Morgunblaðið - 20.12.2003, Blaðsíða 58

UMRÆÐAN
58 LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
INDRIÐI H. Þorláksson rík-
isskattstjóri undrast í nýlegum
leiðara í riti embættis
síns Tíund, að fyrirtæki
leiti allra leiða til að
komast undan skatti og
víkjast undan skyldum
sínum við samfélagið.
Það er von að hann
undrist. – En þó aðeins
ef hann horfir frá ríkis-
valdinu út í samfélagið.
Ef hann horfði frá sjón-
arhóli okkar til ríkis-
valdsins og fyrirtækj-
anna sæi hann að
ríkisvaldið sjálft gengur
stórkallalega á undan í
ótrúlega langsóttum út-
úrsnúningi til að komast
hjá því að efna skyldur
sínar við samfélagið og
þegna sína og grefur
undan stofnunum sam-
félagins sem gæta eiga
að grundvallarreglu.
Frá sjónarhóli þeirra
sem horfa þaðan sem
fólk á hvorki vald eða
eignir og jafnvel ekki
heilsu er ekki nema von
að fyrirtækin telji sér
heimilt allt sem er laga-
tæknilega framkvæm-
anlegt.
Síðan ný lög og ný stjórn var
sett yfir Lánasjóð íslenskra náms-
manna hefur það virst vera helsta
hlutverk stjórnar að finna í hverju
máli ástæðu til að komast hjá að
greiða námsmönnum námslán.
Allur heili tilgangur námslána á
Vesturlöndum er að
tryggja að sam-
félagið fái notið
hæfileika efnilegra
námsmanna sem
þurfa fjárhagsaðstoð
til náms. Upp-
runalegu lögin okkar
voru sett í kjölfar
mannréttinda-
yfirlýsinga Samein-
uðu þjóðanna og
sáttmála í hennar
anda þar sem
aðildarríki heita að
gera allt sem í
þeirra valdi stendur
til að framhaldsnám
og æðri menntun
standi öllum jafnt til
boða á grundvelli
hæfni. Í upphaflegu
lögunum 1961 var
ekki minnst á
ábyrgðarmenn.
Fyrstu áratugi
námslánakerfis
hurfu námslán inn í
verðbólgubálið og
reyndust því að
mestu styrkir í raun.
Áföll hittu því ekki
ábyrgðamenn fyrir. Ábyrgðar-
maður gat hver orðið að námsláni
ef aðeins tveir vottar staðfestu
Gengur ríkið
á undan?
Helgi Jóhann Hauksson skrifar
um lánamöguleika námsmanna
Helgi Jóhann
Hauksson
’Á Íslandi eruengir náms-
styrkir hverjir
sem hæfileikar
námsmanns eru
og námslán eru
háð lánstrausti
ábyrgðar-
manna.‘
Í OKTÓBER komu fyrstu
vetnisstrætisvagnarnir á götur
Reykjavíkurborgar. Þeir aka fyrst
um sinn á leið 2 innan
leiðakerfis Strætó bs.
Ætlunin er að þeir
haldi uppi reglulegri
þjónustu eins og
hverjir aðrir strætis-
vagnar, en ýmsar at-
huganir verða einnig
gerðar meðan á til-
raunaakstrinum
stendur, allt fram til
vors árið 2005. Hér
verður gerð stuttlega
grein fyrir gagnasöfn-
unum og hvað er ætl-
unin að kanna og
læra meðan á til-
raunatímanum stendur.
Vetnið er unnið úr vatni með
rafgreiningu á vetnisstöð Skelj-
ungs við Grjótháls. Vinnsla stöðv-
arinnar er kynnt með textum og
myndum á veggjum hennar og all-
ar einingar stöðvarinnar sjást
greinilega. Almenningur hefur
ekki áður komist í tæri við vetni
sem orkubera og því verður kann-
að hvernig og nágrannar stöðv-
arinnar taka því að vera í nábýli
við vetni sem væntanlega er þekkt
fyrir sprengikraft sinn. Það skal
tekið fram að kröfur um öryggis-
búnað við nýtingu vetnis eru afar
strangar og fylgt er öllum reglum
þar að lútandi sem gilda í Þýska-
landi og Noregi. Einnig hefur ver-
ið sýnt fram á að ekki fylgir meiri
hætta nýtingu vetnis en annars
eldsneytis ef rétt er með farið,
rétt eins og við meðhöndlun bens-
íns.
Drifkerfið sem
vetnisvagnarnir nýta
er alveg nýtt af nál-
inni. Vetniskútar á
þaki bílsins eru fylltir
að morgni og nýttir í
akstri til að vinna raf-
magn í efnarafala sem
síðan knýr rafhreyfil
aftast í vagninum.
Efnarafalinn er hljóð-
laus en talsvert heyr-
ist í hreyflinum og
gírskiptingunni. Há-
vaðamælingar og álit
almennings á mismun
á hávaða vetnisvagnanna og dís-
ilvagna verður eitt viðfangsefni at-
hugana, bæði hávaði fyrir ná-
granna strætisvagnaleiða og
einnig hávaði á biðstöðvum og inni
í vagninum.
Ýmsar mælingar hafa farið fram
á loftgæðum í Reykjavík undan-
farin ár. Mælt er til dæmis magn
brennisteinssambanda, nituroxíða
og svifryks. Meðan á tilrauna-
akstri vetnisvagnanna stendur er
ekki að búast við mikilli heild-
arbreytingu á loftgæðum í
Reykjavík þar sem vagnarnir eru
aðeins þrír. Hins vegar er hægt að
bera saman nákvæmlega
útblástursloft frá vögnum sem
annars vegar kemur frá dísil-
vögnum og hins vegar vetnisdrifnu
vögnunum og fá þannig beinan
samanburð. Þessar mælingar
verða síðan teknar saman og
kynntar almenningi.
Einnig verður kannaður hugur
almennings til ýmissa hliða þeirr-
ar breytingar að nýta vetni sem
eldsneyti. Kostnaðarmörk, hug-
myndir um verðmætamat og elds-
neytisöryggi, mikilvægi um-
hverfisþátta sem og sjálfstæðs
orkubúskapar. Því mega Reykvík-
ingar eiga von á að ungmenni og
sérfræðingar tefji þá stundarkorn
á næstunni með spurningum um
notkun vetnis hér á landi.
Vagnstjórar vetnisvagnanna
hafa með höndum bæklinga handa
farþegum og nefnist hann: EC-
TOS, tilraun um notkun vetnis.
Rannsóknir samhliða
vetnisprófunum
María Hildur Maack skrifar um
nýjung í rekstri strætisvagna ’Vetniskútar á þakibílsins eru fylltir að
morgni og nýttir í akstri
til að vinna rafmagn í
efnarafala sem síðan
knýr rafhreyfil aftast í
vagninum.‘
María Hildur
Maack
Höfundur er umhverfisstjóri Ís-
lenskrar NýOrku.
Opnunartími: Mánudaga-föstudaga frá kl. 8:30-18:00 – Laugard. frá kl. 10:00-18:00 – Sunnud. frá kl. 12:00-18:00
Pilgrims
kalkúnabringur
á 2.299 kr/kgSkútuvogi 4 - www.gg.is
Celebration á góðu verðiEkki má vanta Emmessís fyrir jólin