Morgunblaðið - 10.05.2003, Blaðsíða 14

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
14 LAUGARDAGUR 10. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
KÆRUNEFND heimsviðskipta-
stofnunarinnar, WTO, hefur fellt
endanlegan úrskurð um verndar-
tolla sem bandarísk yfirvöld lögðu
á ýmsar innfluttar vörur úr stáli í
mars á síðasta ári, en tollunum var
ætlað að vernda bandaríska stál-
framleiðslu fyrir innfluttu stáli og
gefa bandarískum framleiðendum
þannig tækifæri til að endurskipu-
leggja og hagræða í starfsemi
sinni. Niðurstaða WTO var að toll-
arnir væru ólöglegir og að þá bæri
að afnema.
Bandaríkjamenn segja verndar-
aðgerðir sem þessar hinsvegar
samræmast reglum WTO og hafa
þegar tilkynnt að þau muni áfrýja
úrskurðinum, sem þýðir að loka-
niðurstöðu í málinu er líklega ekki
að vænta fyrr en í lok þessa árs.
Allt að 30% tollar
Talið er að ákvörðun kæru-
nefndarinnar komi til með að
standa óbreytt þar sem áfrýjunar-
nefnd WTO snýr nær aldrei við
ákvörðunum sem þessum.
Um er að ræða 8–30% tolla sem
áttu að gilda í þrjú ár, eða fram í
mars 2005. Evrópusambandið,
ásamt þjóðum eins og Japan,
Brasilíu og Kína, kvörtuðu til
WTO þegar tollarnir voru settir á.
ESB brást síðan við ákvörðun
Bandaríkjanna með því að leggja
tolla á stál frá löndum utan ESB.
Bentu þjóðirnar sem lögðu fram
kvörtunina á að verndartollarnir
hefðu skollið á um leið og innflutn-
ingur á stáli til Bandaríkjanna
hefði í raun farið minnkandi, en
ein af forsendum þess að hægt sé
að setja tolla sem þessa á sam-
kvæmt reglum WTO er að viðkom-
andi iðnaður eða iðngrein, í þessu
tilviki
stáliðnaðurinn eða þær verk-
smiðjur sem framleiða sömu eða
svipaða vöru og tollarnir eru lagðir
á, verða að hafa orðið fyrir tjóni
vegna verulega aukins innflutn-
ings.
Samkvæmt frétt Bloomberg
jókst innflutningur á stáli til
Bandaríkjanna upp í 12,1 milljarð
Bandaríkjadala á síðasta ári, eftir
að verndartollarnir voru settir á.
Árið 2001, síðasta árið fyrir toll-
ana, var stálinnflutningur til
Bandaríkjanna metinn á 11,5 millj-
arða Bandaríkjadala, 14,9 millj-
arða árið þar áður og 16,3 millj-
arða árið 1998.
Stálframleiðendur mótmæla
Bandarískir stálframleiðendur
hafa mótmælt úrskurði kæru-
nefndarinnar, þar á meðal banda-
ríska stálbitafyrirtækið Nucor,
sem er það stærsta á sínu sviði í
landinu. „Við erum vongóð um að
áfrýjunardómstóll WTO muni hafa
auðnu til að snúa þessum sundr-
ungarúrskurði við,“ er haft eftir
Alan Price, aðallögfræðingi Nucor.
Ónefndur bandarískur embættis-
maður sagði að yfirvöld tryðu því
að þessar verndaraðgerðir væru í
samræmi við alþjóðlegar skuld-
bindingar Bandaríkjanna.
Þrátt fyrir álagningu tollanna
hafa hlutabréf í Nucor fallið um
næstum 30% frá því í mars á síð-
asta ári, samkvæmt Bloomberg, og
bréf í US Steel lækkað um meira
en 14 % á sama tímabili.
Þrátt fyrir að tollarnir gefi
bandarískum stálfyrirtækjum
skýrt samkeppnisforskot, hafa þeir
dregið úr samkeppnishæfni banda-
rískra fyrirtækja sem nota stál í
sína framleiðslu. Hafa þau mót-
mælt tollunum og kenna þeim um
mun hærra stálverð en áður, sem
hefur hækkað kostnað hjá þeim
umtalsvert, og koma þar að auki
fram í of litlu framboði á stáli á
markaðnum og minni gæðum.
WTO segir stáltolla Banda-
ríkjamanna ólöglega
Tveir kærunefndarmanna á fundi nefndarinnar. Margaret Liang frá
Singapore og Stefán Haukur Jóhannesson. Stefán er fastafulltrúi Íslands
hjá WTO í Genf og formaður kærunefndarinnar.
● FARÞEGAR Icelandair, dótturfélags
Flugleiða, voru 18,1% færri í mars en í
sama mánuði 2002. Fyrstu þrjá mán-
uði ársins fækkaði farþegum Ice-
landair um tæp 11%.
Þessi fækkun er, samkvæmt upp-
lýsingum frá Flugleiðum, eingöngu á
Norður-Atlantshafsmarkaðnum, en
þar fækkaði farþegum félagsins um
liðlega 40%. „Þetta má rekja til mun
minni eftirspurnar á markaðnum,
minni flugáætlunar félagsins vegna
þess m.a. að New York-flug hófst
seinna en á fyrra ári og einnig spilar
hér inn í að páskar voru í mars 2002
en í apríl 2003, en þá eru að jafnaði
mun meiri fólksflutningar en í með-
alviku. Farþegum til og frá Íslandi
fjölgaði hins vegar í mars um 1,3% frá
fyrra ári. Sætaframboð félagsins í
mars var 4,2% minna en í sama mán-
uði 2002 og sætanýting versnaði því
um 14,6 prósentustig,“ að því er seg-
ir í tilkynningu frá Flugleiðum.
Á fyrsta ársfjórðungi fækkaði far-
þegum um tæp 11%. Það er eingöngu
rakið til meira en 31% fækkunar Norð-
ur-Atlantshafsfarþega. Farþegum til
og frá Íslandi fjölgaði um 3,6% fyrstu
þrjá mánuði ársins. Sætanýting fyrstu
þrjá mánuði ársins versnaði um 6,5
prósentustig.
Á fyrsta ársfjórðungi 2003 var þró-
un gengis dollars gagnvart evrópu-
gjaldmiðlum hagstæð fyrir félagið og
sömu sögu er að segja af eldsneyt-
isverði, vöxtum og leigugjöldum af
flugvélum. Gert er ráð fyrir að á móti
hafi meðalfargjöld lækkað og það
ásamt fækkun farþega valdi tekju-
samdrætti. Vegna Íraksstríðsins,
bráðalungnabólgunnar og efna-
hagsþróunar í helstu markaðslöndum
er bókunarstaða Icelandair lakari en á
sama tíma í fyrra. Félagið vinnur því
að lækkun kostnaðar til að mæta
þessari þróun. Eitt af markmiðum fé-
lagsins er að auka það hlutfall far-
þega sem ferðast með félaginu á leið-
um til og frá Íslandi. Fyrstu þrjá
mánuði ársins var þetta hlutfall 68%
en var 58% á sama tímabili í fyrra.
Farþegum Flugfélags Íslands fjölgar
Gert er ráð fyrir að afkoma af rekstri
Icelandair versni ekki á fyrsta ársfjórð-
ungi miðað við sama tímabil í fyrra en
þá nam tap Flugleiðasamstæðunnar
af reglulegri starfsemi fyrir skatta
1.553 milljónum króna. Farþegum
Flugfélags Íslands fjölgaði um 5,6% í
mars og hefur fjölgað um 8% það sem
af er ári. Sætanýting félagsins hefur
sömuleiðis batnað. Farþegar Flug-
félags Íslands fyrstu þrjá mánuði árs-
ins voru hérumbil 60 þúsund, en voru
liðlega 55 þúsund á sama tímabili í
fyrra.
Í mars fluttu Flugleiðir Frakt 2.447
tonn og fyrstu þrjá mánuði ársins eru
flutningar félagsins 6.613 tonn, sem
er 7,8% minna en á sama tímabili í
fyrra. Þó er gert ráð fyrir því að afkoma
félagsins batni á þessu tímabili frá
fyrra ári vegna þess að tekist hefur að
lækka kostnað í rekstrinum hraðar en
nemur lækkun tekna, að því er segir í
tilkynningu.
Farþegum
Icelandair
fækkar um
11%
● FERÐAMÖNNUM, sem fóru um
Leifsstöð í aprílmánuði, fjölgaði um
35% frá því í apríl í fyrra og segir í til-
kynningu frá Iceland Express að
greinilegt sé að áhrif félagsins í
ferðaþjónustu sé nú farin að koma
fram. Iceland Express flutti um
12.600 farþega í apríl sem er tölu-
vert meira en mánuðina tvo á undan
en um 40% farþega félagsins komu
frá útlöndum. Í apríl fóru um 93.500
ferðamenn um Leifsstöð á móti lið-
lega 69 þúsund í apríl í fyrra og er
hlutur Iceland Express í aukningunni
yfir 50%. Hlutur Iceland Express af
öllum farþegum sem komu til lands-
ins í apríl var 13,5% og er það nokkru
hærra hlutfall en gert var ráð fyrir í
áætlunum félagsins.
Fjölgun farþega hjá
Iceland Express
ÖRVAR HU kom með um 323 tonn
af mjög góðri grálúðu til hafnar á
Skagaströnd í gær, föstudag, eftir
veiðar á Hampiðjutorginu út af Vík-
urálnum. Aflaverðmæti er áætlað
um 74 milljónir króna.
Þeir á Örvari voru á heimleið inn
Húnaflóann í blíðu þegar Morg-
unblaðið náði tali af Stefáni Sigurðs-
syni skipstjóra um hádegisbil í gær.
„Þetta fór rólega af stað í túrnum
en er búið að vera mjög gott und-
anfarið, sérstaklega í síðustu viku,“
segir Stefán, sem ætlar aftur á grá-
lúðumiðin á Hampiðjutorginu. Hann
segir að apríl- og maímánuðir hafi
verið aðalgrálúðutíminn áður fyrr
en það hafi breyst. „Þetta er ekki
sama veislan og var hér áður – mok-
veiði er þetta ekki.“
Að sögn Stefáns er nýting grálúðu
algjör, afli upp úr sjó í túrnum var
330 tonn og afurðirnar eru 323 tonn.
„Fyrir nokkrum árum var byrjað að
hirða sporða og hausa þannig að
nýting á grálúðu er algjör, það er
allt hirt.“
Verð á grálúðu er ágætt um þess-
ar mundir að sögn Gylfa Guðjóns-
sonar, útgerðarstjóra Skagstrend-
ings, en það hefur hækkað síðasta
mánuðinn.
Morgunblaðið/Ólafur Bernódusson
Stefán Sigurðsson skipstjóri í
brúnni að loknum góðum túr.
Góður grá-
lúðutúr hjá
Örvari HU
♦ ♦ ♦
NORÐMENN fluttu út sjávaraf-
urðir fyrir ríflega 68 milljarða ís-
lenzkra króna á fyrsta fjórðungi
þessa árs. Það er um 10 millj-
örðum króna minna en á sama
tíma í fyrra. Samdrátturinn milli
tímabilanna er því 13%. Þrátt fyrir
það jókst útflutningurinn í magni
um 4% og nam alls 544.000 tonn-
um. Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskútflutningsráðinu í Noregi
stafar samdrátturinn fyrst og
fremst af minni útflutningi á síld
og makríl.
Meira af laxi og silungi
Norðmenn fluttu út 98.000 tonn
af laxi miðað við heilan fisk að
verðmæti 23,5 milljarðar króna,
fyrstu þrjá mánuði þessa árs.
Magnið jókst um 5.000 tonn og
verðmæti um 7,2%. Sala á laxi til
Evrópusambandsins jókst um
7.000 tonn og varð alls 63.000 tonn.
Salan til Japans dróst saman um
2.600 tonn og varð alls 7.800 tonn.
Útflutningur til Rússlands var nær
óbreyttur í 5.000 tonnum.
Útflutningur á silungi jókst um
11,5% í verðmætum og nam alls
2,5 milljörðum króna. Aukningin
skýrist eingöngu af miklum verð-
hækkunum.
Samdráttur í síld og makríl
Útflutningur Norðmanna á síld
féll um 42% í verðmætum talið og
skilaði alls 6,4 milljörðum króna.
Svipaða sögu er að segja af mak-
rílnum. Útflutningur á honum féll
um 34% og skilaði alls 3,8 millj-
örðum. Mest dró úr síldarsölu til
Rússlands, eða um 33%, mælt í
verðmætum, en magnið var hið
sama og árið áður eða 66.000 tonn.
Meðalverð lækkaði því um 23
krónur og var um 46 krónur á kíló.
Útflutningur Norðmanna til
Úkraínu féll um 59% og til Pól-
lands minnkaði salan um 70%.
Mikil aukning í þorski
Verðmæti útflutts þorsks lækk-
aði um 6,8% og varð alls 14 millj-
arðar króna. Þrátt fyrir það jókst
magnið um 22,2% og varð það alls
45.000 tonn. Mest var aukning í
sölu á ferskum og frystum þorski,
eða 7.500 tonn. Alls nam sala þess-
ara afurðaflokka því um 20.000
tonnum. Samdráttur um 28% var í
sölu á þurrkuðum saltfiski mælt í
verðmætum vegna verðlækkana
svo og erfiðra aðstæðna á mörk-
uðunum í Brasilíu. Verðmæti út-
flutnings þangað dróst saman um
63%. Útflutningur til Portúgals
jókst hins vegar um 20,5% í magni
og varð alls um 5.000 tonn. Verð-
mætið var óbreytt milli ára vegna
mikilla verðlækkana.
Verðmæti útfluttra frystra
þorskflaka var óbreytt milli ára,
þrátt fyrir 19% magnaukningu.
Fá minna fyrir meira af fiski
Norðmenn juku
útflutning sjáv-
arafurða um 4% á
fyrsta ársfjórð-
ungi en fengu 13%
fyrir fiskinn
SAMTÖK gegn veiðiþjófnaði á tannfiski,
COLTO, heita nú ríflegum verðlaunum hverjum
þeim er getur veitt upplýsingar er leiða til þess
að takist að koma lögum yfir veiðiþjófa. Verð-
launin nema 100.000 dollurum eða 7,3 milljónum
króna. Veiðiþjófnar á tannfiski er mjög mikill, en
fiskurinn er afar verðmætur og veiðist í Suður-
Íshafinu.
Þessi samtök og herferð þeirra gegn veiði-
þjófnaði voru kynnt á sjávarútvegssýningunni í
Brussel nú í vikunni. Í henni felst auk verð-
launanna sérstök heimasíða á Netinu, vegg-
spjald á sjö tungumálum og alþjóðlegt gjaldfrítt
símanúmer, sem hægt er að hringja í frá 15 lönd-
um.
Samtökin eru skipuð af þeim þjóðum, sem
mestra hagsmuna eiga að gæta vegna veiðanna,
en það eru Nýja-Sjáland, Spánn, Suður-Afríka,
Ástralía, Chile, Argentína, Bretland, Namibía,
Úrugvæ og Frakkland. Samtökin vinna með rík-
isstjórnum og verndarsamtökum að því að kynna
herferðina gen veiðiþjófum. Þau standa að baki
rúmlega helmingi alls afla á tannfiski í heiminum
eða um 15.000 tonnum á ári. Samtökin segja að
markmið þeirra sé að stöðva hina ósvífnu veiði-
þjófa áður en þeir gangi af stofninum dauðum og
rústi þannig afkomunni við veiðarnar.
Verðlaun til höfuðs veiðiþjófum