Morgunblaðið - 20.08.2003, Page 26

26 MIÐVIKUDAGUR 20. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
E
NN er rætt um sameiningu
stóru fisksölufyrirtækjanna
SH og SÍF. Þær umræður
hafa þó ekki verið opinber-
ar, en helztu eigendurnir
munu hafa hitzt. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins eru bankarnir, Íslands-
banki og Landsbankinn, mjög áfram um
sameininguna. Andstaða virðist á hinn
bóginn vera hjá ákveðnum hluta eigenda
SÍF.
Opinberum samningaviðræðum um
sameiningu félaganna var slitið fyrr á
árinu eftir verulegan ágreining eigenda
þeirra á verðmati hvors fyrirtækis fyrir
sig. Þrátt fyrir það lýstu forystumenn
beggja félaganna því yfir á sínum tíma að
sameining væri mjög góður kostur og já-
kvæð samlegðaráhrif í rekstri gætu num-
ið mörg hundruð milljónum króna.
Gætu ráðið ferðinni
Bæði Landsbankinn og Íslandsbanki
keyptu stóra hluti í SH fyrr á árinu og
geta þeir í sameiningu ráðið ferðinni þar.
Stjórnendur beggja bankanna lýstu því
einnig yfir á sínum tíma, að það væri ekki
ætlun þeirra að eiga þessi hlutabréf til
lengdar, en markmið Landsbankans með
kaupunum var meðal annars að sameina
SH og SÍF.
Eimskipafélagið á verulegan hlut í báð-
um félögunum í gegnum Brim og Burðar-
ás og sé það einnig vilji stjórnenda þess
að sameina félögin, virðist fátt geta staðið
í vegi fyrir sameiningu.
Sparnaður og aukin velta
Gengi félaganna á hlutabréfamarkaðn-
um hefur verið misjafnt í ár. Gengi bréfa í
SÍF hefur lækkað og var í gær um 4,4.
Gengi bréfa í SH hefur á hinn bóginn
hækkað og var í gær um 5,4. Ljóst er að
sameinað félag yrði geysilega öflugt á
sjávarafurðamarkaðnum víða um heiminn,
enda hafa þau verið að styrkja stöðu sína,
bæði í Bandaríkjunum og Evrópu.
Ætli bankarnir sér að selja hluti sína í
fyrirtækjunum, hlýtur það að vera betri
kostur að sameina þau fyrst, því ætla má
að verðmæti þeirra aukist við það. Velta
verður um 140 milljarðar króna, kostnaður
minnkar um hundruð milljóna og hagn-
aður ætti að aukast mikið. Styrkurinn í
samningum við stórmarkaðskeðjurnar
ytra verður mun meiri en áður og samn-
ingsstaða því mun betri. Allt þetta, og
fleira til, mælir því með sameiningunni.
Hagsmunir í Kanada
En fleira gæti hangið á spýtunni. Bæði
SH og Íslandsbanki eiga töluverðra hags-
muna að gæta í Kanada. SH keypti fyrir
nokkru 15% hlut í sjávarútvegsfyrirtækinu
Fishery Products International og sama
gerðu fyrirtækin Clearwater á Nova
Scotia og Sanford á Nýja-Sjálandi. Ís-
landsbanki mun að einhverju leyti hafa
komið að fjármögnun þessara kaupa auk
þess sem hann er í miklum viðskiptum við
Clearwater og FPI.
Þegar aðilar tengdir Róbert Guðfinns-
syni, stjórnarformanni SH, seldu Lands-
bankanum fjórðungshlut sinn í SH síðast-
liðinn vetur, var uppi kvittur um það að
eigandi Clearwater, John Risley, hefði
áhuga á að kaupa þann hlut. Risley lýsti
svo áhuga sínum á kaupum í SH í samtali
við Morgun
hefur ennþá
óvíst að svo
Það er ek
styrkur fyri
adíska féla
Rökin fyrir
er geysiöflu
og Argentín
það auka a
og markaðss
Á móti m
þörf. Íslenz
greiðan aðg
þau vinna á.
dreifikerfi o
um dýrmæt
Kæmi Cl
ingu má ætl
FPI og sam
benda á þa
water, dóttu
unum, hefur
Samkvæm
eru um það
það þjónar
leiðenda að
ísku fyrirtæ
meira úr bý
lenzku. Þá ó
lendinga yrð
adamenn yfi
FPI tapað
öðrum fjórð
sölu hefur l
anna, styrk
vandamál í
Skiptar
skoðanir um
sameiningu
SH og SÍF
Sameining S
verkafólk áfr
Hugsanleg sameining SH og SÍF er enn rædd,
þótt horfið hafi verið frá áformum um sameiningu
fyrr á árinu. Það eru Íslandsbanki og Landsbank-
inn sem mesta áherzlu leggja nú á sameininguna
eins og áður. Hjörtur Gíslason kynnti sér málið og
komst að því að hagsmunir Íslandsbanka í Kanada
gætu ráðið miklu. En andstaða er við það að selja
markaðskerfi íslenzkra sjávarafurða til Kanada.
VILLIMANNAÞJÓÐFÉLAG?
Það virðist ríkja almennánægja með ástandið ímiðborg Reykjavíkur að
lokinni menningarnótt. Fulltrú-
ar lögreglu sögðust vera himin-
lifandi yfir hvernig til tókst.
Þótti ástandið til fyrirmyndar,
að minnsta kosti samanborið við
síðustu menningarnótt. Í dagbók
lögreglunnar eftir helgina mátti
þó lesa eftirfarandi: „Á milli 70
og 80 þúsund manns lögðu leið
sína í miðborg Reykjavíkur til
að taka þátt í menningarnótt og
reyndist erfitt að senda lögreglu
í verkefni í miðborginni sökum
þess. Mikið var um ölvun, smá-
pústra og slagsmál og þurftu
margir að fá aðstoð á slysa-
deild … Tilkynnt var til lögreglu
um 17 minniháttar líkamsárásir
um helgina og þar af 15 aðfara-
nótt sunnudags. Í flestum til-
fellum var um slagsmál milli
manna að ræða og hópslagsmál
voru nokkur.
Um hálffimmleytið sömu nótt
kom til hópslagsmála fyrir utan
veitingastað í miðborginni. Mað-
ur sem fékk ekki inngöngu varð
æfur og efndi til slagsmála við
dyraverði og enduðu slagsmálin
með því að þrír voru fluttir á
slysadeild með áverka á enni.
Um fimmleytið var annar maður
kýldur í andlitið og nefbrotn-
aði.“
Þetta þykir hins vegar ekki
fréttnæmt enda hefur líklega
ekki gengið meira á en gengur
og gerist á „erfiðu“ laugardags-
kvöldi.
Það ástand sem myndast
reglulega í miðborginni er veru-
legt áhyggjuefni og er til marks
um mun stærra þjóðfélagslegt
vandamál. Fólk kippir sér vart
upp við það þótt miðborgin fyll-
ist helgi eftir helgi af dauða-
drukknu fólki sem raskar
svefnró fólks, gerir þarfir sínar í
bakgörðum og fremur skemmd-
arverk á eignum annarra.
Fólk er einungis að
„skemmta“ sér.
Það má segja margt gott um
það miðbæjarlíf sem hefur verið
að þróast í Reykjavík og er ein
helsta ástæða þeirrar miklu at-
hygli sem Reykjavík hefur hlotið
í erlendum fjölmiðlum og þeirra
vinsælda sem borgin nýtur með-
al ferðamanna. Miðborgin lifnar
við á kvöldin, mannlífið er fjöl-
breytt og góðir veitingastaðir á
hverju strái. Það eru hins vegar
öfgarnar í íslenskri „skemmt-
anamenningu“ og sollinum sem
spilla fyrir og draga miðborgina
niður í ræsið þegar líða tekur á
nóttina um helgar.
Þeir sem leggja leið sína í mið-
borgina að morgni sunnudags
áður en hreinsunardeild Reykja-
víkurborgar hefur lokið verki
sínu verða oft að vaða í gegnum
hauga af glerbrotum og rusli.
Brotnar rúður eru algeng sjón
og fnykurinn til marks um að al-
menningssalerni anna ekki þörf-
um fjöldasamkomna helganna,
hvað þá þegar mannfjöldinn
eykst vegna uppákomna á borð
við menningarnótt.
Fyrr í mánuðinum bárust
fregnir af því að unnin hefðu
verið skemmdarverk á myndum
franska ljósmyndarans Yann
Arthus-Bertrand, sem verið hafa
til sýnis á Austurvelli. Taka varð
fimm myndanna niður þar sem
krotað hafði verið á þær. Í raun
ætti það ekki að koma neinum á
óvart að þetta hafi gerst. Margir
virðast líta svo á að byggingar
og listaverk í miðborginni séu
kjörinn vettvangur til að fá út-
rás fyrir skemmdarfýsn sína.
Engu að síður er það okkur til
háborinnar skammar að ekki
skuli vera hægt að setja upp
merka útisýningu í höfuðborg-
inni án þess að hún verði
skemmdarvörgum að bráð.
Vandinn er í sjálfu sér ekki sá
að fólk fjölmenni í miðborgina til
að gera sér glaðan dag. Það
gæðir hjarta höfuðborgarinnar
lífi. Það er hins vegar hömlu-,
aga- og virðingarleysið sem ein-
kennir framkomu allt of margra
sem er fyrir löngu orðið að þjóð-
félagslegu vandamáli.
Þetta er síður en svo nýtt
vandamál heldur rótgróin mein-
semd í okkar samfélagi, sem
verið hefur til staðar áratugum
saman.
Vandamálið er sömuleiðis
langt í frá bundið við miðborg-
ina eina og sér þótt þar blasi
vissulega við sýnilegasta birt-
ingarmynd þess. Hvað eru hefð-
bundin sveitaböll annað en um-
gjörð utan um hömlulausa
drykkju og skrílslæti? Hvað eru
fjöldasamkomur verslunar-
mannahelgarinnar annað en af-
sökun allt of margra til að láta
allar hömlur siðaðra þjóðfélaga
lönd og leið? Það þykir ekkert
tiltökumál þótt unglingar flykk-
ist á slíkar samkomur og fái þar
vígslu inn í villimannamenn-
inguna. Ef allir komast lifandi
heim og fjöldi tilkynntra nauðg-
ana er „í lágmarki“ þykir helgin
hafa heppnast frábærlega.
Það er orðið tímabært að við
Íslendingar tökum okkur tak og
förum að haga okkur sem siðuð
þjóð. Fyrsta skrefið hlýtur að
vera það að viðurkenna að það
sé ekki í lagi að menn noti
áfengi sem afsökun til að haga
sér eins og villimenn. Það er
ekki fyrr en samfélagið fordæm-
ir og hættir að samþykkja slíka
hegðun sem okkur mun takast
að vinna bug á þessum vanda.
F
ÉLAGSMÁLARÁÐUNEYTIÐ og Samband íslenskra sveit-
arfélaga kynntu í gær nýtt átak í sameiningarmálum sveitar-
félaga. Tvær nefndir verða skipaðar af félagsmálaráðherra í
þessum tilgangi. Sameiningarnefnd hefur því hlutverki að
gegna að undirbúa og gera tillögur um breytta samfélags-
skipan og nefnd um tekjustofna sveitarfélaga mun vinna tillögur um að-
lögun tekjustofna að nýrri sveitarfélagaskipan og breyttri verkaskiptingu.
Þriggja manna verkefnisstjórn sem Hjálmar Árnason, formaður félags-
málanefndar Alþingis, leiðir hefur umsjón með verkefninu.
Árni Magnússon félagsmálaráðherra er vongóður um að átakið skili
færri og öflugri sveitarfélögum en nú er og gerir ráð fyrir að það leiði til
umtalsverðrar sameiningar. Hann segir að tíminn fram til ársins 2005
verði nýttur í undirbúning og að kosningar um sameiningu geti farið fram
á vordögum 2005. Kosið verði í nýjum sveitarfélögum árið 2006. „Í sjálfu
sér höfum við ekki neinar ákveðnar tölur um fjölda sveitarfélaga í huga.
Ég get séð fyrir mér að þeim fækki um allt að helming, þau eru 104 núna
og verði því á bilinu 40–60.“
Lágmarkið er 50 íbúar í sveitarfélagi
Árni bendir á að verkefnið leiði af sér breytingar á sveitarstjórn-
arlögum, en ætlunin er að leggja fram breytingarfrumvarp í haust. Lagt
er meðal annars til að bráðabirgðaákvæði verði bætt við lögin er kveði á
um hlutverk verkefnisstjórnar og nefndar um sameiningu sveitarfélaga og
hvernig atkvæðagreiðslu verði háttað í sveitarfélögum um sameining-
artillögur. Hann leggur jafnframt mikla áherslu á að tryggt sé að fulltrúar
allra aðila sem hagsmuna eiga að gæta komi að verkefninu.
„Það eru 33 sveitarfélög í landinu sem telja fleiri en þúsund íbúa, þannig
að við sjáum að það er mikið lag. Lágmarkið í lögunum núna er 50 íbúar.
Við erum að vonast til þess
lagaboðs um að sveitarfélög
Það verður auðvitað að kom
mínu að í Jónsbók, sem er u
það skuli ekki vera færri en
Hann bætir við að sveitarfé
að standa undir skyldum sín
ið dýpra í árinni. „Við viljum
byrja með og sjá hverju það
Átak í sameiningu sveitarfélaganna að hefjast
Sveitarfélögum fækkað um all
Hjálmar Árnason, Árni Ma
kynntu í gær átak í samein