Morgunblaðið - 14.12.2003, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 2003 25
ar
g
u
s
–
0
3-
05
63
Kjúklingastandur frá Weber
Tilvalin
jólagjöf matgæðingsins
Skútuvogur 1h - Barkarvogsmegin.
Sími: 585 8900 - www.jarngler.is
Bjórkjúklingurinn
- að grilla kjúkling sem komið hefur verið fyrir
ofaná bjórdós - er þegar orðinn vinsæll hjá
mörgum grillurum.
En að ná kjúklingnum tignarlega af aftur án vandræða getur
verið snúið, fyrir utan það að þú veist ekki hvar dósin hefur
komið við. Nú hefur Weber gert það mögulegt að ná sama
safaríka árangrinum án dósarinnar.
Fyllið einfaldlega hólfið með bjór, víni eða ávaxtasafa. Komið
kjúklingnum fyrir á keilulaga standinum sem kemur yfir hólfið
og gufuilmurinn eldar fuglinn á fullkominn safaríkan hátt á
styttri tíma en hefðbundin steiking. Þú getur einnig bætt
kryddi í hólfið til frekari bragðauka. Hafið grillið lokað við
steikingu. Líka er hægt að nota í ofni.
Verð kr. 3.685.
rænum bókmenntum.
Álfar geta ekki dáið og þó að ekki
sé auðvelt að lýsa eilífðinni reynir
skógarálfurinn Legolas Þrændilsson
það í sögunni á einum stað. Lýsingin
er tregablandin. Eilífðinni fylgir
stöðugur missir stundlegra hluta.
Um leið hefur hún í för með sér
skeytingarleysi um tímann. Hvaða
tilgangi þjónar það fyrir hinn eilífa að
telja árin? Samt sem áður lýkur lýs-
ingu Legolasar á vitund um feigð. Ei-
lífðin á sér takmörk. Allt mun að lok-
um eyðast. Líka álfarnir.
Álfarnir í Miðgarði eru ævafornir
en eigi að síður eru ekki margar kyn-
slóðir álfa uppi. Legolas á föðurinn
Þrændil en um fleiri ættliði virðist
ekki að ræða. Það fréttist ekki af
álfabörnum. Tími álfa í Miðgarði er
senn á enda. Galadríel segir þau Sel-
eborn hafa um aldir þreyð saman
ósigurinn langa. Hjá álfunum stefnir
allt að glötun og sigur yfir Sauroni
fær engu breytt um það.
Lóríenskógur er töfrastaður þar
sem föruneyti hringsins safnar kröft-
um eftir fall Gandalfs. Í sögunni
kemur fram að flestir aðrir en álfar
og vinir þeirra óttast Lóríenskóg.
Jafnvel Faramír sem er hugfanginn
af álfum telur skóginn hættulegan
stað en Sómi svarar honum því til að
kannski taki fólk eigin hættur með
sér inn í skóginn og rekist þar á þær
aðeins af því að það bar þær þangað.
En svona er afstaðan til álfa undir lok
þriðju aldar, þegar stríðið um hring-
inn á sér stað. Þeir eru orðnir dul-
arfull þjóð og hættuleg og fyrir þeim
liggur það eitt að hverfa úr heimin-
um.
Upplýsingar um álfa eru af skorn-
um skammti í sögunni sjálfri en frek-
ari fróðleik má finna í viðaukum
hennar og Silmerilnum. Saga álfanna
og ættfræði er flókin en þær flækjur
skipta litlu máli í Hringadróttins-
sögu. Í Miðgarði búa tvær tegundir
álfa sem eru þó sömu ættar: Háálfar
(Eldar) og skógarálfar. Þeir fyrr-
nefndu tala forna álfamálið quenya
en hinir tala sindarin sem er mun al-
gengara í Miðgarði. Þeir síðast-
nefndu eru íbúar Myrkviðar og Lórí-
enskógar sem er þó stjórnað af
háálfum, Þrændil og Galadríel.
Legolas er þannig góður fulltrúi fyrir
báðar tegundir þar sem hann er af
ætt háálfa en alinn upp meðal skóg-
arálfa. Hann er sá álfur sem mest
kemur við sögu í Hringadróttins-
sögu, ásamt Galadríel og Elrond.
Þó að Legolas sé úr Myrkviði en
ekki Lóríen er hann svipaður henni.
Legolas getur hlaupið yfir snjóskafla
án þess að skilja eftir sig mikil um-
merki. Hann talar hátíðlega og spak-
lega en samt er hann enginn spek-
ingur því hann virðist ekki leggja sig
eftir slíku. Hann rýnir oft út í fjarsk-
ann og kemur dálítið fyrir sjónir eins
og sveimhugi. Legolas er aldrei
hræddur – ekki einu sinni við hina
dauðu, enda getur hann ekki tengt þá
við sig á sama hátt og dauðlegir. En
er yfirhöfuð hægt að segja að sá sem
deyr ekki sé lifandi? Já, því að þó að
eilífðin geri Legolas fjarlægari
mönnum er hann þeim mun nánari
lífinu í náttúrunni.
Kannski er það sakir óttaleysisins
að grimmd er Legolas fjarri. Hann er
blíður og hefur ríka samúð með öllu
sem er smátt og varnarlaust, til
dæmis með Pípin og Kát þegar þeir
hafa verið teknir höndum. Samt er
hann líka stórhættulegur. Hann fellir
Orka eins og búfé með boga sínum en
án þess að finnast mikið til þess koma
eða finna til með fórnarlömbum sín-
um. Í fari Legolasar má finna bæði
nánd og fjarlægð. Hann skilur skóga
kannski betur en fólk. Stríð manna
og stjórnmál eru honum hins vegar
fjarlæg og hann sýnir hringnum og
völdum hans aldrei neinn áhuga. Þau
eru ekki fyrir álfa.
Álfar og Eddukvæðin
Hugmyndir sínar um álfa sótti Tol-
kien víða.
Um álfa er annars fátt að finna í
Eddukvæðum. Þó kemur fram í Al-
víssmálum að heiti þeirra á náttúru-
fyrirbærum (til dæmis himni og
jörðu, sól og mána) eru fremur blíð
og jákvæð og bera vott um bjartsýni.
Himin kalla þeir fagraræfur og sól-
ina fagrahvel. Jörðin heitir gróandi,
nóttin svefngaman, viðurinn fagur-
limi og lognið dagsefi. Nöfn annarra
tegunda vitna um annars konar hug-
arfar. Þannig kalla jötnar nóttina
óljós, lognið ofhlý og vindinn æpi. Þó
að nöfn segi ekki alla sögu hafa þau
svo sannarlega merkingu og enginn
var ákafari túlkandi þeirra en Tol-
kien. Nöfn álfanna á náttúrufyrir-
bærum benda til þess að þeir séu já-
kvæðir náttúruunnendur, líkt og
Legolas.
Í Snorra-Eddu (17. kafla Gylfa-
ginningar) fullyrðir Snorri Sturluson
að álfar séu af tvennu tagi. Annars
vegar séu fagrir ljósálfar, hins vegar
kolsvartir dökkálfar. Hér er kannski
á ferðinni vitund um tvíbent eðli álfa
sem víða kemur síðan fram í yngri
þjóðsögum þar sem álfar eru ekki að-
eins fagrir, heldur einnig viðsjár-
verðir. Einmitt þannig birtast álfar í
Hobbitanum. Bilbó og förunauta
hans fýsir í veislur þeirra en þeim er
ekki boðið og eru handteknir þegar
þeir reyna að vera með. Enda eru
flestir menn orðnir dauðhræddir við
álfa á sögutíma Hringadróttinssögu
og ekki síst skógarálfana. En hug-
mynd Snorra um ljósálfa og dökkálfa
birtist kannski líka á annan hátt.
Trjáskeggur segir Pípin og Kát að
Orkar hafi átt að vera eftirlíking álfa.
Meira kemur ekki fram um það í
Hringadróttinssögu en í Silmerilnum
kemur fram að Melkor sem síðar
varð Morgot, óvinurinn mikli og hús-
bóndi Saurons, hafi skapað Orka úr
álfum sem hann hafði tekið til fanga.
Ef til vill hefur Tolkien verið þeirrar
skoðunar að dökkálfarnir sem Snorri
minnist á séu einhvers konar Orkar.
En af þessu má ráða að Tolkien gjör-
nýtti sér norræna goðsagnahefð við
sköpun álfa sinna þó að hann hefði úr
litlu að moða og skapaði úr mun
flóknari kerfi.
Tolkien og Hringurinn eftir Ármann
Jakobsson kemur út hjá Forlaginu.
Bókin er 254 bls. að lengd.