Morgunblaðið - 19.02.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á FUNDI menningarmálanefndar
Reykjavíkur var samþykkt að stuðla
að stofnun Nýsköpunarsjóðs tónlist-
ar, Musica Nova, með tveggja millj-
óna stofnframlagi í samvinnu. Í tólf
ár hefur Tónskáldafélag Íslands und-
irbúið stofnun sjóðs, sem stuðlaði að
nýsköpun á sviði tónlistar á sem flest-
um sviðum og gegndi hliðstæðu ný-
sköpunarhlutverki og sjóður sá sem
kenndur var við Musica nova á sínum
tíma. Með samþykkt menningar-
málanefndar er þessum áfanga náð.
Í samþykkt nefndarinnar segir:
„Nýsköpunarsjóði tónlistar ber að
stuðla að nýsköpun á sviði tónlistar.
Með stofnun sjóðsins verður mögu-
legt að styrkja fleiri svið tónsköpunar
en áður og koma þannig til móts við
framþróun og aukna menntun sem
orðið hefur á sviði tónlistar á und-
anförnum áratugum. Nýsköpun á
sviði tónlistar hefur bein atvinnu-
skapandi tækifæri og stuðlar að auk-
inni og fjölbreytilegri menningu.
Umsækjendur úr sjóðnum koma úr
röðum flytjenda, tónleikahaldara og
annarra sem hafa hug á að stuðla að
nýsköpun íslenskrar tónlistar. Þann-
ig verður tryggður flutningur verk-
anna. Sjóðurinn mun leita eftir sam-
starfi við aðila svo sem Ríkisútvarpið,
Íslensku óperuna og Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands um hugsanlega aðild svo
hann megi eflast. Stjórn Nýsköpun-
arsjóðs tónlistar, Musica nova, verði
skipuð fulltrúum frá Tónskáldafélagi
Íslands, flytjendum og Reykjavíkur-
borg, auk annarra sem koma til með
að eiga aðild að sjóðnum.“
Stefán Jón Hafstein, formaður
menningarmálanefndar Reykjavík-
ur, segir að með því að tónlistarflytj-
endur og tónleikahaldarar panti verk
í sjóðinn sé tryggt að verkin verði
leikin. „Kosturinn við þetta er sá, að
féð rennur beint til listamannsins og
það er fegurðin í þessu. Það er ekki
mikið batterí í kringum þetta, það
sem kemur í sjóðinn streymir beint
áfram til tónskáldanna, sem fá þá
bæði laun fyrir sína vinnu, og trygg-
ingu fyrir því að verkin verða flutt.
Það má segja að þetta sé algjör and-
stæða steinsteypustefnunnar, og það
þykir mér gott.“ Stefán Jón segir að
vilji standi til þess að sjóðurinn njóti
árlegs fjárframlags frá borginni; –
þessu megi líkja við það að borgin
veiti árlega ákveðna upphæð í kaup á
myndlist. Hann segir borgina hafa
viljað koma sjóðnum myndarlega af
stað núna, til þess að hvetja aðra til
að vera með líka. „Það er erfitt fyrir
tónskáldin að safna í sjóð, sem enginn
hefur komið á laggirnar. Nú er það
orðið að veruleika, og við segjum
bara við aðra, Ríkisútvarpið, Sinfón-
íuna og fleiri: Komið þið líka, og verið
með.“
Kjartan Ólafsson, formaður Tón-
skáldafélags Íslands, segir stofnun
sjóðins mikið fagnaðarefni. „Það er
mjög flott hjá borginni að samþykkja
þetta núna, meðan Myrkir músíkdag-
ar standa yfir og verið að frumflytja
mörg ný verk. Musica nova var stofn-
að upp úr miðri síðustu öld með það
að markmiði að stuðla að frumflutn-
ingi nýrrar tónlistar. Sjóðurinn lagð-
ist niður á níunda áratugnum, en
hafði þá staðið undir nýsköpun fjölda
tónverka. Hugmynd okkar var að
endurreisa sjóðinn og fá fleiri tónlist-
arstofnanir með, til að hann gæti orð-
ið það öflugur að hægt væri að fara að
semja aftur stærri verk, jafnvel ball-
etta og óperur, en slík verk eru nærri
horfin af sjónarsviðinu hér á landi.
Samþykkt menningarmálanefndar er
fyrsta skrefið í þessa átt, og við mun-
um vinna að því að afla sjóðnum fleiri
styrktaraðila. Það er mikil þörf fyrir
sjóðinn, og hljóðfæraleikarar, tónlist-
arhópar, hljómsveitir og tónleika-
haldarar hafa beðið lengi eftir þessu
tækifæri til að panta ný tónverk til
flutnings. Tónskáldin sjálf geta ekki
sótt um styrk í sjóðinn; – þetta er
gert til að tryggja að verkin verði
flutt. Í staðinn fá þau laun fyrir sína
vinnu, en það hefur verið með höpp-
um og glöppum hvort það hefur verið
reyndin hingað til,“ sagði Kjartan.
Nýsköpunarsjóður tónlistarinnar,
Musica nova, verður rekinn sem
sjálfseignarstofnun.
„Þetta er al-
gjör andstæða
steinsteypu-
stefnunnar“
Morgunblaðið/Sverrir
Fulltrúar menningarmálanefndar og Tónskáldafélags Íslands tilkynntu í
gær stofnun Nýsköpunarsjóðs tónlistarinnar. Stefán Jón Hafstein (lengst
til vinstri), Kjartan Ólafsson og Ásrún Kristjánsdóttir.
Nýsköpunarsjóður tónlistar verður til
Á HVERJU ári úthlutar Norræni menning-
arsjóðurinn nærri 300 milljónum króna í styrkj-
um til menningarmála. Að jafnaði er um fjórð-
ungur umsókna sem berast sjóðnum ógildur af
einhverjum ástæðum. Mats Jönsson, yfirmaður
sjóðsins, segir að margir aðrir styrkveitendur
glími við sama vandamál. Hann hefur því sett
sér það mark að kenna umsækjendum hvernig
best er að sækja um styrki og í þessu skyni hef-
ur hann samið fræðsluefni sem nú hefur verið
gefið út í bæklingi og á geisladiski. Mats hefur
einnig kynnt hugmyndir um að gera breytingar
á reglum Norræna menningarsjóðsins sem
opna nýja möguleika í styrkveitingum til sam-
starfs norrænna landa, og hann vill að Ísland
verði tilraunasvæði fyrir þessar breytingar.
Næstkomandi föstudag heldur Mats Jönsson
fyrirlestur á vegum Endurmenntunarstofn-
unar Háskóla Íslands um norræna styrki og um
styrkumsóknir almennt. Fyrirlesturinn er hluti
af eins dags námskeiði um falin tækifæri í nor-
rænu samstarfi á sviði menningar og mennt-
unar. Á laugardaginn heldur hann sama fyrir-
lestur á Akureyri á vegum Norrænu upplýs-
ingaskrifstofunnar.
Mats hefur tvisvar áður komið til Íslands og
haldið fyrirlestra um styrki og styrkumsóknir.
Hann segir að fyrirlestrarnir hafi verið fjölsótt-
ir og áheyrendur hafi sýnt mikinn áhuga.
Hefur lesið tíu þúsund umsóknir
Norræni menningarsjóðurinn hefur starfað
frá árinu 1967. Hann hefur aðsetur í Kaup-
mannahöfn, en í stjórn hans sitja fulltrúar frá
öllum norrænu ríkjunum og frá sjálfsstjórn-
arsvæðunum þremur, Færeyjum, Grænlandi
og Álandseyjum.
Mats Jönsson hefur verið yfirmaður sjóðsins
frá árinu 1999, en hefur áður setið í stjórnum
annarra sjóða sem veita styrki til norræns og
tvíhliða samstarfs og hefur því mikla reynslu af
styrkveitingum. Samtals áætlar hann að hann
hafi lesið um tíu þúsund umsóknir.
„Ég hef komist að þeirri niðurstöðu að um
25% umsókna eru að jafnaði gallaðar, vegna
þess að einhverjar upplýsingar vantar, þær eru
ógildar af öðrum ástæðum eða hreinlega óskilj-
anlegar. Þetta mat hef ég fengið staðfest í sam-
tölum við annað fólk sem starfar að styrkveit-
ingum. Ég held að ein skýringin geti verið sú að
sum félög eða samtök líti á styrkveitingar sem
eins konar happdrætti. Þau sækja því um ótal
styrki og telja að tilviljun ráði mestu um það
hvort þau fái vilyrði.“
Mats er annarrar skoðunar. Hann segir að
samkeppni um styrki hafi aukist, og því sé mik-
ilvægt að semja skýrar og vandaðar umsóknir.
Hann ráðleggur meðal annars umsækjendum
að gefa sér góðan tíma til þess að fylla þær út,
að svara öllum spurningum, fylla út alla dálka
umsóknareyðublaðs, og að öðru leyti að fylgja
leiðbeiningum styrkveitenda. „Þeir þurfa líka
að reyna að skilja af hverju styrkveitandinn
biður um tilteknar upplýsingar eða setur
ákveðnar reglur. Af hverju vill hann til dæmis
fá umsóknina í þríriti?“
Í leiðbeiningum sínum til umsækjenda varar
Mats þó jafnframt við því að verkefnislýsing-
arnar sé lagaðar um of að styrkveitandanum, til
dæmis með því að ofnota einhver „lykilhugtök“
sem tengjast starfsemi hans. Það getur til
dæmis litið tilgerðarlega út að skrifa „norræn
samstaða“, „evrópsk vídd“ eða „menningarleg
fjölbreytni“ í annarri hverri setningu.
Hægt er að nálgast fræðsluefnið um styrk-
umsóknir á vef Norræna menningarsjóðsins,
www.nordiskkulturfond.dk. Það er meðal
annars til á íslensku.
Vill að sjóðurinn styrki tvíhliða samstarf
Í fyrra barst sjóðnum 21 gild umsókn frá Ís-
landi. Styrkur var veittur til ellefu verkefna,
samtals um 13,5 milljónir íslenskra króna. Þá
eru ótalin verkefni sem sjóðurinn styrkti í öðr-
um löndum en þar sem Ísland var samstarfs-
land.
Eitt af þeim skilyrðum sem sjóðurinn setur
fyrir styrkveitingum er að þrjú norræn lönd hið
minnsta taki þátt í viðkomandi verkefni. Aðrir
sjóðir veita styrki til samstarfsverkefna
tveggja norrænna landa, til dæmis Sænsk-
íslenski samstarfssjóðurinn og Menning-
arsjóður Íslands og Finnlands. „Fyrir tveimur
til þremur árum athugaði ég stöðu tvíhliða sam-
starfssjóðanna sem tengjast Íslandi,“ segir
Mats. „Þá úthlutuðu þeir samtals um 600–700
þúsund dönskum krónum á ári. Styrkfjárhæð-
irnar voru yfirleitt mjög lágar, og það er vanda-
mál í samstarfi Íslands við önnur lönd meðal
annars vegna þess hversu dýrt er að ferðast til
og frá Íslandi. Það er hætta á því að við missum
af mörgum góðum verkefnum vegna þess að
tvíhliða styrktarsjóðirnir hafa ekki bolmagn til
að styrkja þau og Norræni menningarsjóð-
urinn má það ekki.“
Mats Jönsson hefur nýlega kynnt hugmyndir
um að breyta reglum Norræna menning-
arsjóðsins þannig að hann geti einnig veitt
styrki til tvíhliða samstarfs norrænna landa.
„Það þýðir alls ekki að ég vilji leggja niður hina
sjóðina eða sameina þá Norræna menning-
arsjóðnum. Fyrst má nefna að það er nánast
ómögulegt af formlegum ástæðum því starf-
semi tvíhliða sjóðanna byggist á milliríkja-
samningum, en sjóðirnir hafa líka í sjálfu sér
mikið gildi. Áhugi og þekking þeirra ein-
staklinga sem sitja í stjórnum sjóðanna er dýr-
mæt, og þeir hafa byggt upp mikilvæg sam-
starfsnet. Ég held að besta leiðin sé sú að
Norræni menningarsjóðurinn vinni með hinum
sjóðunum. Þeir geta tekið við umsóknum og
hugmyndum og vísað til okkar verkefnum sem
þeir hafa ekki bolmagn til að styrkja sjálfir.“
Ísland sem tilraunasvæði
Mats tekur fram að þessar hugmyndir hans
séu enn til umræðu hjá Norræna menning-
arsjóðnum og að stjórn sjóðsins hafi enga
ákvörðun tekið ennþá. Hann bendir þó á að
engar formlegar hindranir séu í vegi þess að
stjórn sjóðsins ákveði að taka upp nýja stefnu í
styrkveitingum, en mikilvægt sé að samráð sé
haft við tvíhliða styrktarsjóðina. Jafnframt seg-
ir hann að athuga þurfi hvaða áhrif breyting-
arnar hafa á styrkumsóknirnar og starf Nor-
ræna menningarsjóðsins, til dæmis hvort
umsóknum fjölgi svo mikið að hann eigi í erf-
iðleikum með að ráða við þær. Í þessu sam-
bandi hefur Mats bent á þá leið að gera Ísland
að eins konar tilraunasvæði fyrir þessar nýju
reglur. Hann segir að Ísland sé heppilegt til
þessarar tilraunar meðal annars vegna þeirra
takmarkana sem hár ferðakostnaður setji
menningarsamstarfinu við önnur lönd.
Fljótlega verður haldinn samráðsfundur
milli Norræna menningarsjóðsins og tvíhliða
sjóðanna, og þá verður tillaga Mats Jönsson
meðal annars til umræðu. Stjórn Norræna
menningarsjóðsins fundar síðan í maí og tekur
afstöðu til málsins.
Kennir Íslend-
ingum að sækja
um styrki
Um fjórðungur umsókna sem Norræna menning-
arsjóðnum berast reynist ógildur af ýmsum ástæð-
um. Yfirmaður sjóðsins er Mats Jönsson og í sam-
tali við Helga Þorsteinsson segist hann hafa sett
sér það mark að kenna umsækjendum hvernig best
sé að sækja um. Jönsson verður með fyrirlestur hjá
Endurmenntunarstofnun HÍ nk. föstudag.
Mats Jönsson, yfirmaður Norræna menningarsjóðsins, verður með fyrirlestur í HÍ á föstudag.