Morgunblaðið - 15.10.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ásdís
Stjórnarþingmennirnir Sólveig Pétursdóttir og Magnús Stefánsson ræða saman. Framsögumaður í umræðunum
um geðheilbrigðisþjónustu fyrir börn og unglinga, Þuríður Backman, virðist niðursokkinn í verkefni.
ÞINGFUNDUR hefst kl. 13.30 í
dag. Á dagskrá eru atkvæða-
greiðslur og einstakar fyrirspurnir
til ráðherra.
MARGIR þingmenn lögðu áherslu á
að bæta þurfi geðheilbrigðisþjón-
ustu við börn og unglinga í um-
ræðum utan dagskrár á Alþingi í
gær. Þuríður Backman, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs, málshefjandi umræðunn-
ar, sagði m.a. geðheilbrigði barna og
unglinga hefði versnað á und-
anförnum árum. Ekki væri þó að
fullu ljóst hvers vegna sú þróun hefði
átt sér stað. Hún sagði á hinn bóginn
ljóst að Íslendingar hefðu miklu
færri meðferðarrúræði fyrir þessa
hópa en nágrannar okkar á hinum
Norðurlöndunum.
„Í Danmörku og Svíþjóð er miðað
við að fyrir hendi séu meðferðar-
úrræði fyrir allt að 2% barna sem
greinast með geðröskun en hér á
landi er hlutfallið einungis 0,5%.“
Þuríður sagði að ýmislegt væri vel
gert í þjónustu við umrædda hópa en
hins vegar vantaði opinbera og sam-
ræmda stefnu í þessum málum. „Það
vantar opinbera heildstæða stefnu-
mótun varðandi þjónustu á geðheil-
brigðissviði fyrir börn, unglinga og
fjölskyldur þeirra. Því til viðbótar
hefur dregist úr hömlu að móta
heildstæða og samræmda opinbera
stefnu í málefnum barna og unglinga
eins og samþykkt var á Alþingi árið
2001. Hún hefur enn ekki séð dags-
ins ljós.“
Jón Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra var til andsvara. Hann
minnti m.a. á að nýlega hefði verið
gengið frá skipun nefndar til að end-
urskoða heilbrigðisþjónustulögin.
Hann sagði að geðheilbrigðisþjón-
ustan yrði þar ekki undanskilin.
Hann sagði jafnframt að umbætur í
geðheilbrigðisþjónustunni yrðu að
ganga fyrir.
Ráðherra minnti einnig á að hann
hefði ákveðið að ráða sérstakan
verkefnisstjóra til að koma geðheil-
brigðisþjónustunni fyrir börn og
unglinga í „einn farveg“, eins og
hann orðaði það.
Heimsóknir hafa tvöfaldast
Í máli ráðherra kom m.a. fram að
heimsóknir barna til barnageðlækna
á stofum hefðu rúmlega tvöfaldast á
síðustu tveimur árum; þær voru um
1.600 árið 2000 en væru nú um 3.900
skv. staðtölum Tryggingastofnunar
ríkisins. Þá benti hann m.a. á að geð-
læknum á samningi hjá TR hefði
fjölgað á sl. árum, þeir voru t.d. 39
árið 1999 en væru nú 43. „Ég bið
menn að misskilja ekki eða snúa út
úr því sem ég hef hér sagt. Ég er
ekki að halda því fram að nóg sé að
gert. Mér er fullkunnugt um að þjón-
ustuna við suma hópa þarf að bæta
verulega. Samtöl mín við aðstand-
endur hafa kennt mér það. Þess
vegna hef ég ákveðið að skipa sér-
stakan verkefnisstjóra, sem ég gat
um áðan, til að freista þess að koma
þjónustunni í einn öflugan farveg.“
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, sagði að
þrátt fyrir væntanlega endurskoðun
laga um heilbrigðisþjónustu væri
brýnt að fara án tafar í ýmsar úr-
bætur í málefnum geðfatlaðra og þá
sérstaklega í málefnum barna og
unglinga. „Staða þeirra er langt í frá
að vera viðunandi.“ Margrét nefndi
sem dæmi að á skólaskrifstofu Suð-
urlands lægju fyrir upplýsingar um
að u.þ.b. 20 börn, með alvarlegar
geðraskanir, stunduðu nám í al-
mennum bekkjardeildum grunn-
skólans. Sagði hún að nám í almenn-
um bekkjardeildum nýttist ekki
þessum hópi.
Auknar tekjur
Sólveig Pétursdóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði m.a. að
ríkisstjórnin hefði gengist fyrir
auknum fjárveitingum til umrædds
málaflokks, sem m.a. hefði nýst til að
efla samstarf aðila sem veita börnum
og ungmennum þjónustu á þessu
sviði. „En það er nauðsynlegt að
hafa það í huga að geðheilbrigð-
isþjónusta fyrir börn og ungmenni
er aðeins einn þáttur í þeim fjöl-
þættu úrræðum sem þörf er á.“ Hún
sagði ekki síður nauðsynlegt að efla
félagsþjónustu fyrir börn og fjöl-
skyldur þeirra, ásamt því að reyna
að greina geðraskanir barna sem
fyrst. Þannig væri hægt að stuðla að
fyrirbyggjandi meðferð.
Sigurlín Margrét Sigurðardóttir,
þingmaður Frjálslynda flokksins,
benti m.a. á að bráðabirgðalausnir í
málefnum barna og unglinga með
geðraskanir væru hættulegar. Með
slíkum lausnum gæti vandinn
stækkað og orðið mun umfangs-
meiri.
Kom fram í máli hennar að taka
þyrfti markvisst á þessum málum,
þannig að börn og unglingar með
geðraskanir og fjölskyldur þeirra
fengju þau úrræði sem þau ættu full-
an rétt á.
Þuríður Backman um geðheilbrigðis-
þjónustu fyrir börn og unglinga
Vantar opinbera
og heildstæða
stefnumótun
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir,
varaþingmaður Samfylkingarinn-
ar, hefur lagt fram á Alþingi frum-
varp til laga sem miðar m.a. að því
að auglýsa eigi opinberlega eftir
umsóknum um stöðu bankastjóra
Seðlabanka Íslands. Ennfremur
að kveðið verði á um að banka-
stjórar skuli hafa reynslu og víð-
tæka þekkingu á peningamálum
og öðrum efnahagsmálum. Þá
verði aðeins heimilt að skipa sama
manninn bankastjóra tvisvar sinn-
um, en skipunartímabil seðla-
bankastjóra er sjö ár.
Í greinargerð segir m.a. að
markmið frumvarpsins sé að
tryggja eins og kostur er að fagleg
sjónarmið ráði ferðinni við skipan í
embætti seðlabankastjóra og að
ráðherra geti ekki komið sér und-
an því að rökstyðja ráðninguna.
Skv. núgildandi lögum um Seðla-
banka Íslands er ekki skylt að aug-
lýsa bankastjóraambættið laust til
umsóknar.
Auglýst verði
eftir umsóknum
Seðlabankalögum verði breytt
LÚÐVÍK Bergvinsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, mælti á Al-
þingi í gær fyrir frumvarpi til laga
sem leggur m.a. til þær breytingar
á samkeppnislögum, að Sam-
keppnisstofnun geti við rannsókn
máls gert húsleit og lagt hald á
gögn á heimilum stjórnenda fyr-
irtækja þegar rökstuddur grunur
liggi fyrir um brot gegn ákvæðum
samkeppnislaga. Meðflutnings-
menn Lúðvíks eru átján aðrir
þingmenn Samfylkingarinnar.
Þingmennirnir vilja m.ö.o. að 40.
grein samkeppnislaga orðist þann-
ig: „Samkeppnisstofnun getur við
rannsókn máls gert húsleit í
starfsstöðvum fyrirtækis og lagt
hald á gögn þegar rökstuddur
grunur liggur fyrir um brot gegn
ákvæðum laganna. Á sama hátt
getur stofnunin gert húsleit og
lagt hald á gögn á heimilum
stjórnenda fyrirtækja.
Ný tilskipun á leiðinni
Í upphafi ræðu sinnar sagði
Lúðvík m.a.: „Ég held það sé
nauðsynlegt í þessari umræðu að
vekja athygli á því að hinn 1. maí
nk. ganga í gildi reglur sem veita
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins rétt til þess að beita
þessum heimildum, þ.e. að fara í
húsleit. ... Það hefur sjálfsagt í för
með sér að eftirlitsstofnun EFTA
fær þá væntanlega sams konar
heimildir hér á landi. Ég held að
menn hljóti að vera sammála um
að það sé eðlilegt að innlendar
stofnanir hafi þessar heimildir
einnig, því hér eru á ferðinni mjög
alvarleg brot, og það er mikilvægt
að við nálgumst þau sem slík.
Enda eru hér á ferðinni miklir
samfélagslegir hagsmunir að
keppinautar á markaði séu ekki að
koma sér saman um verð.“
Lúðvík sagði að þingmenn Sam-
fylkingarinnar litu svo á að hér
væru um mjög mikilsverða hags-
muni að ræða, þ.e. ákvæði sam-
keppnislaga, sem yrði að vernda
með öllum tiltækum ráðum. „Því
er mikilvægt að þessi heimild sé
veitt.“ Lúðvík sagði að í grein-
argerð með frumvarpinu væri lagt
til að það yrði eftirlátið dómstólum
að meta það hverjir gætu talist
stjórnendur enda færi engin hús-
leit fram nema dómstólar sam-
þykktu slíka leit.
Gengið nærri friðhelgi
einkalífsins
Sigurður Kári Kristjánsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
sagði m.a. að með frumvarpinu
væri verið að leggja til auknar
heimildir til handa Samkeppnis-
stofnun, þ.e. að hún fengi húsleit-
arheimild. „Það sem er alvarlegt
og ég vil gera athugasemdir við í
þessu frumvarpi er að það er verið
að leggja til að Samkeppnisstofnun
geti við rannsókn mála ráðist inn á
heimili einstaklinga og gert húsleit
þar í rannsóknum sínum á meint-
um brotum á samkeppnislögum.“
Hann sagðist telja að þarna væri
verið að ganga „ansi hart að rétt-
indum einstaklinga. Það væri verið
að ganga nærri þeim réttindum
sem einstaklingum væru tryggð til
dæmis í 71. gr. stjórnarskrárinnar
sem fjallar um friðhelgi einkalífs-
ins, heimilis og fjölskyldu.
Valgerður Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra minnti m.a. á að
hún hefði skipað nefnd í samráði
við dómsmálaráðherra til að fara
yfir samkeppnislögin. Kvaðst hún
vonast til þess að nefndin ynni
hratt og skilaði fljótt niðurstöðu.
Valgerður sagði ennfremur að í
tengslum við rannsóknina á
meintu samráði olíufélaganna
hefði verið unnin greinargerð í við-
skiptaráðuneytinu um það hvort
íslensk samkeppnislög væru að
einhverju leyti frábrugðin því sem
almennt gerðist í þessum málum í
öðrum löndum. „Niðurstaðan er sú
að íslensku lögin séu mjög sam-
bærileg við það sem gildir í Evr-
ópu. Að einhverju leyti eru þau
strangari en líka að öðru leyti
veikari. Það er t.d. ekki þannig í
öllum löndum að það þurfi dóms-
úrskurð til að heimilt sé að ráðast
inn í fyrirtæki en þannig er það
hér. Hvað varðar það að hugsan-
lega megi fara fram húsleit á
heimilum stjórnenda fyrirtækja þá
hef ég spurnir af því að slík til-
skipun gæti verið í farvatninu,“
sagði ráðherra og bætti við: „En
ég mun ekki beita mér fyrir frum-
kvæði í því að slík lög verði sett
hér á landi. En ég tel mikilvægt að
við fylgjumst vel með því sem er
að gerast í Evrópu á þessu sviði.“
Sagði hún að kæmi til þess að slík
tilskipun yrði gefin út ættum við
ekki annarra kostar völ en að lög-
leiða hana hér á landi.
Ráðherra mun ekki beita sér fyrir setningu slíkra laga
Heimild fáist til húsleitar
hjá stjórnendum fyrirtækja
ÁTJÁN þingmenn úr Sjálfstæð-
isflokki, Framsóknarflokki og Frjáls-
lynda flokknum hafa lagt fram á Al-
þingi tillögu til þingsályktunar um að
umhverfisráðherra aflétti veiðibanni
á rjúpu sem fyrst. Gunnar Birgisson,
Sjálfstæðisflokki, er fyrsti flutnings-
maður tillögunnar. Í henni segir m.a.:
„Í stað veiðibannsins verði eftirfar-
andi leiðir farnar, ein eða fleiri, til að
vernda íslenska rjúpnastofninn án
þess að veiðar séu bannaðar: stytting
veiðitíma, svæðisbundin friðun, eink-
um þar sem rjúpu- og fálkastofninn
eiga undir högg að sækja, tímabund-
ið sölubann, hámarksveiði á hvern
veiðimann og bann við veiðum til-
tekna daga vikunnar, sem og aukið
eftirlit með banni við notkun vélhjóla
og vélsleða við veiðarnar.“
Í greinargerð segir m.a. að ástand
rjúpnastofnsins hafi um nokkurt
skeið verið áhyggjuefni og að flutn-
ingsmenn telji rétt að grípa til að-
gerða til að hlúa að stofninum og
draga úr sókn. „Algert veiðibann í
þrjú ár er hins vegar mjög róttæk að-
gerð sem á sér ekki hliðstæðu í sögu
rjúpnaveiða á Íslandi en rjúpan er
vinsælasta bráð íslenskra skotveiði-
manna. Flutningsmenn telja rétt að
áður en gripið er til svo afdrifaríkra
aðgerða skuli fyrst reyna önnur úr-
ræði sem vægari eru gagnvart veiði-
mönnum og almenningi í landinu.“
Þá er vísað til þess að Umhverf-
isstofnun hafi lagst gegn alfriðun
rjúpunnar í tiltekinn árafjölda.
Að tillögunni standa fjórtán þing-
menn Sjálfstæðisflokksins, einn þing-
maður stjórnarandstöðunnar, þ.e.
Guðjón A. Kristjánsson, formaður
Frjálslynda flokksins, og þrír fram-
sóknarþingmenn, þeir Kristinn H.
Gunnarsson, Birkir I. Jónsson og
Þórarinn E. Sveinsson, en sá síðast-
nefndi situr á þingi í fjarveru Dagnýj-
ar Jónsdóttur.
Veiðibanni á rjúpu
verði aflétt sem fyrst