Morgunblaðið - 12.03.2004, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FÖSTUDAGUR 12. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HIN árlega háskólakynning
allra háskóla á Íslandi verður hald-
in sunnudaginn 14. mars nk. á
svæði Háskóla Íslands og þar
munu fulltrúar frá
Tækniháskóla Íslands
kynna þá marg-
breytilegu möguleika
sem skólinn býður
fólki í þekkingarleit.
Tækniháskóli Ís-
lands býður hagnýtt
nám á sviðum tækni,
heilbrigðis og rekstrar
og sinnir hagnýtum
rannsóknum, nýsköpun
og þróunarstörfum í
samstarfi við íslenskt
atvinnulíf. Þannig
stuðlar Tækniháskólinn
að aukinni verðmæta-
sköpun sem styrkir íslenskt atvinnu-
líf og eykur hagsæld þjóðarinnar
Námsframboð Tækniháskólans er
eins fjölbreytt og litróf regnbogans
og notar skólinn einmitt grunnliti
regnbogans til að auðkenna deildir
skólans.
Gulur er fyrir frumgreinadeild sem
býður verkmenntuðu fólki og fólki
með starfsreynslu góðan undirbúning
til að hefja nám við háskóladeildir
skólans. Deildin er einnig góður kost-
ur fyrir stúdenta sem þurfa viðbót-
arnám í raungreinum og stærðfræði.
Rauður er fyrir heilbrigðisdeild
sem býður BS-nám í geislafræði og
meinatækni. Nám í heilbrigðisdeild
undirbýr nemendur fyrir krefjandi
störf á þessum sviðum þar sem fag-
legrar þekkingar, frum-
kvæðis og góðrar sam-
skiptahæfni er krafist.
Grænn er fyrir tækni-
deild sem býður sex
námsbrautir til BS-
gráðu í tæknifræði og
þrjár námsbrautir til
diplomaprófs í iðnfræði.
Einnig býður tæknideild
upp á fjarnám í iðnfræð-
inni. Í nútíma tækniþjóð-
félagi er sívaxandi eft-
irspurn eftir
tæknimenntuðu fólki og
atvinnutækifæri þeirra
sem hafa aflað sér tækni-
menntunar á háskólastigi verða sífellt
fleiri og fjölbreyttari.
Blár er fyrir rekstrardeild sem
býður nám til BS-gráðu í við-
skiptafræði á tveimur sérsviðum,
markaðs- og vörustjórnunarsviði. Sú
sérhæfing sem deildin býður á sér
ekki hliðstæðu í íslensku skólakerfi,
hvort sem litið er til námskeiðafjölda í
markaðsfræði eða vörustjórnun.
Deildin býður einnig diplomanám í
rekstrarfræði.
Tækniháskólinn
á háskólakynningu
Oddný Árnadóttir skrifar
um Tækniháskólann
Oddný
Árnadóttir
Höfundur er kynningarfulltrúi
og aðstoðarmaður rektors
Tækniháskóla Íslands.
’Tækniháskólinn legg-ur mikla áherslu á hag-
nýta þætti námsins…‘
Tækniháskólinn leggur mikla áherslu
á hagnýta þætti námsins og er það
tryggt m.a. með öflugu samstarfi við ís-
lenskt atvinnulíf. Formlegir samningar
hafa verið gerðir við fjölmörg fyrirtæki
og stofnanir þar sem aðaláherslan er á
aðkomu sérfræðinga úr atvinnulífinu
bæði við kennslu og sem leiðbeinendur í
lokaverkefnum.
Útskrifaðir nemendur Tæknihá-
skólans eru eftirsóttir sérfræðingar í
íslensku atvinnulífi og eiga greiða leið
að ábyrgðarstörfum á sínum sér-
sviðum að námi loknu. Ekki er óal-
gengt að fyrirtæki og stofnanir séu
búin að tryggja sér starfskrafta
þeirra fyrir námslok. Þessum gæða-
staðli mun Tækniháskóli Íslands
kappkosta að viðhalda og gera enn
betur í framtíðinni.
Undirrituð mun, ásamt fríðu föru-
neyti nemenda, taka vel á móti öllum
sem vilja kynna sér námsframboð
Tækniháskóla Íslands, á 2. hæð í
Odda hinn 14. mars nk.
Í LEIÐARA Morgunblaðsins frá
11. febrúar sl. segir: „Það fer ekkert á
milli mála hvað átt er við með lýð-
ræði.“
Við lestur leiðarans
virðist gengið út frá ein-
um skilningi á orðinu
lýðræði sem sé sá að-
allega að fólk fái að
kjósa sér fulltrúa til að
fara með valdið fyrir
þess hönd á milli kosn-
inga. Þess á milli hafi
fólkið ekki vald. Til að
bæta úr þessu er lagt til
að efnt verði til þjóð-
aratkvæðagreiðslu um
ákveðin mál.
Samkvæmt þessum
skilningi hefur meiri-
hluti kjósenda alræð-
isvald.
En málið er ekki
svona einfalt. Við höfum
stjórnarskrá í þessu
landi.
Skv. I. kafla hennar er
ríkisvaldið þrískipt. III.
& IV. kafli hennar fjalla
um Alþingi og löggjafarvaldið, þar
sem meirihluti hverju sinni ræður úr-
slitum.
En VII. kafli stjórnarskrárinnar er
um mannréttindi, sem meirihlutinn
getur ekki svipt menn. Margir telja að
í þessum mannréttindum felist kjarni
lýðræðisins. Yfirgnæfandi meirihluti
manna vill lýðræði til að vernda líf sitt,
frelsi og öryggi. Tilgangur lýðræðisins
sé ekki einungis pólitískur þar sem
menn streitast við að ná og halda völd-
um með afli meirihlutans.
Margir telja það lýðræði, að fá að
vera í friði og öryggi í sínu daglega
amstri, í samskiptum sínum við
náungann og leit sinni að lífsham-
ingju. Ríkisvaldið eigi fyrst og fremst
að vernda og efla þetta mannlíf. Lýð-
ræðislegar leikreglur séu til þess
settar að vernda fólk fyrir valdinu,
valdbeiting sé í lágmarki, jafnvel þótt
meirihluti sé fyrir henni.
Tillögur Samfylkingarinnar um
milliliðalaust lýðræði eru ekki djúpt
hugsaðar en með sterku skjallkenndu
ívafi óskhyggju um að geta með áróð-
ursmaskínum sínum komið almenn-
ingi í uppnám og misnotað geðshrær-
ingu hans til að efla alræði
meirihlutans enn frekar.
Á milli lýðfrelsis og stjórnarbóta
19. aldar og 21. aldar
okkar tíma er 20. öldin,
morðóðasta öld mann-
kynssögunnar þegar
160 milljónir manna
féllu fyrir hendi op-
inberra yfirvalda sbr.
leiðara Mbl. Og
McNamara nýlega.
Takmörkun valdsins
og aukin vernd mann-
réttinda gegn meiri-
hlutavaldi er því dauð-
ans alvara.
Leiðari Mbl. nefnir
að áður fyrr hafi at-
kvæðisréttur verið tak-
markaður við eign
kjósenda. Þetta hefur
réttilega verið gagn-
rýnt ásamt öðrum tak-
mörkunum á atkvæð-
isrétti. En mönnum
hefur sést yfir eina
ástæðu þess að binda
atkvæðisrétt við eignir.
Hún var sú að gera kjósandann óháð-
ari yfirvöldum. Þessi hugsun var út af
fyrir sig ágæt en það gengur auðvitað
ekki að gera þetta atriði að skilyrði
fyrir kosningarétti. Nú á dögum
hraðvaxandi eignamyndunar í þjóð-
félaginu er komið gott tækifæri til að
gera kjósandann óháðari valdhöfum
með því að dreifa eignum til allra
kjósenda hvers um sig til persónu-
legrar eignar, þ.e. fjölga eignamönn-
um í stað þess að draga eignir sífellt
undir ríkið. Ríkiseign á aðeins að vera
tímabundið ástand þangað til hún
verður færð yfir til kjósenda og notuð
til að minnka fátækt og til eignajöfn-
unar í þjóðfélaginu í leiðinni. Eigna-
myndun í þjóðfélagi okkar er orðin
svo mikil að eignum verður ekki hald-
ið sómasamlega við nema sem flestir
einstaklingar þjóðfélagsins komi að
því verki. Sá tími, þegar einn aðili,
ríkisvaldið, gat séð um mestar eignir
landsins, er brátt liðinn.
Lýðræði –
vald fólksins
Jóhann J. Ólafsson
skrifar um lýðræði
Jóhann J.
Ólafsson
’Margir telja að í þessum
mannréttindum
felist kjarni
lýðræðisins.‘
Höfundur er stórkaupmaður.
SEX þingmenn hafa lagt fram tvö
frumvörp sem varða verðbréfa-
viðskipti og hlutafélög. Ég tel þessi
frumvörp ekki nægi-
lega vel ígrunduð.
Frumvarpið um breyt-
ingu á verðbréfa-
viðskiptum snýst um að
fjölga mikið þeim til-
vikum þar sem skylt
verður að yfirtaka al-
menningshlutafélög.
Reglur um yfirtöku-
skyldu ná að óbreyttum
lögum tiltölulega langt
hér á landi og því má
spyrja hvort ástæða sé
til að gera þær yf-
irgripsmeiri en þegar
er. Þeir sem mæla fyrir
reglum um yfirtökuskyldu benda á,
að þeim sé ætlað að koma í veg fyrir
að aðili geti komist í ráðandi stöðu í
hlutafélagi til tjóns fyrir aðra hlut-
hafa. Ráðandi hluthafi geti átt marg-
vísleg viðskipti við sjálfan sig og
hagnast á kostnað félagsins og
smærri hluthafa. Með því að gera
ráðandi hluthafa yfirtökuskyldan gef-
ist smærri hluthöfum tækifæri til að
selja hluti sína á sanngjörnu verði áð-
ur en nokkur misnotkun á sér stað.
Þeir sem mæla fyrir þessum
reglum virðast þó gleyma mikilvægu
atriði: Oftast fara hagsmunir ráðandi
hluthafa og smærri hluthafa saman.
Reglur um yfirtökuskyldu geta því
reynst íþyngjandi og kostnaðar-
samar. Þess vegna hafa mörg ríki
hafnað slíkum reglum. Hefur ágrein-
ingur ríkja um þetta reynst svo djúp-
stæður að Evrópusambandið hefur
ekki náð að setja reglur um yfirtöku-
skyldu þrátt fyrir ítrek-
aðar tilraunir. Þá má
nefna að í Bandaríkj-
unum, þar sem löng
hefð er fyrir þátttöku
smærri hluthafa í al-
menningshlutafélögum,
er engin yfirtökuskylda.
Þar gilda vissulega
ákveðnar reglur um op-
inber tilboð í hluti (e.
tender offer). Þær regl-
ur fela þó ekki í sér
skyldu til að gera tilboð,
heldur eiga fremur að
tryggja jafnræði hlut-
hafa kjósi einhver að
gera slíkt tilboð. Ég tel með vísan til
þessa ekki ástæðu til að gera reglur
um yfirtökuskyldu meira íþyngjandi
en þegar er.
En frumvarpshöfundarnir leggja
einnig fram frumvarp til breytinga á
hlutafélagalögum. Því, eins og hinu
frumvarpinu, er ætlað að vinna gegn
misnotkun aðstöðu ráðandi hluthafa á
kostnað hinna smærri. Frumvarpið
gengur í aðalatriðum út á að stjórn-
endum sé óheimilt að eiga viðskipti
við félag án þess að óháður ut-
anaðkomandi aðili framkvæmi fyrst
mat. Þetta frumvarp virðist einnig
ganga of langt. Í þeim efnum þarf að
hafa í huga, að í frumvarpinu felst
engin efnisleg viðbót við núgildandi
ákvæði. Í dag er ráðandi hluthöfum
og stjórnendum félags óheimilt að
eiga viðskipti þar sem þeir eiga sjálfir
hagsmuna að gæta, nema þeir geti
rökstutt verðið á fullnægjandi hátt.
Þetta leiðir t.d. af 76. gr. og 95. gr.
hlutafélagalaga. Það eina sem frum-
varpið bætir við er regla um, að óháð-
ur maður þurfi að meta fyrirfram
verðið í viðskiptunum. Þessi regla
frumvarpsins er til trafala. Hún tefur
fyrir allri framkvæmd viðskipta, sem
oft verða að gerast á svipstundu.
Annars eiga þau sér ekki stað. Regl-
an getur því leitt til þess, að við-
skiptatækifæri tapast með tilheyr-
andi tjóni. Þá má einnig ætla að þessi
óháði aðili yrði sjaldnast raunveru-
lega óháður þeim sem greiðir fyrir
mat. Sá sem það gerði yrði alltaf á
endanum ráðandi hluthafinn, beint
eða í gegnum félagið sem hann ræður
yfir. Reglan hefði því hugsanlega
ekki önnur áhrif en að búa til dýrt
leikrit.
Ef menn vilja bæta vernd smærri
hluthafa væri nær að gera þeim auð-
veldara að höfða mál fyrir hönd félags
gegn stjórnendum eða stórum hlut-
höfum. Sú leið hefur verið valin í
Bandaríkjunum með góðum árangri.
Þetta væri hægt að gera hér með
þeim einfalda hætti, að lækka hlutfall
í 2. mgr. 135. gr. hlutafélaga. Þar er
að finna heimild til að höfða mál fyrir
hönd félags gegn stjórnendum þess
og hluthöfum. Heimildin er hins veg-
ar bundin við að 1/5 hluti hluthafa
standi að slíkri málssókn. Með því að
fella burt kröfu um 1/5 hluta hluthafa
í 2. mgr. 135. gr. hlutafélagalaga, væri
hægt að leysa þann vanda sem frum-
vörpin tvö eru sett til höfuðs. Geri ég
það að tillögu minni frekar en að setja
markað með hluti í almenningshluta-
félögum í uppnám, eins og frum-
vörpin gera óneitanlega.
Frumvörp sexmenninganna
ganga of langt
Reimar Pétursson skrifar
um frumvörp um verðbréfa-
viðskipti og hlutafélög ’Reglur um yfirtöku-skyldu geta því
reynst íþyngjand.‘
Reimar
Pétursson
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Ást og umhyggja
Barnavörur
www.chicco.com
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík