, í Marbakka, húsi sem nú
er kennt við Nesveg á Seltjarnar-
nesi. Guðfinna hefur starfað með
manni sínum að bókaútgáfunni. Syn-
ir þeirra hjóna eru báðir í fótbolta,
sundi og hlaupum, sá yngri hefur
m.a.s. synt með pabba sínum í sjón-
um. Við hittumst í athvarfi Björns í
kjallaranum umkringd flugvélalík-
önum og mörgum myndum eftir Jón
Engilberts.
Hann býr því við sjóinn og getur
gengið út ber að ofan á október-
kvöldi án þess að vekja athygli veg-
farenda! Astminn lagaðist mikið og
hann varð ekki eins kvefsækinn.
Björn hélt áfram gönguferðunum
allan veturinn og var farinn að
ganga allt upp í hálftíma á kvöldi,
ber að ofan.
„Svo var það í ágúst ’98 þegar við
gistum eina nótt í Hvalfirði, að hug-
myndin að sjósundi fæddist. Ég fór í
skýlu, óð út í, lagðist til sunds og tók
andköf. Synti 25 metra í 10,5 gráðu
heitum sjó!“
Björn ætlar galvaskur að halda
áfram að synda í sjónum í vetur eins
og síðasta vetur. Hann skráir hvert
sund nákvæmlega; lofthita, líkams-
hita, sjávarhita, blóðþrýsting, veður-
far, vegalengd, tíma og annað.
Lengsta sund Björns í Seltjörn var
1.800 metrar 10. september sl. í 10,5
gráðu heitum sjó. Kaldasti sjór sem
Björn hefur synt í var -2,8 gráður í
mars á síðasta ári þegar hann synti
80 metra. Ekki var laust við að hann
skylfi á eftir.
„Heilsufarið er allt annað. Ég er
sterkur til líkama og sálar. Astminn
er nánast horfinn, lætur mjög lítið á
sér kræla og ég fæ nánast aldrei
kvef. Ég er mun heitfengari en áður,
ef ég reyni að ganga í yfirhöfn á ég á
hættu að týna henni,“ segir Björn og
hlær við. „Það var enginn sem benti
mér á þetta, þarna fann ég mína
leið.“
Björn fer í Seltjarnarneslaugina
eftir sjósundið en þar syndir hann
ekkert. Sest í heita pottinn og slapp-
ar af. Hann þolir því bæði heitt og
kalt. Björn Rúriksson er greinilega
margbrotinn maður.
Lítill dellukarl
Hann er 51 árs athafnamaður.
Flugmaður, ljósmyndari, fjárfestir,
forstjóri, bókaútgefandi, rithöfund-
ur og fleira. Björn hefur verið meira
áberandi á síðustu dögum en oft áð-
ur en hann er í forsvari fyrir eign-
arhaldsfélagið Maris sem á og rekur
Cessna fyrirtækjaþotu sem er ný-
komin til landsins. Björn hefur hins
vegar leikið stórt hlutverk baksviðs í
íslensku viðskiptalífi. Hann á nefni-
lega stóran þátt í uppbyggingu ým-
issa hátæknifyrirtækja.
Björn er kvikur í hreyfingum,
brosmildur og sterkbyggður. Hann
hefur alltaf haft mörg járn í eldinum
en segist samt lítill dellukarl. Ein-
hvern veginn er erfitt að trúa því.
„Það er ekkert sem ég get ekki látið
til hliðar. Ég get hætt að fljúga, ég
get hætt að mynda og er eiginlega
hættur að mynda núna. Það halda
flestir að ég sé einhver dellukarl.“
Björn er sonur Rúriks Haralds-
sonar, eins ástsælasta leikara ís-
lensku þjóðarinnar, og Önnu Sæ-
björnsdóttur fatahönnuðar sem lést
árið 1998. „Pabbi er úr Vestmanna-
eyjum, kannski kemur sundgenið
þaðan,“ segir Björn og hlær.
Björn ólst upp í Reykjavík elstur
þriggja systkina. Yngst er Ragnhild-
ur leikkona búsett í Bandaríkjunum
en Haraldur Steinn er flugumsjón-
armaður hjá Flugmálastjórn, níu ár-
um yngri en Björn.
„Ég var í sveit á sumrin víða um
land. Til dæmis fjögur sumur frá sex
til níu ára á mjög góðu sveitaheimili í
Skagafirði hjá Áslaugu Sigurðar-
dóttur og Hauki Hafstað sem var
formaður Landverndar. Það var
mjög gott að vera hjá þeim.“
Björn byrjaði því að fara um land-
ið mjög ungur og býst við því að
áhuginn á náttúru Íslands hafi vakn-
að við þá reynslu. Á veturna gekk
hann fyrst í Barónsborg, þá Austur-
bæjarskólann. Á menntaskólaárun-
um skrifaði hann greinar um tækni
og vísindi í Morgunblaðið, byrjaði
átján ára gamall. „Það er hægt að
tileinka sér margvíslega þekkingu
án þess að löng skólaganga liggi þar
að baki. Maður er alltaf að læra af
lífinu.“
Fiktar við ljóð
Björn lauk stúdentsprófi árið 1972
og prófi í hagfræði frá Háskóla Ís-
lands árið 1980. Hann stundaði einn-
ig nám í jarðfræði um skeið en í ljós-
myndun er hann sjálfmenntaður.
Og nú ertu kominn upp á yfirborð-
ið? „Já, ég er það ansi hastarlega,“
hlær Björn. „Ég hafði ekkert hugsað
mér það endilega en ég er nú hold-
gervingur þessa fyritækjaþotumáls
og trúi á þetta. Ég hef hingað til látið
lítið fara fyrir mér og ekki talið
neina sérstaka ástæðu til annars. Ég
hef oftast verið baksviðs. Mér finnst
það mjög gott. Það er mjög þægilegt
að vinna sín mál þannig, því þá er
minna um áreiti.“
Ertu meira fyrir einveru en fjöl-
menni? „Já, ég er það nú held ég.
Mér líður afskaplega vel einum og
ég hef til dæmis mjög gaman af því
að skrifa. Ég geri svolítið af því að
skrifa smásögur og er pínulítið að
fikta við ljóð. Mér finnst glíma við ís-
lensku mjög ánægjuleg og þykir
mjög vænt um málið.“ Við lestur
bóka Björns kemur þetta líka í ljós.
Björn lýsir landinu í myndum og
máli; formum, litum, línum, frá hinu
smæsta til hinnar stærstu yfirsýnar
með loftmyndunum. Í inngangi að
Töfrum Íslands (1992) segir Björn:
„Fegurð Íslands er óendanlega stór
og fjölbreytt. Hún er ótrúlega gef-
andi þeim sem umgangast hana með
virðingu og jákvæðu hugarfari. Þótt
veður sé ekki alltaf með besta móti,
má með útsjónarsemi finna sér skjól
og njóta þess smáa í náttúrunni,
kristaltærrar lækjarsytru eða fá-
einna blóma og grasa. Fegurðin í því
sem næst er skoðandanum er ekki
síðri en fjallasýnin úti við sjóndeild-
arhring. Og oft er hún miklu nær-
tækari.“
Leikhúsrotta sem strákur
„Það er ákveðin ögun að skrifa
knappan texta. Ég hef mjög gaman
af því. Ég er búinn að heita því að
næsta ævintýri sem ég ætla í, er að
verða rithöfundur. Hvort það verða
smásögur, skáldsaga eða leikrit veit
ég ekki, en ég hef áhuga á þessu öllu.
Leikhúsheiminn þekki ég náttúrlega
frá því ég var barn. Ég hafði geysi-
lega gaman af útvarpsleikritum og
fór stöku sinnum með pabba í upp-
tökur. Ég var svona leikhúsrotta
þegar ég var strákur. Það myndi
eiga vel við mig ef ég gæti nýtt mér
hugmyndir og komið þeim í búning.
Ég hef gríðarlega gaman af því að
glíma við huglæg verkefni, því þá er
ég í einrúmi.“
En þú hefur ekki farið sjálfur út í
leiklist? „Nei, en að vísu vann ég
mikinn leiksigur á fjölum Austur-
bæjarbíós þegar ég var fimm, sex
Ævintýramaður kem
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gróttuviti vakir yfir viðskiptamanninum Birni þegar hann syndir í sjónum allt árið um kring.
Björn Rúriksson er þekktur flugmaður og ljós-
myndari. Hann hefur verið minna áberandi sem
umsvifamikill áhættufjárfestir og stuðningsmaður
íslenskra hátæknifyrirtækja. Birni skaut nýlega aft-
ur upp á yfirborðið í tengslum við eignarhalds-
félagið Maris sem á og rekur Cessna-fyrirtækja-
þotu hér á landi í samstarfi við Norðmenn. Það
sem fæstir vita er að Björn stundar sjósund af
kappi. Árni Sæberg ljósmyndari kynnti Steingerði
Ólafsdóttur fyrir manninum niðri í fjöru.