Morgunblaðið - 16.10.2003, Síða 1

STOFNAÐ 1913 280. TBL. 91. ÁRG. FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Með nef
fyrir fegurð
Ungir Íranar flykkjast í
lýtaaðgerðir Erlent 14
Útlendinga-
herdeild
Airwaves ekki bara fyrir
Íslendinga Fólk 50
Dáið þér
Sjostakovitsj?
Sinfónían leikur allar
sinfóníur hans Listir 25
ÓÐUR Ólafs Elíassonar, mynd-
listarmanns, til veðursins í túrb-
ínusal Tate Modern hefur vakið
mikla athygli og m.a. hafa al-
þjóðlegu fréttastofurnar fjallað
ítarlega um sýninguna eða öllu
heldur um þetta risavaxna verk
Ólafs, þó að sýningin verði ekki
opnuð formlega fyrr en í dag. Er
Ólafur þar jafnan kynntur sem
fleiri íslenskra listamanna áttaði
heimurinn sig á því að á Íslandi
væri fleira að finna en fisk, ál-
bræðslu og bari. „Þess vegna
megum við ekki láta Dani eigna
sér Ólaf alfarið.“
Ólafur Elíasson er hér í fé-
lagsskap Friðriks Danakrón-
prins og Dorrit Moussaieff í gær-
kvöld.
dansk-íslenskur listamaður.
Í gær var hins vegar hátíðleg
foropnun þessarar sýningar, þar
sem var margt um manninn og
meðal annarra Friðrik krónprins
Dana sem er sérstakur heiðurs-
gestur á sýningunni og Dorrit
Moussaieff, forsetafrú Íslands.
Hún sagði í samtali við Morgun-
blaðið að í gegnum verk Ólafs og
Danir eigni sér ekki Ólaf alfarið
Ljósmynd/Ari Magg
ÍSLENSKIR unglingar eru
meðal heimsins mestu skróp-
ara að því er fram kemur í
nýrri skýrslu á vegum
OECD. Aðeins fimm OECD
lönd eru fyrir ofan Ísland en
það eru Spánn, Danmörk,
Pólland, Grikkland og Nýja-
Sjáland.
Nemendur voru spurðir
hversu oft á síðastliðnum
tveimur vikum þeir hefðu
skrópað í tímum, sleppt úr
skóladegi eða komið of seint.
Út frá svörunum var metið
hversu góð mæting nemenda
væri í skólann en 22% ís-
lenskra unglinga mældust
með dræma mætingu. Aðeins
3% nemenda í Hong Kong
mæta illa í skólann en af
OECD löndunum eru jap-
anskir nemendur með lægsta
skróptíðni.
Af Norðurlöndunum virðast
norskir nemendur samvisku-
samastir en þar eru það að-
eins 18% nemenda sem mæta
illa á meðan 33% danskra
unglinga skrópa oft.
Íslenskir
unglingar
skrópa úr
hófi fram
rúm, frysta þorskinn frekar í landi eða senda
hann út ferskan. Magni Geirsson, framkvæmda-
stjóri Icelandic UK, dótturfyrirtækis SH, segir
að ljóst sé að íslenzkar útgerðir hafi dregið úr
sjófrystingu á þorski . Staðan í landfrystingunni
sé betri þótt einhver birgðasöfnun sé staðreynd
og þrýstingur kominn á verðið þar líka, einkum
á blokkinni.
„Það er í raun ósköp eðlilegt að þetta gangi
svona. Góð veiði í Barentshafinu, kvótaaukning
við Ísland og líklega veruleg aukning veiðiheim-
ilda í Barentshafi á næsta ári. Það sem er svo
verst er sundurlyndi útflytjenda frá Íslandi. Það
eru óvenjumargir að bjóða sjófrystan fisk að
heiman og sumir jafnvel að bjóða til sölu sama
fiskinn. Svona vinnubrögð ganga þegar skortur
er á fiski, en í offramboði leiðir það beint til
verðlækkunar. Mér sýnist að við séum farnir að
haga okkur eins og Norðmenn og það kann ekki
góðri lukku að stýra,“ segir Magni Geirsson.
ÍSLENZKAR útgerðir frystitogara eru farnar
að nýta þorskveiðiheimildir sínar í auknum
mæli til annars en sjófrystingar en verð á helzta
markaðnum fyrir slíkar afurðir, í Bretlandi, hef-
ur lækkað um allt að 20% á þessu ári. Skýringin
er fyrst og fremst mikið framboð. Verð á ýsu
hefur lækkað enn meira.
Aukið framboð er vegna góðrar veiði í Bar-
entshafi, en útgerðir frystitogara, frá Færeyj-
um, Noregi og Rússlandi, sem sækja þangað,
geta illa nýtt sér þorskveiðiheimildir sínar með
öðru móti, en flaka og frysta. Heilfrysting á
þorski fyrir endurvinnslumarkaðinn í Kína gef-
ur enn lægri tekjur.
Íslenzku útgerðirnar, sem til þess hafa svig-
Allt að 20% lækkun orð-
in á sjófrystum þorski
Útgerðir reyna að nýta
þorskaflaheimildir sín-
ar í aðra framleiðslu

Verð á/C1
ÍRANSKI lögfræðingurinn Shirin
Ebadi, sem var í síðustu viku út-
hlutað friðarverðlaunum Nóbels,
hunsaði í gær viðvaranir stjórnar-
innar og einkum harðlínuklerka er
hún sagðist á fréttamannafundi
ætla að halda áfram að berjast fyr-
ir lýðræði og mannréttindum. Í
ávarpi sem Ebadi flutti á flugvell-
inum í Teheran eftir komuna frá
Evrópu hvatti hún til þess að póli-
tískir fangar í Íran yrðu látnir
lausir og hét að styðja áfram við
bakið á andófsmönnum.
Stjórnvöld í Íran brugðust seint
við tíðindunum af verðlaunaveit-
ingunni enda þykir ljóst að túlka
megi hana sem gagnrýni á mann-
réttindabrot klerkastjórnarinnar.
„Ég mun ekki breyta vinnuað-
ferðum mínum. Verðlaunaveiting-
in sýndi að aðferðirnar eru góðar,“
sagði Ebadi í gær. Hún sagðist
ekki hafa áhuga á því að gerast
stjórnmálamaður en hvatti stjórn-
völd til að standa við „alþjóðlegar
skuldbindingar gagnvart mann-
réttindum“. Ebadi er 56 ára gömul
og sögðust sumir af stuðnings-
mömmum hennar telja hana geta
orðið framtíðarleiðtogi þjóðarinn-
ar.
Um 10 þúsund manns tóku á
móti nóbelsverðlaunahafanum og
myndaðist umferðaröngþveiti í ná-
grenni flugvallarins. Flestir sem
tóku á móti Ebadi í Teheran voru
konur. Sumar þeirra hrópuðu
slagorð gegn Mohammad Khatami
forseta sem talinn er hófsamur
klerkur og hefur mælt með lýð-
ræðisumbótum en hefur litlu ráðið.
Hann tjáði sig fyrst á þriðjudag
um verðlaunaveitinguna og sagðist
að vísu fagna því að Írani fengi
þau.
„En friðarverðlaun Nóbels
skipta ekki mjög miklu máli, það
sem skiptir máli eru vísinda- og
bókmenntaverðlaunin,“ sagði for-
setinn. Hvatti hann Ebadi til að
rækta ást sína á íslam og aðstoða
ekki erlend öfl sem vildu koma
höggi á Íran og trúna. Pólitík hefði
verið að baki verðlaunaveitingunni
að þessu sinni.
Ebadi heitir að berjast
Teheran. AFP, AP.
♦ ♦ ♦
Peking. AFP.
MANNAÐ geimfar, sem Kínverjar skutu á
loft aðfaranótt miðvikudags, lenti á ný í
gærkvöld, að sögn kínversku fréttastofunn-
ar Xinhua. Einn geimfari, Yang Liwei, var í
farinu og er hann 38 ára gamall. Xinhua
sagði að hann væri heill á húfi.
Þetta var fyrsta mannaða geimferð Kín-
verja en farinu var skotið á loft frá Jiuquan í
norðaustanverðu Kína.
Geimfarið lenti á sléttum Innri-Mongólíu
um 300 kílómetra norðvestan við Peking.
Xinhua hafði eftir embættismönnum að
Yang væri við bestu heilsu. Hann fór 14
sinnum umhverfis jörðu í farinu sem nefnist
Shenzhou 5. Shenzhou merkir Hið helga
fley en eldflaugin sem notuð var til að koma
því á braut er kennd við Gönguna löngu.
AP
Kínverjinn Yang Liwei veifar eftir að hafa
stigið út úr geimfari sínu í gærkvöld.
Lenti heilu
og höldnu
♦ ♦ ♦
GEORGE W. Bush Bandaríkjaforseti for-
dæmdi í gær sprengjutilræði sem varð
þrem Bandaríkjamönnum að bana á Gaza-
ströndinni. Sagði forsetinn að atburðir af
þessu tagi tefðu fyrir því að Palestínumenn
fengju að stofna sjálfstætt ríki.
„Palestínustjórn hefði fyrir löngu átt að
grípa til aðgerða gegn hermdarverkum af
öllu tagi,“ sagði Bush.
Javier Solana, aðaltalsmaður Evrópu-
sambandsins í utanríkismálum, hvatti í gær
Yasser Arafat, leiðtoga Palestínumanna, til
að beita sér gegn hryðjuverkahópum.
Bush fordæmir tilræði
Tefur fyrir
sjálfstæði
Dinuba í Kaliforníu, Brussel. AFP.

Heita því/12
STÓR farþegaferja á leið frá Manhattan-
eyju í New York til Staten-eyju skall harka-
lega utan í bryggju í gær þegar hún var að
leggja að við St. George-landganginn. Var
óttast að a.m.k. 10 manns hefðu týnt lífi og
tugir slasast. Fólk festist inni í ferjunni en
sumir steyptust í sjóinn. Mikil skelfing
greip um sig. Ferjan getur flutt allt að sex
þúsund farþega en um 1.500 voru um borð í
gær. Fimm ferjur sigla að staðaldri á þess-
ari leið, þær eru yfirleitt um 25 mínútur á
leiðinni og flytja um sjötíu þúsund manns
daglega.
Ferjuslys í
New York
New York. AP.