Morgunblaðið - 03.11.2002, Blaðsíða 64

Jón Aðalsteinn Jónsson segist ekki
þekkja allt unglingamál. Hann
skilji ekki orðið sjitt, en þar sem
því fylgi tvö spurningarmerki í
orðabókinni megi gera ráð fyrir
að talið sé að orðið sé ekki not-
hæft.
Gísli Sigurðsson segir að orðið
sjitt sé orð sem fólk noti og orða-
bókin verði að upplýsa lesendur
og notendur um þau orð sem séu
á vörum fólks og útskýra þau.
Sama eigi við um orðið bögga.
Hann segist hafa orðið var við að
eldra fólk skilji ekki orðið en
orðabókin eigi að fræða það um
tungutak þeirra sem yngri séu. Í
orðabókinni komi fram hvers kon-
ar orð sé um að ræða og hvernig
það sé til komið.
SKIPTAR skoðanir eru meðal fræði-
manna um stefnu höfunda nýrrar Ís-
lenskrar orðabókar. Baldur Jónsson,
fyrrverandi forstöðumaður Íslenskr-
ar málstöðvar, segir til að mynda að
eigi orðabókin að vera til leiðbeining-
ar og fyrirmyndar verði að fara ákaf-
lega gætilega í að taka upp slangur
sem nánast sé vitað að flestir kæri sig
ekki um eða jafnvel hneykslist á.
Fram hefur komið af hálfu ritstjóra
bókarinnar að ýmis orð, sem áður hafi
verið hafnað, hafi verið tekin upp í
bókina vegna þess að ritstjórnin telji
þau hluta af íslensku nútímamáli, þó
ekki sé þar með sagt að þau séu gott
eða rétt mál.
Baldur Jónsson segir að það sé
ekki nýtt að alls konar dægurflugur
séu í málinu en það sé alltaf mats-
atriði hverju sinni hvað eigi að taka
inn í orðabækur. Tvennt komi til
greina; annaðhvort að sleppa þessum
orðum eða hafa þau með og auðkenna
þau. Fram hafi komið að þessi orða-
bók eigi að vera leiðbeinandi. „Ef
orðabók á að vera til leiðbeiningar um
það sem gæti verið til fyrirmyndar
verður að fara ákaflega gætilega í það
að taka upp slanguryrði sem nánast
er vitað að flestir kæra sig ekki um
eða jafnvel hneykslast á,“ segir Bald-
ur.
Gamla bókin mörkuð
af fornstefnunni
„Það endurspeglar þær hugmyndir
sem nú eru uppi um mál og málþróun
að orðabók endurspegli ríkjandi
ástand,“ segir Gísli Sigurðsson, ís-
lenskufræðingur hjá Árnastofnun.
Hann segir að það sé því eðlileg
stefna að auka slangur í orðabók sem
þessari. Gamla orðabókin hafi verið
nokkuð mörkuð af fornstefnunni.
Herðir sé t.d. efni sem sé sett í máln-
ingu en orðið hafi ekki verið skýrt
þannig í gömlu orðabókinni heldur
sem herðir í mannkenningum. Nú-
tíminn og það mál sem sé nú talað fái
því meira vægi í nýju orðabókinni.
Jón Aðalsteinn Jónsson, fyrrver-
andi orðabókarstjóri Orðabókar Há-
skólans, segist vera íhaldssamur í
þessum efnum, en tekur fram að hann
hafi ekki séð bókina. Hann segist ekki
vera mjög hrifinn af því að setja mikið
af óæskilegu máli í orðabók, en ekki
sé hægt að neita því að það sé til í tal-
málinu. Margt sé samt í mæltu máli
sem menn setji síður í vandað ritmál,
en hættan sé sú að þegar þessi orð
komist inn í orðabækur sé búið að
veita þeim brautargengi og þá sé vitn-
að í þau hvað sem líði aðvörunar-
merkjum við orðin.
Guðrún Kvaran, forstöðumaður
Orðabókar Háskólans, segist ekkert
hafa á móti því að hafa slangur í svona
orðabók, sé það rækilega merkt, því
ekki sé hægt að horfa framhjá því að
orðin séu notuð, séu til í málinu og
fólk vilji fá að vita merkingu þeirra.
Um leið þurfi að vera leiðbeinandi
merkingar um að þetta séu óæskileg
orð og þannig sé að verki staðið í nýju
orðabókinni. Hún segir fulllangt
gengið að fylgja þeirri ströngu reglu
sem hafi verið fylgt í bókinni 1963 og
hafi lifað áfram í bókinni 1983 að
spurningarmerkja orð sem séu á
hvers manns vörum. Hins vegar verði
að fara mjög varlega með slangur.
Orðabókin of orðljót?
Skiptar skoðanir meðal fræðimanna um stefnu
höfunda nýútkominnar Íslenskrar orðabókar
Með og
á móti
Gísli SigurðssonJón Aðalsteinn
Halldóra níu ára frumflytur lag á ítölsku í virtri barnasöngvakeppni í Bologna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Halldóra Baldvinsdóttir syngur lag á ítölsku þótt hún kunni enga ítölsku og veit því eiginlega ekki um hvað textinn fjallar.
„ÞAÐ VAR svolítið erfitt fyrst að syngja lagið á
ítölsku, en samt bara mjög gaman,“ segir Hall-
dóra Baldvinsdóttir, níu ára, sem tekur þátt í
barnasöngvakeppni í Bologna á Ítalíu 20. nóv-
ember nk. Þar mun hún gera sér lítið fyrir og
frumflytja lag á ítölsku þótt hún kunni enga
ítölsku. „Ég veit þess vegna eiginlega ekki ennþá
um hvað lagið er,“ segir hún og hlær.
Í keppninni taka þátt 14 börn á aldrinum 5–9
ára, sjö eru frá Ítalíu en sjö frá öðrum löndum.
Keppninni er skipt niður á þrjá daga og verður
hún sýnd í beinni útsendingu á þremur evrópsk-
um sjónvarpsstöðvum. „Mér líst bara vel á að taka
þátt í keppninni. Ég fór í æfingabúðir til Ítalíu í
september, þá heyrði ég lagið mitt í fyrsta skipti.
Það var líka í fyrsta skipti sem ég kom til Ítalíu.“
Halldóra segir að í laginu syngi með sér barna-
kór og það hafi m.a. verið æft í æfingabúðunum.
„Þetta er svona frekar fjörugt lag,“ útskýrir hún,
en mikil leynd verður að hvíla yfir laginu þar til í
keppninni.
Halldóra lærði söng hjá söngkonunum Maríu
Björk og Sigríði Beinteinsdóttur og í framhaldinu
bauðst henni að taka þátt í keppninni. Þá syngur
hún eitt lag á myndbandinu Söngvaborg 2 sem
var að koma út. „Mér finnst mjög gaman að
syngja og ég er eiginlega alltaf syngjandi,“ segir
Halldóra og hlær. „Ég veit samt ekki alveg hvað
er uppáhaldslagið mitt en sennilega er Jóhanna
Guðrún uppáhaldssöngkonan mín.“
Halldóra er í Smáraskóla og segir skólasystur
sínar mjög spenntar að fylgjast með gengi hennar
í keppninni. „Jú, ég held mig langi mest að verða
söngkona þegar ég verð stór,“ segir Halldóra
þegar blaðamaður spyr um framtíðardraumana.
Laufey Hauksdóttir, móðir Halldóru, segir að
söngvakeppnin sé mjög virt í Evrópu og sé nú
haldin í 45. skipti. Allur ágóði af keppninni er not-
aður í þágu bágstaddra barna.
„Svona frekar fjörugt lag“
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
www.icestart.is
Vinnufatnaður
Hamraborg 1-3 - Sími: 588 3060
DISKUR með safni helstu laga
Bjarkar Guðmundsdóttur, sem valin
voru af tugum þúsunda aðdáenda
hennar, kemur út um allan heim á
morgun og einnig yfirlit yfir tónlist-
arferil hennar í boxi sem ber heitið
Family Tree. Á safndisknum, sem
ber heitið Greatest Hits, er að finna
fimmtán lög, en í Family Tree-
boxinu eru sex geisladiskar með
tónlist Bjarkar allt frá því hún samdi
fyrsta lag sitt fimmtán ára gömul,
en einnig áður óútgefnar upptökur
hennar með Brodsky-kvartettinum.
Fjórir geisladiskanna í Family
Tree-boxinu eru minni um sig en
gengur og gerist með geisladiska,
aðeins átta sentimetrar í þvermál,
en almennt eru geisladiskar tæpir
tólf sentimetrar í þvermál. Á
stærsta disknum í Family Tree-
boxinu er tólf laga safn sem Björk
valdi sjálf sem sín bestu lög.
Björk
í boxi
 Sjö geisladiska yfirlit/59
RÚMLEGA 400 manns sluppu
ómeidd þegar afturendi einnar
Boeing 747 þotu flugfélagsins Atlanta
rakst í flugbraut í lendingu í Englandi
fyrir skömmu og skemmdist nokkuð,
að sögn Þorkels Ágústssonar, að-
stoðarrannsóknarstjóra rannsóknar-
nefndar flugslysa.
Vélin var að koma frá Calgary í
Kanada 16. október síðastliðinn og í
lendingu á Teesside flugvellinum
skammt frá Newcastle þegar óhappið
varð, en 430 farþegar voru um borð.
Rannsóknarnefnd flugslysa í Bret-
landi rannsakar málið og hefur meðal
annars talað við áhöfn vélarinnar.
Þorkell fer til Englands eftir helgi
vegna rannsóknar málsins, en að-
spurður telur hann að farþegar hafi
ekki verið í hættu, þótt erfitt sé að
fullyrða um það á þessari stundu.
Hins vegar þurfti að fara með vélina í
viðhaldsstöð vegna skemmdanna.
Stél þotu
rakst í
flugbraut
♦ ♦ ♦