Morgunblaðið - 14.12.2003, Blaðsíða 39

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 2003 39
PÍANÓLEIKARINN frægi, Rud-
olf Serkin, sagði einhverju sinni að
alltaf ætti að brjóta hljómplötu eftir
fyrstu hlustun. Maður ætti aldrei að
hlýða á sama tónlistarflutninginn
tvisvar, betra væri að heyra einhvern
annan flutning á sömu tónlist; sígild
tónlist væri lifandi og hver tónlistar-
flutningur einstakur.
Nú hefur Serkin sjálfsagt verið að
gera að gamni sínu, en samt má
spyrja sig að því hvort tónlistarflutn-
ingur í stúdíói, klipptur og skorinn í
tölvu áður en hann er gefinn út á
plötu eða geisladiski, sé yfir höfuð lif-
andi. Hann er að minnsta kosti ekki
eins lifandi og tónlist sem er leikin
eða sungin á sviði fyrir framan áheyr-
endur. Í tónleikasal skapast sérstakt
andrúmsloft þegar áheyrendur eru
hrifnir, og það hvetur tónlistarfólkið
til enn frekari dáða. Það gerist ekki í
stúdíói þegar eini áheyrandinn er
upptökustjóri í illu skapi yfir að þurfa
að taka sama atriðið upp aftur og aft-
ur.
Þetta gildir auðvitað ekki um
geisladiska er innihalda upptökur af
vel heppnuðum tónleikum. Þegar
hlustað er á slíka diska er maður hálf-
partinn kominn á tónleikana sjálfa og
getur notið stemningarinnar heima í
stofu. Svoleiðis stemning er auðfund-
in á nýútkomnum geisladiski með
stórsöngvurunum Gunnari Guð-
björnssyni og Kristni Sigmundssyni í
fylgd með Jónasi Ingimundarsyni pí-
anóleikara. Geisladiskurinn er upp-
taka frá tónleikum sem haldnir voru í
Salnum í Kópavogi í febrúar í fyrra.
Greinilegt er að það hefur verið ein-
stök upplifun. Þarna eru aðallega arí-
ur og dúettar úr óperum á borð við
Töfraflautu Mozarts, Ástardrykk
Donizettis og Fást Gounods, og á
milli eru atriðin kynnt af öðrum hvor-
um söngvaranum, eða þá af píanó-
leikaranum. Flutningur þeirra allra
er í fremstu röð, söngurinn í senn til-
finningaríkur og agaður, og píanó-
leikur Jónasar kraftmikill og örugg-
ur. Túlkunin er ávallt sannfærandi og
í anda þess tónskálds sem í hlut á.
Eina sem finna má að er að Gunnar
er ekki alveg kominn í gang í upphafi
dagskrárinnar, hæstu tónarnir eru
þar eilítið óeðlilegir, en það lagast er
á líður.
Það væri að æra óstöðugan að telja
upp hvert einasta atriði geisladisk-
sins, en þó verð ég að nefna Una furt-
iva lagrima úr Ástardrykknum, sem
Gunnar syngur svo fallega að maður
þarf að draga fram vasaklútinn. Geð-
veikislegur hlátur Kristins í hlutverki
djöfulsins í óperu Gounods myndi á
hinn bóginn sóma sér í hvaða hryll-
ingsmynd sem er, og kynningar
þeirra félaga á ýmsum óperum og
persónunum sem þær fjalla um eru
oftar en ekki verulega fyndnar. Að
minnsta kosti heyrast áheyrendurnir
æpa og veina af hlátri.
Upptakan, sem var í höndum
Sveins Kjartanssonar og Vigfúsar
Ingvarssonar, er í senn hljómmikil og
skýr. Geisladiskurinn er því ekki að-
eins skemmtilegur, hann hefur líka
sérstöðu þegar haft er í huga að tón-
leikaupptökur eru sjaldan gefnar út á
Íslandi. Fyrir tónelskandi fólk er
diskurinn kærkomin jólagjöf og
örugglega ekki af þeirri gerðinni sem
verður brotinn eftir fyrstu hlustun.
Mefistófeles hlær
TÓNLIST
Geisladiskur
Tónlist eftir Mozart, Donizetti, Smetana,
Gounod, Bizet, Jónas Ingimundarson og
Bjarna Þorsteinsson.
Flytjendur: Kristinn Sigmundsson, Gunn-
ar Guðbjörnsson og Jónas Ingimund-
arson.
KRISTINN, GUNNAR, JÓNAS
Jónas Sen
ÞAÐ kann sjálfsagt einhverjum að
þykja það í bakkafullan læk borið að
gefa út geisladisk með sígildum jóla-
lögum. Slíkir diskar skipta ekki bara
hundruðum, heldur þúsundum. Ný
útgáfa af þessu tagi þarf því að hafa
meira en lítið til brunns að bera til að
vekja athygli og áhuga. Á jólaföstu
óma þessi lög úr hverju skúmaskoti í
ótrúlegri fjölbreytni útsetninga, ís-
lenskra sem erlendra, og satt að
segja er fátt af því sem rís upp úr því
að vera klén meðalmennska, – eða
jafnvel hrein lágkúra.
Það voru því öll efasemdarmerki á
lofti þegar gagnrýnandi stakk nýjum
diski Gunnars Gunnarssonar, Des, í
fóninn, en þó um leið forvitni, því
Gunnar er þekktur að því að vera af-
bragðsgóður og fjölhæfur músíkant,
píanóleikari og organisti, jafnvígur á
spuna og djass sem klassík.
Það var því talsverð ánægja að
heyra að hér hefur vel til tekist.
Gunnar leikur hér í skálm-stíl, sem
grundvallast á því að í vinstri hendi
er bassatónn sleginn á fyrsta og
þriðja taktslagi á móti hljómum á
öðru og fjórða taktslagi, og hef ég
Gunnar grunaðan um að hafa numið
þennan stíl að einhverju leyti af Ingi-
mari Eydal sem var feiknaflinkur
skálmari. Gunnar hefur áður gefið út
tvær plötur í þessum stíl, Skálm og
Stef. En hafi Gunnar einhvern tíma
verið nemi í skálmkúnstinni, þá sýnir
hann það hér, að hann hefur náð
fantagóðum tökum á þessum leikstíl,
og gert hann að sínum á mjög fag-
mannlegan og persónulegan máta,
og að því leyti tekur Des fyrri tveim-
ur diskunum talsvert fram.
Í skálminu skiptir hljómanotkun
eða hljómaval miklu máli. Hljóma-
ferlið á móti bassalínunni litar allt
lagferlið og gefur hverri útsetningu
sinn sérstaka blæ og karakter. Þar
sýnir Gunnar mikla hugmyndaauðgi
og staka smekkvísi. Útsetningin á
lagi Kaldalóns, Nóttin var sú ágæt
ein, er gott dæmi um þetta, þar sem
fallega kryddaðir hljómar í viðlaginu
skapa músíkalskt mótvægi við hefð-
bundnari hljómaval lagsins sjálfs.
En engu er þó ofaukið, – laginu er
leyft að njóta sín í sínum hrífandi
einfaldleika, – aðeins einu sinni, –
það var líka einmitt nóg, og það
skynjaði Gunnar.
Í nokkrum laganna smíðar Gunn-
ar inngang, eða intro, sem eiga það
sameiginlegt að vera músíkalskur
upptaktur að því sem koma skal.
Inngangurinn að laginu Jólasveinn-
inn kemur í kvöld er einstaklega
skemmtilegur og vel heppnaður, –
eins og lítil Bach-invention byggð á
stefi og hrynmótífi lagsins, og fyrr
en varir rennur þetta litla forspil
átakalaust inn í lagið. Millikaflinn er
listilega útfærður í laufléttu rag-
time-skálmi, en Gunnar minnir á
upphafið og tengslin við Bach með
lítilli trillu á lokatóni lagins. Þetta er
ein allra besta útsetningin á diskin-
um, og eru þær þó margar góðar.
Litlir núansar eins og þeir sem
hér er lýst eru einmitt það sem gerir
þennan disk svo ljúfan og skemmti-
legan að margheyrð lögin verða þess
virði að hlusta á þau einu sinni enn.
Með frábærum útsetningum sýnir
Gunnar Gunnarsson hér enn hve
flinkur tónlistarmaður hann er. En
ekki má gleyma spilamennskunni; –
þar er Gunnar sannarlega í fremstu
röð.
Lagavalið á diskinum er gott og
fjölbreytt, sígild amerísk lög, eins og
The Christmas Song og Have Your-
self a Merry Little Christmas og sí-
gild íslensk lög, þar á meðal Hin
fyrstu jól Ingibjargar Þorbergs og
Jólin alls staðar eftir Jón Sigurðsson
í bland við lög með öllu meiri
helgiblæ, eins og Ó, hve dýrðleg er
að sjá og Nóttin var sú ágæt ein.
Nokkur norræn jólalög prýða disk-
inn líka, og að þeim er fengur.
Öll úrvinnsla, – upptaka og frá-
gangur disksins eru aðstandendum
hans til sóma.
Smekklegt jólaskálm
TÓNLIST
Geisladiskar
Gunnar Gunnarsson píanóleikari leikur
eigin útsetningar á sígildum jólalögum,
íslenskum og erlendum. Dimma gefur út.
Sígild jólalög
Bergþóra Jónsdóttir