Morgunblaðið - 14.12.2003, Blaðsíða 22
22 SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
H
ekla hf. skipti
um eigendur í
nóvember í
fyrra þegar
Tryggvi Jóns-
son forstjóri
keypti ásamt
fleirum hlut
bræðranna Sverris og Sigfúsar,
sona Sigfúsar Bjarnasonar stofn-
anda fyrirtækisins. Tryggvi starf-
aði hjá Baugi þegar kaupin voru
gerð, lengst af sem aðstoðarfor-
stjóri, en þekkti vel til reksturs
Heklu og hafði starfað með fyrri
eigendum.
Börn Sigfúsar, Sverrir, Sigfús og
Margrét keyptu hlut Ingimundar
bróður síns í fyrirtækinu árið 1994.
Tryggvi segir að þá hafi verið erf-
iðir tímar hjá bílainnflytjendum og
þess vegna stofnuðu þáverandi eig-
endur Heklu svonefnt ráðgjafaráð.
Þeir fengu Tryggva, sem þá starf-
aði sem löggiltur endurskoðandi,
Gunnar Felixson, forstjóra Trygg-
ingamiðstöðvarinnar hf., og Bene-
dikt Jóhannesson framkvæmda-
stjóra í ráðið. Það fór í gegnum
reksturinn og gerði tillögur um
ýmsar breytingar, sem m.a. leiddu
til uppsagna starfsmanna. Tryggvi
segir að þegar ráðgjafaráðið lauk
hlutverki sínu 1996 hafi Margrét
ákveðið að selja sinn hlut Trygg-
ingamiðstöðinni. Í framhaldi af því
settist Gunnar Felixson, forstjóri
Tryggingamiðstöðvarinnar, í stjórn
Heklu og Tryggvi var kjörinn end-
urskoðandi fyrirtækisins. Tryggvi
gegndi því starfi til 1998 að hann
varð aðstoðarforstjóri Baugs.
Langaði í eigin rekstur
Tryggvi segir að hann hafi haft
áhuga á að fara sjálfur út í viðskipti
og þegar Hekla reyndist vera föl
hafi hann slegið til. En hverjir eiga
Heklu hf. í dag?
„Tryggingamiðstöðin átti þriðj-
ung í fyrirtækinu og heldur þeim
hlut. Ég stofnaði, ásamt Kaupþingi,
félagið Herðubreið hf. – af því mað-
ur vill vera í fjallanöfnunum – sem
við eigum að jöfnu. Herðubreið hf. á
57% hlut í Heklu. Skarðsheiði hf. –
annað félag sem heitir eftir fjalli –
sem er í jafnri eigu Fjárfestingar-
félagsins Straums og Prentsmiðj-
unnar Odda á 9,7% hlut.“ Í stjórn
Heklu sitja Sigfús Sigfússon, sem
er stjórnarformaður, Gunnar Fel-
ixson varaformaður, Þorgeir Bald-
ursson, forstjóri Odda, Gunnar Jó-
hann Birgisson hrl. og Tryggvi
Jónsson.
Tryggvi segir að það sé töluverð-
ur munur á því að starfa sem lög-
giltur endurskoðandi og því að sitja
við stjórnvöl fyrirtækis. Hann segir
það algengt, sérstaklega erlendis,
að endurskoðendur verði stjórn-
endur fyrirtækja. Viðbrigðin fyrir
hann að gerast stjórnandi, fyrst
sem aðstoðarforstjóri hjá Baugi og
svo sem forstjóri hjá Heklu, voru þó
ekki eins mikil og ætla mætti.
„Þegar ég var hjá KPMG var ég
mikið í ráðgjafarvinnu,“ segir
Tryggvi. „Endurskoðunarvinna,
sem slík, var orðin mun minni hluti
af mínu starfi. Stökkið var því
minna en margir ætla. Í mínum
huga var þetta eðlileg þróun.“
Hver skyldi vera meginmunurinn
á því að stýra fyrirtæki og að vera
endurskoðandi þess?
„Ætli hann sé ekki sá að sem
endurskoðandi kemur maður að
rekstri fyrirtækis til að skoða hvað
hafi gerst í fortíðinni, gefa ráð um
hvað þurfi að gera og hvað sé æski-
legt að gera. Í því hlutverki sem ég
er í nú ber mér að hafa frumkvæði
og að framkvæma, í stað þess að
skoða einungis fortíðina eða gefa
ráð.“
Tryggvi segir að sér hafi liðið
mjög vel í báðum hlutverkum. Hon-
um hafi líkað vel í starfi sínu sem
löggiltur endurskoðandi
og sem aðstoðarforstjóri
Baugs og hann finni sig
einnig vel í forstjórastóln-
um hjá Heklu. „Ég ákvað
að skipta um starfsvett-
vang af því mér fannst ég
þurfa að reyna eitthvað
nýtt,“ segir Tryggvi.
Gjörbreytt skipulag
Í kjölfar eigendaskipt-
anna fyrir rúmu ári urðu
talsverðar breytingar á
starfsemi þessa rótgróna
fyrirtækis. Má segja að
nýir vindar hafi blásið þar
um sali. Í lok nóvember í
fyrra var sagt upp 33 af
183 starfsmönnum Heklu,
boðaður 20% niðurskurð-
ur á reksturskostnaði og
skipulagsbreytingar. Eft-
ir uppsagnirnar í fyrra
hefur starfsfólki ekki
fjölgað mikið, að sögn
Tryggva. „Við höfum ver-
ið íhaldssamir á nýráðn-
ingar. Þó hafa umsvifin aukist hjá
félaginu þannig að það hafa bæst
við fleiri starfsmenn, en eingöngu
við tekjumyndun. Við höfum ekki
bætt við fólki í stoðdeildum eða
bakvinnslu. Nú eru um 160 stöðu-
gildi hjá fyrirtækinu.“ En skyldu
áætlanir sem gerðar voru í fyrra
um hagræðingu hafa gengið eftir?
„Ég held að sumt hafi gengið bet-
ur en við þorðum að vona, annað
hefur farið hægar af stað. Markmið
okkar var að koma rekstrinum í
jafnvægi á þessu ári, en síðustu
þrjú ár hafa verið félaginu mjög
erfið. Þau markmið sem við settum
okkur fyrir yfirstandandi ár munu
vonandi nást, nema eitthvað óvænt
gerist síðustu vikur ársins. Árið
2004 horfir mjög vel og mér sýnist
það geta orðið eitt besta ár Heklu í
mjög langan tíma.“
Tryggvi segir að búið sé að gjör-
breyta skipulagi fyrirtækisins.
Ákvarðanatökunni hefur verið
dreift þannig að millistjórnendur
eru orðnir sjálfstæðari og bera
jafnframt meiri ábyrgð á sínum
rekstri. Við þessar skipulagsbreyt-
ingar hefur Hekla notið krafta
Bjarna Snæbjörns Jónssonar frá
IMG Gallup. „Ég heyri ekki annað
en að starfsfólk sé ánægt með
breytingarnar,“ segir Tryggvi.
Betri horfur í
bílainnflutningi
Innflutningur fólksbíla hefur
sveiflast mikið milli ára og talar
Tryggvi um sjö ára sveiflu í því
sambandi. Hann bendir á að árið
1999 hafi verið fluttar inn um 16
þúsund bifreiðar. Árið 2000 voru
þær um 14 þúsund, árið 2001 um
7.500 og árið 2002 ekki nema 6.800
bifreiðar. Á þessu samdráttarskeiði
stóð Hekla í miklum fjárfestingum,
að sögn Tryggva. Reist var stór-
bygging í Klettagörðum fyrir Véla-
svið Heklu, auk þess sem fjárfest
var í nýju upplýsingakerfi svo
nokkuð sé nefnt. Reksturinn reynd-
ist Heklu, líkt og mörgum öðrum
bifreiðaumboðum, þungur á þessum
tíma. Að sögn Tryggva hefur þró-
unin snúist við á þessu ári og stefnir
í að fluttar verði um 10 þúsund bif-
reiðar til landsins í ár og horfur á
að þær verði enn fleiri á næsta ári.
Tryggvi segir að aukning í bíla-
sölu Heklu hf. það sem af er þessu
Ferskir vindar blása um
Hekla hf. var lengst af í eigu fjölskyldu Sigfúsar
Bjarnasonar en nýir eigendur eru komnir að fyrir-
tækinu. Guðni Einarsson ræddi við Tryggva Jóns-
son forstjóra sem ásamt fleirum keypti meirihluta
í fyrirtækinu í fyrra.
Vélasvið Heklu hf. flutti í október síðastliðnum í nýja 4.350 m2 þjónustumiðstöð við Klettagarða í Reykjavík. Þar eru
söludeildir fyrir Scania-vörubíla og rútur, Caterpillar-vinnuvélar, lyftara, skipavélar og rafstöðvar. Einnig er í húsinu
stærsta þjónustuverkstæði landsins fyrir atvinnutæki ásamt fullkomnu hjólbarðaverkstæði.
Morgunblaðið/Jim Smart
Tryggvi Jónsson, forstjóri Heklu hf., hefur stýrt
fyrirtækinu í gegnum miklar skipulagsbreytingar.
ÞAÐ ER sagt að grundvallarregla
Sigfúsar í Heklu í viðskiptum hafi
verið: „Það er enginn bisness nema
báðir aðilar séu ánægðir með sinn
hlut.“ Með þessa reglu að leiðarljósi
tókst þessum unga bóndasyni úr
Miðfirði að byggja upp eitt stærsta
verslunarfyrirtæki landsins, þrátt
fyrir heimskreppu, heimsstyrjöld og
haftastefnu stjórnvalda.
Með aleiguna á bakinu
Sigfús Bergmann Bjarnason, eða
Sigfús í Heklu eins og hann var
gjarnan kallaður, fæddist í Núps-
dalstungu í Miðfirði hinn 4. maí
1913. Hann hleypti heimdraganum
aðeins 17 ára gamall, eftir að hafa al-
ist upp við sveitastörf í Miðfirðinum.
Sigfús gekk suður í Borgarnes með
eigur sínar á bakinu og tók sér far
með Suðurlandinu yfir Faxaflóann
til Reykjavíkur. Tilgangur hans með
þessu ferðalagi var að afla tekna til
að létta undir með foreldrum sínum.
Hann fékk vinnu við saltfiskverkun
suður í Hafnarfirði, vann á stakk-
stæði og við uppskipun á fiski. Þótt
sjóveikur væri fór hann einn túr á
togara sem hjálparkokkur.
Sigfús sneri aftur heim og settist í
Reykjaskóla í Hrútafirði. Jafnframt
námi stýrði hann mötuneyti skólans
og seldi samnemendum sínum rit-
föng. Sigfús fluttist til Reykjavíkur
haustið 1932, orðinn 19 ára, með það
í huga að setjast í undirbúningsdeild
Verzlunarskóla Íslands. Hann átti
að baki tólf vikna nám í farskóla og
hálfan annan vetur í Reykjaskóla.
Áform Sigfúsar um verslunarnám
gengu ekki eftir. Kreppan var í al-
gleymingi og lífsbaráttan hörð. Sig-
fús vann fyrir sér sem mjólkurpóst-
ur, í fiskvinnu hjá Kveldúlfi og fór
síðan að selja tryggingar í auka-
vinnu. Honum gekk vel í sölu-
mennskunni og gerði hana að aðal-
starfi. Sigfús hafði kynnst Magnúsi
Víglundssyni í fiskvinnunni hjá
Kveldúlfi og ákváðu þeir að fara
saman út í verslunarrekstur. Þrátt
fyrir heimskreppu og erfiðleika sáu
þeir möguleika á innflutningi frá
Spáni, vegna mikillar saltfisksölu
þangað. Magnús fór til Spánar að
afla viðskiptasambanda en Sigfús
undirbjó stofnun fyrirtækisins og
móttöku vörusendinga.
Sigfús reyndist farsæll forstjóri
hins ört vaxandi fyrirtækis. Fyrstu
árin reyndi hann fyrir sér á ýmsum
sviðum innflutnings og framleiðslu-
iðnaðar. Hekla flutti inn ferska og
þurrkaða ávexti frá Spáni og vefn-
aðarvöru frá Ítalíu og Þýskalandi
svo nokkuð sé nefnt. Sigfús reyndi
fyrir sér á sviði fataframleiðslu og
stofnaði Vinnufataverksmiðjuna hf.
Eins rak hann Kvenfataverksmiðj-
una Herkúles og Hekla flutti inn
vefnaðarvöru til framleiðslu beggja
verksmiðjanna. Sigfús rak einnig
um tíma leðurverksmiðjuna Merkúr
sem saumaði veski, töskur og belti
úr leðri.
Á stríðsárunum beindust viðskipt-
in í auknum mæli til Bandaríkjanna.
Sigfús fékk til liðs við sig Hjálmar
Finnson viðskiptafræðing, sem var á
leið til náms í Bandaríkjunum.
Hjálmar hvarf frá námi og opnaði
innkaupaskrifstofu í New York.
Annaðist Hjálmar Finnson innkaup
fyrir Heklu í Bandaríkjunum á
stríðsárunum, m.a. á bílum, bílvél-
um, heimilistækjum, nælonsokkum
o.fl. Sigfús opnaði glæsilega verslun
með heimilistæki 1943, Véla- og raf-
tækjaverslun Heklu, sem var sjálf-
stætt fyrirtæki. Þar var m.a. tekin
upp sú nýlunda að selja heimilistæki
með afborgunum.
Bílainnflutningur hefst
Hjálmar útvegaði Heklu umboð
fyrir International Harvester-vöru-
bíla sem voru fluttir til landsins í
hlutum og settir saman á bílaverk-
stæðinu Þrótti, sem var í eigu
Heklu. Einnig fékk Hekla umboð
fyrir Hudson-fólksbíla og voru þeir
fluttir inn í töluverðum mæli. Vinnu-
vélar bættust við þegar Hekla fékk
umboð fyrir Caterpillar 1947. Starf-
semi Heklu beindist þannig í aukn-
Sigfús Bergmann Bjarnason, eða Sigfús í Heklu, stofnaði Heildverslunina Heklu hf. 20. desember 1933. Ódrepandi dugnaður, út-
sjónarsemi og meðfæddir kaupmannshæfileikar gerðu bóndasyninum unga úr Miðfirði kleift að byggja upp eitt stærsta versl-
unarfyrirtæki landsins sem nú fagnar 70 ára starfsafmæli.
Viðskipti svo báðum líki
Sigfús Bjarnason, forstjóri Heklu hf., við sýningarbíl frá Land Rover í nóvember
1948. Myndin er úr nýrri bók um Sigfús í Heklu.