Morgunblaðið - 28.02.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 FÖSTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Mikil umskipti hafa orðið í Afganistan frá því bráða-
birgðastjórn tók við völdum 22. desember 2001. Þor-
kell Þorkelsson heimsótti þetta stríðshrjáða land.
Snúnir tímar
Halldór Guðmundsson útgáfustjóri Eddu útgáfu segir í
viðtali við Hávar Sigurjónsson frá því hvernig útgáfan
hélt velli þrátt fyrir erfiða tíma.
Lesblinda
Tómas Ragnarsson og Guðmundur Johnsen lýsa í sam-
tali við Jóhönnu Ingvarsdóttur hremmingum í skóla
vegna lesblindu og segja að hún komi greind ekki við.
Í stríðshrjáðu landi
á sunnudaginn
GÓÐUR HAGNAÐUR
Rekstur Flugleiða og Eimskips
batnaði samanlagt um 11,5 milljarða
kr. á milli ára en samanlagður hagn-
aður 10 fyrirtækja sem skiluðu upp-
gjöri í gær var rúmlega 13 milljarðar
kr. á síðasta ári. Mest voru um-
skiptin hjá Flugleiðum.
Reikningsskil í uppnámi
Sigurður Þórðarson ríkisend-
urskoðandi tekur undir gagnrýni
Stefáns Svavarssonar og segir
reikningsskil hér á landi vera í upp-
námi. Eru endurskoðendur sama
sinnis en Geir Haarde fjár-
málaráðherra telur gagnrýnina að
sumu leyti ekki maklega.
Írakar eyða eldflaugum
Íraksstjórn hefur samþykkt „í
meginatriðum“ að verða við kröfu
um að eyða Al-Samoud-eldflaugum
sínum. Fulltrúar stjórnarandstöð-
unnar í Írak hafa áhyggjur af vænt-
anlegri innrás Tyrkja í norðurhluta
landsins.
Shirov sigraði
Stórmóti Hróksins á Kjarvals-
stöðum lauk í gær. Tryggði Alexei
Shirov sér sigur með því að vinna Iv-
an Sokolov. Viktor Kortsnoj varð í 2.
til 3. sæti ásamt Bartlomiej Macieja.
Viðræður gagnslitlar
Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra sagði í framsögu um ut-
anríkismál á Alþingi í gær, að þegar
við væri að eiga menn á borð við
Saddam Hussein Íraksforseta
kæmu viðræður að litlu gagni nema
hótun um hervald fylgdi.
Virkjun mótmælt
S.O.S. –
hálendið
kallar var yf-
irskrift mót-
mæla gegn
Kára-
hnjúkavirkj-
un í miðborg
Reykjavíkur
í gær. Að
sögn skipu-
leggjenda voru þátttakendur á milli
1.300 og 1.400.
Loftslagsbreytingar
Alþjóðavatnsráðið sagði í gær, að
loftslagsbreytingar og þar með
breytingar á vatnsbúskapnum
myndu bitna á milljörðum manna í
náinni framtíð.
F Ö S T U D A G U R 2 8 . F E B R Ú A R 2 0 0 3 B L A Ð B

GEGNUM ÞAGNARMÚRINN/2
ARMBÖND ÚR FISKROÐI/3
UNG-
LINGAMENNING, VINÁTTA OG FRELSI/4
LJÓS Í KRÓKUM OG KIMUM/4

STREITUVALDAR OG VINNUSÁLFRÆÐI/6
AUÐLESIÐ EFNI/8

ÞEGAR Gyða Hrund Þor-valdsdóttir var 15 áraflutti hún í nýtt herbergi áheimili sínu í Hafnarfirði.
Henni þóttu veggirnir helst til fölir
og þar sem flinkur teiknari var í
kunningjahópnum datt henni í hug
að fá hann til þess að skreyta vegg-
inn. Veggjalist, eða graffití, er sem
kunnugt er yfirleitt unnið á veggi
utanhúss, en öllu sjaldgæfara er að
fólk láti lífga upp á híbýli sín með
þessum hætti.
Ívan Guðmundsson tók hins vegar
vel í hugmyndina og mætti snarlega
með möppuna sína. Þar valdi Gyða
sól og fjólubláan bakgrunn og Ívan
bætti við frá eigin brjósti kærulausri
geimveru. Þar með var það ákveðið
– á pappírnum – en mikið fjör skap-
aðist þegar verkið hófst fyrir alvöru.
„Þetta tók tvo daga, ef ég man
rétt. Svona málningarúði er svo
sterkur að við gátum ekki verið inni
í herberginu nema í ákveðinn tíma í
einu, svo hlupum við út til þess að ná
okkur í súrefni. Foreldrar mínir
voru ekki beint hressir, þar sem
lyktin barst um allt hús, en við
reyndum að loka á milli og lofta út
um eina gluggann sem er á herberg-
inu, en það er í niðurgröfnum kjall-
ara,“ útskýrir Gyða Hrund bros-
andi. Þá gekk gjörningurinn
sjálfur brösuglega til þess að
byrja með, eftir fyrstu tilraun
þurfti Gyða að pússa útlínur
myndarinnar af áður en hægt
var að hefjast handa að nýju.
„Við þurftum líka að setja plast
yfir allt gólfið, loftið, hurðar-
karma og annað, því fjólublái úð-
inn frussaðist í allar átt-
ir. Ég ráðlegg engum
að gera þetta í svona
litlu rými. Þetta var
sem sagt talsvert
maus, en borgaði sig al-
veg því ég var mjög ánægð með
myndina og hef verið það síðan. Hún
gerir herbergið einhvern veginn
hlýlegra.“
Veggurinn hefur nú skartað
geimverunni góðu í fimm ár en nú er
komið að því að Gyða Hrund flytji að
heiman. „Litli bróðir minn, sem er
fimmtán ára, tekur við herberginu
og ég held að hann sé bara ánægður
með þessa mynd. Sem betur fer, því
mér skilst að erfitt sé að mála yfir
hana,“ segir Gyða Hrund og á við að
ekki þýði að mála beint yfir lakk-
úðann. Pússa verði allan vegginn
upp og spartla að nýju. „En í raun-
inni finnst mér dálítið leiðinlegt að
þurfa að skilja vegginn minn eftir.
Ég er að fara í leiguíbúð og þá getur
maður víst ekki látið gera neitt
svona fyrir sjálfan sig.“
Graffití inniá gafli
Morgunblaðið/Kristinn
Gyðu Hrund Þorvaldsdóttur
finnst synd að geta ekki tek-
ið vegginn góða með sér
þegar hún flytur.
Undirskrift Ívans var Daq,
en að sögn Gyðu hefur hann
lagt brúsann á hilluna.Veggjalist í
heimahúsum 6
Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Minningar 39/45
Viðskipti 14/19 Kirkjustarf 47
Erlent 20/24 Bréf 48/49
Höfuðborgin 25 Dagbók 50/51
Akureyri 26 Staksteinar 50
Suðurnes 27 Íþróttir 52/55
Landið 28 Leikhús 56
Listir 29/31 Fólk 56/61
Forystugrein 32 Bíó 58/61
Viðhorf 36 Ljósvakamiðlar 62
Umræðan 36/38 Veður 63
* * *
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir,
frambjóðandi Samfylkingarinnar í
Reykjavíkurkjördæmi norður, og
Össur Skarphéðinsson, formaður
flokksins, gagnrýndu harðlega
stjórnkerfi fiskveiða og boðuðu af-
nám kvótakerfisins á opnum stjórn-
málafundi á Ísafirði í gærkvöldi.
Össur sagði að enginn ábyrgur
stjórnmálamaður segðist ætla að slá
þetta kerfi niður í einu höggi heldur
verði að beita svokallaðri fyrningar-
reglu þar sem ákveðinn hluti er tek-
inn af þeim sem nú hafa veiðiheim-
ildir og úthlutað yrði upp á nýtt þar
sem allir stæðu jafnfætis. Hann sagði
að úthluta ætti veiðiheimildunum
með miklu réttlátari hætti en verið
hefur. Á umskiptatímanum yrði að
úthluta ríflegum byggðakvóta.
Kvótakerfið væri ekki einungis rang-
látt gagnvart dreifðari byggðum
landsins heldur öllum landsmönnum.
Samfylkingin hefur tekið saman
gögn sem Össur sagði að sýndu að 96
einstaklingar hafi fjármagnstekjur
sem svari 300 þúsund krónum á
hverjum degi. „Þetta er kvótagróð-
inn og það er búið að flytja út úr land-
inu tugi milljarða, líklega í kringum
40 milljarða, í sérstaka sjóði á Cay-
maneyjum og í Lúxemborg,“ sagði
hann. Sagði hann mikla leynd yfir
þessum gróða, sem væri horfinn úr
landi.
„Það er ekki sanngjarnt eða rétt-
látt að eignamenn eigi lögvarinn rétt
til þess að selja hlutabréf sín í ís-
lenskum fyrirtækjum, fresta skatt-
lagningu söluhagnaðar vegna nýrra
fjárfestinga, flytja fjárfestinguna og
kaupa hlutabréf í erlendum eignar-
haldsfélögum sem eru í íslenskri
eigu. Svo þegar kemur að því að inn-
leysa þau hlutabréf í erlendum eign-
arhaldsfélögum, eru þau innleyst í
löndum þar sem menn njóta verulegs
skattahagræðis. Það er aldrei
greiddur skattur af þessu á Íslandi.
Hann kemur aldrei inn í landið,“
sagði Ingibjörg og bætti við að þetta
hefðu hundruð einstaklinga gert á
undanförnum árum.
Ingibjörg sagði að slagurinn í vor
stæði á milli Samfylkingarinnar og
Sjálfstæðisflokksins. Í vor gæfist
tækifæri til að breyta til og losa þjóð-
ina undan hrokafullum stjórnarhátt-
um og geðþóttaákvörðunum. Sagðist
hún vilja nýja framtíðarsýn sem
byggðist á umræðustjórnmálum.
Þeir geta barið á mér
eins og þeim sýnist
Sagðist hún skynja á andrúmsloft-
inu að allt of margir væru hræddir
við að gagnrýna stjórnarherrana og
verða úthrópaðir. „Ég beygi mig
ekki fyrir valdboði og þeir geta barið
á mér eins og þeim sýnist. Ég mun
ekki hætta að tala […]. Þeir geta bar-
ið á mér og þeir geta barið á Sam-
fylkingunni og það er allt í lagi. Við
höfum engu að tapa en allt að vinna
og við óttumst ekkert þessa vald-
herra.“
Fundur leiðtoga Samfylkingar á Ísafirði
Úthluta þarf kvóta
með réttlátari hætti
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörns
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir á Ísafirði. Fundaferð leiðtoga Samfylkingar-
innar ber yfirskriftina „Vorið framundan – fundir um pólitísk aðalatriði“.
ALEXEI Shirov vann Ivan Sokolov
í síðustu umferð Stórmóts Hróksins
á Kjarvalsstöðum í gær og tryggði
sér þar með efsta sætið, fékk 7
vinninga af 9 mögulegum og tapaði
engri skák.
„Ég kom hingað með því hug-
arfari að ná efsta sætinu og mig
hungraði í sigur, en þetta var of
sterkt mót til að ég gæti sagt fyr-
irfram að ég ætti von á því að verða
í efsta sæti,“ sagði Alexei Shirov við
Morgunblaðið eftir að Sokolov
hafði játað sig sigraðan með svörtu
mennina eftir um sex klukkutíma
viðureign.
Shirov hafði betur gegn fimm
mótherjum en gerði fjögur jafn-
tefli. „Þetta var mjög áhugaverð
keppni og margar athyglisverðar
og spennandi skákir,“ sagði sig-
urvegarinn og vildi ekki gera upp á
milli mótherjanna, sagði að á svona
sterku móti væru allir mótherjarnir
erfiðir, en síðasta skákin hefði
vissulega tekið á. „Ég gaf honum
[Sokolov] tækifæri á að ná jafntefli
undir lokin, en ég lék vel þrátt fyrir
tímapressu.“
Morgunblaðið/Ómar
Alexei Shirov tekur við verðlauna-
bikarnum úr hendi Þórólfs Árna-
sonar, borgarstjóra Reykjavíkur.
Kom til þess
að verða
meistari

Shirov efstur/11
LÖGÐ er til hækkun hámarks-
ábyrgðar Ábyrgðarsjóðs launa á
launakröfum úr 232.347 kr. í 250.000
kr. í frumvarpi sem félagsmálaráð-
herra hefur lagt fram um heildarend-
urskoðun á lögum um Ábyrgðarsjóð
launa vegna gjaldþrota.
Meðal annarra nýmæla er tillaga
um að sjóðurinn taki á sig ábyrgð af
vangreiddum iðgjöldum samkvæmt
samningum launþega og vinnuveit-
enda um viðbótarlífeyrissparnað, að
hámarki 4%. Einnig er gert ráð fyrir
að hámarksábyrgð sjóðsins á orlofs-
kröfum verði 400.000 kr.
Þá eru lagðar til breytingar á gild-
andi ákvæðum um forsvarsmenn og
eigendur gjaldþrota fyrirtækja sem
eiga ekki kröfu á hendur sjóðnum. Er
lagt til að framkvæmdastjórar,
stjórnarmenn og launamenn sem eiga
„verulegan eignarhlut“ í gjaldþrota
fyrirtæki njóti ekki ábyrgðar sjóðsins
vegna launakrafna og geti ekki heldur
krafið sjóðinn um greiðslur vegna
svonefnds vanskilaorlofs.
Skv. gildandi lögum er miðað við að
5% eignarhluti launamanns í gjald-
þrota fyrirtæki útiloki sjálfkrafa að
krafa hans um vangoldin laun njóti
ábyrgðar sjóðsins. Í frumvarpinu seg-
ir að þetta viðmið þyki allt of lágt og
því hafi verið farin sú leið „að einungis
verulegur eignarhlutur launamanns í
hinu gjaldþrota fyrirtæki geti valdið
því að hann glati rétti sínum gagnvart
sjóðnum“.
Að mati fjármálaráðuneytisins
munu breytingarnar auka útgjöld
sjóðsins um 20 til 30 milljónir kr. á ári.
Hámarksábyrgð á
launakröfum hækki