Morgunblaðið - 12.10.2002, Blaðsíða 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 2002 13
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
izt eftirfarandi athugasemd frá
LÍÚ: Vegna fréttar í Morgun-
blaðinu 9. október sl. undir fyrir-
sögninni Tekjur Íslands af flökku-
stofnum 16,9 milljarðar vill
Landssamband íslenskra útvegs-
manna vekja athygli á eftirfarandi:
„Frétt Morgunblaðsins er í meg-
inatriðum röng. Í fréttinni er rætt
um „flökkustofna“ en það hugtak
er rangt að nota í þessu samhengi.
Það sem skiptir máli í þessu er að
aðild Íslands að Evrópusamband-
inu hefði það í för með sér að Ís-
lendingar færu ekki lengur með
ákvörðunarvald og samninga við
önnur ríki um veiðar úr deilistofn-
um, en það eru fiskistofnar sem
veiðast bæði utan og innan ís-
lenskrar lögsögu. Þeir deilistofnar
sem hér um ræðir eru þessir helst-
ir: Loðna, karfi, grálúða, úthafs-
karfi, norsk-íslensk síld og kol-
munni.
Til viðbótar við deilistofna
myndi forræði á samningum um
stofna sem Íslendingar nýta á fjar-
lægum miðum, svo sem rækju á
Flæmingjagrunni og þorski, rækju
og öðrum tegundum í Barentshafi
flytjast til ESB. Því er rétt að telja
tekjur af veiðum úr þessum stofn-
um með þegar fjallað er um þessi
mál. Fullyrðing Morgunblaðsins,
um að tekjur Íslendinga af flökku-
stofnum hafi verið 16,9 milljarðar
króna er kolröng.
Hið rétta er að tekjur Íslendinga
af veiðum úr stofnum sem ESB
færi með forræði á við inngöngu
Íslands í það námu árið 2001 meira
en tvöfalt hærri tölu en þeim 16,9
milljörðum króna sem Morgun-
blaðið heldur fram. Hið rétta er að
útflutningsverðmæti afurða úr
þessum stofnum nam um 37 millj-
örðum króna sem er um 30% af
heildarútflutningsverðmæti sjáv-
arafurða það ár. Morgunblaðið hef-
ur af einhverjum ástæðum gleymt
um 20 milljörðum króna í þessum
útreikningum sínum. Það munar
um minna.
Í frétt Morgunblaðsins segir að
erfitt sé að fullyrða um áhrif þess
að samningsumboð Íslendinga
færist til Evrópusambandsins. Af
reynslu Íslendinga af því hvernig
ESB meðhöndlar hagsmuni ein-
stakra aðildarríkja telur LÍÚ ljóst
að hlutur Íslands yrði mun rýrari
en með samningsumboðið í okkar
eigin höndum.“
Beðizt afsökunar
Ljóst er að frétt Morgunblaðs-
ins hefur verið röng. Fyrst ber
þess að geta að miðað var við að
verðmæti afurða úr umræddum
fiskistofnum væri um fjórðungur,
en sú tala var fengin frá Heimssýn.
Í öðru lagi var stuðzt við upplýs-
ingar Hagstofu Íslands um verð-
mæti fiskafla, ekki útflutnings-
verðmæti, þegar verðmætið var
reiknað út. Af þeim sökum varð
niðurstaða blaðsins 16,9 milljarðar
í stað 37 eins og raunin er. Loks er
sú athugasemd LÍÚ rétt að rangt
er að nota hugtakið flökkustofnar
yfir þær fiskitegundir sem um er
rætt. Deilistofnar er hið rétta orð.
Morgunblaðið biðst afsökunar á
þessum mistökum.
Ritstj.
Morgunblaðið
gleymdi 20 millj-
örðum króna!
Athugasemd frá LÍÚ við fréttaflutning
„MEGINNIÐURSTAÐA í skýrslu
Ríkisendurskoðunar er sú að engar
reglur hafi verið brotnar og það hafi
verið sanngjörn og eðlileg niður-
staða að taka upp viðræður við Sam-
son-hópinn. Þar með er önnur meg-
inniðurstaðan sú að þær ásakanir
sem komu fram í bréfi Steingríms
Ara Arasonar til mín eiga ekki við
rök að styðjast,“ segir Davíð Odds-
son, forsætisráðherra.
Ríkisendurskoðun bendir engu að
síður á nokkur atriði sem betur
hefðu mátt fara.
„Það er aldrei svo að ekki megi
finna slíka hluti þegar farið er jafn-
ýtarlega yfir mál eins og Ríkisend-
urskoðun gerir og gerir ágætlega.
Stofnunin ræðir við alla aðila og gef-
ur öllum kost á að gera athugasemd-
ir. Það er ekkert óeðlilegt að við-
ræðuaðilarnir gagnrýni nefndina,
þetta eru í eðli sínu aðilar sem eru að
takast á þótt með friðsamlegum
hætti sé. Það eru nokkur atriði sem
við erum ekki algerlega sammála
Ríkisendurskoðun um, eins og t.d.
varðandi kostgæfnisþáttinn. Við telj-
um komið á daginn að ekki væri
hægt að fara þá leið sem Ríkisend-
urskoðun nefnir, þ.e. að útfæra megi
kostgæfnisathugun fyrr í söluferl-
inu. Að minnsta kosti ekki þannig að
fullnægjandi væri, reynslan hefur
þegar kennt okkur það. Þó hægt sé
að láta þá leið duga að ákveðnu
marki þá dugar hún ekki endanlega.
Þá vekur Ríkisendurskoðun athygli
á að betur mætti fara með birtingu á
reglum og við erum ákveðin í að taka
þá þætti til endurskoðunar og hafa í
því hliðjsón af athugasemdum Rík-
isendurskoðunar. Í meginatriðum
erum við ánægð með skýrsluna og
teljum hana vera vel unna í öllum
meginatriðum og gera glögga grein
fyrir málinu. Og þar með er óvissu
og alls kyns sögusögnum varpað fyr-
ir róða.“
Í skýrslunni er ýjað að því að fyrr í
söluferlinu hefði mátt setja fram ná-
kvæmari upplýsingar um vægi þátta
sem áhrif höfðu á val á kjölfestuaðila,
jafnvel um innbyrðis vægi þessara
þátta.
„Meginatriðið sem Ríkisendur-
skoðun veltir fyrir sér er hvort rétt
hafi verið að víkja frá verklags-
reglum um verð, þ.e. að tilboð skuli
meta til staðgreiðsluverðs. Það var
gert með auglýsingu þannig að það
fór ekki á milli mála að það var heim-
ilt samkvæmt reglum. Menn gætu
haldið að það væri bara kaupverðið
eitt sem gildir og geta manna til að
borga það. En málið er ekki svo ein-
falt. Það er ekki nóg að menn geti
sagt að þeir geti fengið lán og borgað
tiltekið verð. Við þurfum að vita að
kjölfestuaðilinn sem kemur að bank-
anum hafi burði til þess að vera kjöl-
festuaðili, ekki bara að hann geti
skuldsett sig upp fyrir haus þótt ég
segi ekki með því að aðrir tilboðs-
gjafar hafi þurft þess. En þetta sáu
menn gerast í Íslandsbanka og það
virkaði ekki vel. Margir af þeim kjöl-
festuaðilum sem komu að bankanum
í bandalagi voru illa þjakaðir af
skuldum og gátu meira að segja ekki
gert fullkomlega grein fyrir þeim
þannig að þeir höfðu ekki einu sinni
atkvæðisrétt á aðalfundi þess félags
sem þeir sátu í stjórn fyrir mánuðum
saman. Þannig að menn þurfa auð-
vitað að hafa þetta allt saman í huga.
Það er alls ekki einfalt mál þegar
menn ákveða að selja fyrirtæki af
þessari stærðargráðu og með þessi
áhrif í þjóðlífinu.“
Ríkisendurskoðun bendir einnig á
að ef til vill hafi ekki komið nægilega
skýrt fram hvert vægi erlends fjár-
magns kynni að vera við val kjöl-
festufjárfestis.
„Sá þáttur var undirliggjandi og
það kom einnig fram á sínum tíma
þegar rætt var um sölu til erlendra
aðila. Reyndar var gengis- og gjald-
eyrisstaðan þannig á þeim tíma að
það var enn meira áríðandi þannig að
vægi þess þáttar hefur kannski eitt-
hvað minnkað en var þó fyrir hendi.“
Nú segir Ríkisendurskoðun að
sala á hlut Landsbankans í VÍS hafi
að vísu ekki verið á forræði einka-
væðingar- né ráðherranefndarinnar
en stofnunin telur hana engu að síð-
ur hafa verið óheppilega.
„Ég er ekki viss um að það sé al-
veg rétt hjá Ríkisendurskoðun. Það
má deila um það. Landsbankinn
hafði lengi ætlað sér að selja þennan
hlut því þetta lá hálfpartinn fast.
Þarna voru jafnstórir aðilar þannig
að það varð miklu minni þróun á
þessari sameign en menn vildu vera
láta. Ég held að það hafi verið betra
fyrir bankann að gera hreint fyrir
þessum dyrum áður en til sölu kom.
Þarna var engin dulin eign sem ekki
fékkst fram við söluna.“
Hvað gerist næst?
„Nú halda menn sínu striki en
jafnframt verður hugað í framhald-
inu að þeim reglum sem Ríkisend-
urskoðun gerir athugasemdir við.
Við teljum að margar hverjar og
raunar flestar athugasemdirnar séu
réttmætar. Við munum taka mark á
og mið af þeim athugasemdum.“
Ekki bara kaup-
verðið sem gildir
Ætla að bregðast við aðfinnslum Ríkisendurskoðunar
Morgunblaðið/Jim Smart
„Við þurfum að vita að kjölfestuaðilinn sem kemur að bankanum
hafi í raun burði til þess að vera kjölfestuaðili.“
STEINGRÍMUR Ari Arason, sem
sæti átti í framkvæmdanefnd um
einkavæðingu, segist ekki geta rætt
um einstök atriði í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar en hann standi við þau
orð sem hann viðhafði í úrsagnarbréfi
sínu til forsætisráðherra. „Skýrsla
Ríkisendurskoðunar er innlegg í
þetta mál en hún segir auðvitað ekki
alla söguna heldur einungis hluta
hennar. Hún hlýtur hins vegar að
vekja ýmsar spurningar en það er
kannski annarra að meta hvort það er
ástæða til þess að fá svör við þeim
spurningum og þá hvenær.“
Steingrímur leggur áherslu á að
þetta sé vitaskuld viðkvæmt mál og
skýrslan komi fram á viðkvæmum
tíma. „Ég stend auðvitað frammi fyr-
ir því að þurfa að skýra hvað mér
gekk til með þeim stóru orðum sem
ég viðhafði í úrsagnarbréfinu. Ég
stend við þau en stend jafnframt
frammi fyrir því að hafa ekki komið
skilmerkilega á framfæri því sem í
reynd hefur rekið mig áfram í þessu
máli.“
Tel að okkur hafi
orðið á í messunni
Inntur nánar eftir þessu segir
Steingrímur að það sé heildarmyndin
sem skipti máli. „Ég stend upp vegna
þess að ég tel að okkur hafi orðið á í
messunni. Og ég stend upp vegna
þess að ég tel mjög mikilvægt að við
lærum af þessum mistökum, einka-
væðingarinnar sjálfrar vegna. Ég er
hins vegar í þeim vanda staddur að
svo virðist að þeir sem mestan áhuga
hafi á heildarmyndinni séu jafnframt
þeir sem vilji einkavæðinguna feiga.
Það má því segja að ég sé í heljark-
lemmu að þessu leyti því ég vil vissu-
lega standa vörð um einkavæðingu og
einkavæðingarstefnuna. En ég legg
áherslu á að fyrir einkavæðinguna og
einkavæðingarstefnuna skiptir gríð-
arlega miklu máli að menn vinni eftir
skýrum reglum og á hlutlægan og
gagnsæjan hátt. Tilgangurinn helgar
ekki tækið og í þá gryfju vildi ég ekki
falla. Í þessu tilviki tel ég að tilgang-
urinn geri það ekki einu sinni með til-
liti til þess viðfangsefnis sem við vor-
um að kljást við og þeim mun síður
þegar á heildarmyndina er litið. “
Aðspurður um að afstaða hans hafi
ekki verið færð til bókar í fundar-
gerðum einkavæðingarnefndar segir
Steingrímur að það hafi ekki tíðkast
að bóka afstöðu manna og stór hluti
af nefndarstarfinu hafi farið fram á
milli funda.
„Ég hef viljað halda umræðum um
þetta á faglegum nótum, ekki vísa í
tveggja mann tal en byggja á stað-
reyndum og þannig á að reka þetta
mál. Eins hef ég tekið fram, að ég tel
mig bera fulla ábyrgð á því sem gert
var í nefndinni þar til ég sagði mig úr
henni og gagnrýni mín beinist á eng-
an hátt að þeim sem áttu tilboð í hlut
ríkisins í Landsbankanum og allra
síst að Samson ehf.“
Tilgangurinn
helgar ekki tækið
Steingrímur Ari Arason
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar
–græns framboðs, segir að þótt Rík-
isendurskoðun hafi komist að þeirri
niðurstöðu að „reglur einkavæðing-
arnefndar hafi ekki beinlínis verið
brotnar“, sé fjarri lagi að nefndin fái
„einhvern gæðastimpil“ í skýrslu
Ríkisendurskoðunar. Steingrímur
segist með öðrum orðum lesa harða
gagnrýni úr niðurstöðum Ríkisend-
urskoðunar um vinnubrögð fram-
kvæmdanefndar um einkavæðingu
við undirbúning á sölu hlutabréfa
ríkisins í Landsbanka Íslands.
Steingrímur segir m.a. að mjög
hörð gagnrýni komi fram hjá Stein-
grími Ara Arasyni í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar. Ennfremur komi
fram hörð gagnrýni frá fjárfestunum
og erlendum bankamanni. Stein-
grímur J. Sigfússon segir að gagn-
rýni þessara aðila gangi m.a. út á það
að reglur nefndarinnar hafi verið
óljósar og óskýrar og að svo virðist
sem þær hafi að einhverju leyti verið
smíðaðar jafnóðum eða eftirá. „Ég
kalla þetta nú býsna harða gagnrýni
og þungan áfellisdóm. Og undir
þetta tekur Ríkisendurskoðun að
ýmsu leyti þótt hún að vísu – með
vinsamlegri túlkun og ákveðnum
bláþræði í röksemdafærslu – komist
að þeirri niðurstöðu að menn sleppi
fyrir horn vegna þess að hinar op-
inberu verklagsreglur hafi ekki bein-
línis verið brotnar.“
Steingrímur segir að þessi niður-
staða Ríkisendurskoðunar sýni hon-
um fram á nauðsyn þess að gerð
verði heildarúttekt á öllu einkavæð-
ingarferlinu. „Þar með verði gerð út-
tekt á því hversu mikið fjárhagslegt
tjón almenningur hefur beðið af sölu
fyrirtækja á undirverði.“ Steingrím-
ur minnir á í þessu sambandi að
þingflokkur VG hafi fyrr á þessu ári
lagt fram beiðni til Ríkisendurskoð-
unar um að slík úttekt verði gerð á
störfum einkavæðingarnefndar.
Enginn
gæðastimpill
Steingrímur J. Sigfússon
Bankastræti 3, s. 551 3635
Póstkröfusendum
BIODROGA
snyrtivörur
unnar úr lífrænt
ræktuðum jurtum
Kauptu eina flík,
hún endist á við þrjár
Hagkaup