Morgunblaðið - 21.03.2004, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 21. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Það eru engir fuglar vappandi á Austurvelli – aðeins stórmeist-arar. Jan Timman skrafar við unga og íðilfagra snót semstekkur upp um hann með opinn faðminn. Karpov er líka um-vafinn hlýju þegar hann arkar í frakkanum sínum hringi um
húsaröðina.
Forseti Alþingis bíður Karpovs hátíðlegur við innganginn. En í þann
mund sem þeir eru að fara að heilsast stígur ungur skákáhugamaður
inn í atburðarásina, réttir forseta Alþingis myndavélina
sína og stillir sér upp við hliðina á gamla heimsmeist-
aranum. Embættisskyldurnar verða að bíða.
Stórmeistararnir standa uppi á sviðinu þegar þeir
eru kynntir til leiks. Í hvarfi inn á milli þeirra er 13 ára
norskur drengur, Magnus Carlsen, sem kominn er með
tvo áfanga að stórmeistaratitli. Ef til vill er þetta mesta
efni sem komið hefur fram í heiminum.
Kasparov er ekki mættur; mikilmenni eins og hann láta að sjálfsögðu
bíða eftir sér.
Forseti Alþingis leikur fyrsta leikinn fyrir Kasparov og hraðskákmót
í byrjun Reykjavik Rapid hefst á dansgólfi skemmtistaðarins NASA.
Líkt og hver dansar með sínu lagi hafa allir stórmeistararnir sinn stíl
við taflborðið.
Það gustar auðvitað af Kasparov, sem gætir þess að vera seinn að
skákborðinu, byrjar á að fara úr jakkanum og breiða hann á stólbakið.
Síðan sest hann, tekur af sér úrið, leggur það á borðið, lagar taflmenn-
ina, hagræðir skákklukkunni, hristir ermarnar niður, beygir höfuðið yf-
ir skákborðið og styður það báðum höndum svo hann missi það ekki á
taflmennina. Meðan á skákinni stendur ruggar hann sér í stólnum og
hristir höfuðið reglulega af þvílíkum þrótti að einu sinni hristist drottn-
ingin á skákborðinu.
Karpov er andhverfan við Kasparov. Ekkert haggar honum. Hann
nýtir iðulega umhugsunartímann þegar í upphafi skákar til að byggja
upp stöðuna og á aðeins tvær sekúndur eftir á klukkunni gegn Hannesi
Hlífari þó að skákin virðist enn í jafnvægi.
En þá þarf Karpov allt í einu ekkert að hugsa lengur. Hann er búinn
að hugsa. Í hverjum leik bætast við þrjár sekúndur á klukkuna og Kar-
pov leikur svo hratt að hann á 33 sekúndur eftir í lok skákarinnar. Og
Hannes Hlífar játar sig sigraðan.
Þegar Karpov og Kasparov mætast fylgist salurinn spenntur með.
– Það er bara heimsmeistaraeinvígi, segir gamall forkólfur Skák-
sambandsins; tilhlökkunin leynir sér ekki í svipnum. En viðureignin er
tíðindalítil.
– Það er ekkert að gerast í þessari skák, segir vonsvikinn skák-
áhugamaður.
– Aldan er svo þung þarna, segir gamli forkólfurinn.
Í næstu skák gerast óvænt tíðindi. Þá mætir Karpov snáðanum frá
Noregi. Það er bráðskemmtilegt að fylgjast með litla drengnum, sem
hafði alltaf sælgætisskál hjá sér á Reykjavíkurskákmótinu. Áhorfendur
grípa andann á lofti þegar Magnus litli skákar af heimsmeistaranum
fyrrverandi drottninguna. Það myndast rauðir flekkir í andliti Karpovs.
– It was a nice game, segir kærasta Timmans og brosir.
– Barnið vann, segir annar.
– Á hann ekki að vera í skólanum, spyr sá þriðji.
Kliður fer um salinn á meðan úrslitin spyrjast út. Þegar ró hefur aft-
ur færst yfir getur Karpov ekki varist því að brosa með sjálfum sér, en
bara svo lítið beri á.
Skemmtistaðurinn NASA er pakkfullur af áhorfendum, sem stíga
jafnvel upp á stóla til að fylgjast með. Alltaf öðru hvoru heyrist reiði-
legt:
– Ssssssssssshhhh …
– Það er nú ekki til að lækka hljóðið hérna að hafa opinn bar, segir at-
hugull skákáhugamaður.
Barþjónninn skenkir blaðamanni kaffi úr könnu, því hávaðinn er of
mikill í kaffivélinni. Hann lítur yfir salinn og segir:
– Ég verð að segja að ég held það hafi aldrei verið eins margar heila-
sellur á dansgólfinu.
Magnus litli er að tefla gegn Kasparov. Hann hallar sér aftur á með-
an Kasparov hugsar og stelst til að virða fyrir sér þennan stigahæsta
skákmann heims. Svo oft að blaðamaður hugsar með sér: „Horfðu á
borðið maður!“
Þetta er skák sem Kasparov hlýtur að vinna – eins og allar skákir
sem hann teflir. En Magnus er af nýrri kynslóð, sem virðist bera ósköp
litla virðingu fyrir sér eldri mönnum. Í Reykjavíkurskákmótinu gafst
hann ekki upp í töpuðum stöðum gegn nafntoguðum stórmeisturum
heldur gerði þeim lífið leitt með gildrum sem blaðamaður kannaðist
helst við frá gömlum refum hjá Taflfélagi Seltjarnarness. Það stoðar
víst lítið gegn stórmeisturum. Ef til vill er það til marks um þá virðingu
sem Magnús ber fyrir Kasparov að þegar hann er kominn með tapað
tafl, þá reynir hann ekki einu sinni; hann bara gefst upp. En áður en
langt um líður gæti það orðið Kasparov sem þarf að sætta sig við lakari
stöðu.
Morgunblaðið/Ómar
Stórmeistarar á
dansgólfinu
SKISSA
Pétur
Blöndal fór
á skákmót
STARFSMÖNNUM álvers Norður-
áls á Grundartanga sem búa sunnan
Hvalfjarðar, þ.e.a.s. á höfuðborgar-
svæðinu og þar í grennd, hefur fækk-
að verulega síðustu árin og að sama
skapi hefur þeim starfsmönnum
fjölgað sem búa á Akranesi og í Borg-
arnesi eða í sveitunum í kring.
Þetta kom meðal annars fram í
máli Kristjáns Sturlusonar, fram-
kvæmdastjóra starfsmannasviðs
Norðuráls, á málþingi um stóriðju og
samfélag á Vesturlandi, sem haldið
var á Akranesi, en Kristján fjallaði
um væntingar stóriðju til svæðisins.
Fram kom að árið 2001 bjó rúmur
fjórðungur starfsmanna Norðuráls
sunnan Hvalfjarðar eða 27% en þeim
hefur síðan fækkað um ellefu pró-
sentustig og nú búa 16% starfsmanna
sunnan Hvalfjarðar og sækja vinnu í
Norðuráli þaðan. Á sama tímabili
hefur starfsmönnum sem búa á Akra-
nesi fjölgað úr 57% í 63% og þeim
sem búa í Borgarnesi hefur fjölgað úr
9% árið 2001 í 12% í ár.
Engar sumarlokanir
Kristján sagði að væntingar stór-
iðju til svæðisins væru þær að þar
væri um að ræða sterkt og stöðugt
samfélag. Einkum bæri að hafa
tvennt í huga, samgöngur og þá þjón-
ustu við fjölskyldur sem samfélagið
byði upp á. Benti hann meðal annars
á að sveigjanleiki í barnagæslu á leik-
skólum væri ekki fyrir hendi í dag og
það gerði vaktavinnufólki fyrirtækis-
ins erfitt fyrir og að sumarlokanir
leikskóla ættu ekki að tíðkast.
Hvað samgöngurnar varðaði benti
hann á að fyrirtækið sæi sjálft um
ferðir til og frá verksmiðjunni, en
með góðum almenningssamgöngum
á svæðinu myndu möguleikar á
sveigjanleika í vinnutíma aukast og
búseta skipta minna máli.
Hann gerði einnig álögur á bif-
reiðaeigendur að umtalsefni og sagði
að hér ríkti hið evrópska módel í þeim
efnum þar sem gengið væri út frá
góðum almenningssamgöngum og
álögur á bifreiðar og bensín væru
miklar, sem hefði sín áhrif á ferða-
kostnað. Almenningssamgöngur
væru hins vegar takmarkaðar hér,
enda gerði fámennið það að verkum
að mjög erfitt væri að halda hér uppi
góðum almenningssamgöngum.
Spurning væri hvort ríkisvaldið ætti
að beina skattalækkunartillögum sín-
um í þennan farveg og lækka álögur á
bifreiðir og bensín.
Starfsmenn álvers Norðuráls á Grundartanga
Mun færri búa sunnan
Hvalfjarðar en áður
„ÍSLENSKT samfélag stendur á
tímamótum í þróun orkufreks iðn-
aðar þar sem að á undanförnum
misserum hafa náðst góðir áfangar
og framundan eru spennandi tímar
í þessu sviði,“ sagði Valgerður
Sverrisdóttir iðnaðar- og við-
skiptaráðherra á málþingi sem
Samtök sveitarfélaga á Vest-
urlandi héldu á föstudag um áhrif
stóriðju á samfélagið á þessu
svæði.
Valgerður sagði ennfremur að
Kenneth D. Peterson forstjóri
Norðuráls sem er í eigu Columbia
Ventures Corporation, hefði full-
vissað sig um að salan á Norðuráli
til bandaríska fyrirtæksins Cent-
ury Aluminum Company hefðu
ekki áhrif á fyrirhugaða stækkun
á verksmiðju Norðuráls við Grund-
artanga. Þvert á móti hefðu stækk-
unaráform verksmiðjunnar gert
útslagið um kaupin. „Það er tíma-
bært að staldra við á þessum tíma-
mótum, líta yfir farinn veg og
skoða hvaða áhrif stóriðja hefur á
samfélagið í víðum skilningi, meta
ávinning og hvað mætti betur
fara,“ sagði Valgerður.
Ráðherra bætti því við að hún
hefði sjálf notað tækifærið til þess
að rifja upp þá umræðu sem átti
sér stað áður en ráðist var í stór-
iðjuframkvæmdir á síðustu miss-
erum. „Það hefur sýnt sig að
margvísleg jákvæð áhrif áttu sér
stað á íslenskt samfélag á árunum
1996–2001 á meðan stækkun ál-
versins í Straumsvík átti sér stað
og bygging Norðuráls. Áhrifin eru
líka sýnileg í byggðunum sem eru
næst álverinu á Grundartanga, þar
hefur íbúum fjölgað og atvinnu-
ástandið er mun betra en áður.“
Meðal þeirra sem fluttu erindi á
málþinginu voru Gísli Gíslason
bæjarstjóri á Akranesi, Vífill
Karlsson lektor við Viðskiptahá-
skólann á Bifröst, Smári Geirsson
formaður bæjarráðs Fjarðabyggð-
ar, auk sérfræðinga frá Norðuráli,
ýmissa ráðgjafa en í lok málþings-
ins fóru fram pallborðsumræður.
Morgunblaðið/Sigurður Elvar
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar - og viðskiptaráðherra, flutti ræðu á mál-
þingi um stóriðju og samfélag á Vesturlandi á föstudaginn. Hér er hún
ásamt Helgu Gunnarsdóttur, formanni Samtaka sveitarfélaga á Vest-
urlandi, sem er fremst á myndinni.
Samfélagið á tímamótum í
þróun orkufreks iðnaðar
HÓPUR stúdenta úr háskólum á
landsbyggðinni sem og á höfuðborg-
arsvæðinu hefur tekið sig saman og
stofnað félag stúdenta með skóla-
gjöldum. Í tilkynningu segist stjórn
félagsins telja að skólagjöld séu rétt
og góð leið til að bæta kennslu, að-
búnað og til lausnar á öðrum vanda-
málum sem blasi við háskólunum.
Félagið telur að mikilvægt sé að
leyfa nemendum að taka þátt í kostn-
aði við nám sitt. Aukin framlög rík-
isins til menntunar fullorðins fólks
komi niður á skattgreiðendum og
þar með nemendum að loknu námi.
Eðlilegt sé að nemendur taki þátt í
kostnaði við nám sitt þar sem ábati
námsins sé réttilega þeirra.
Félagið hyggst á næstunni kynna
tillögur sínar í málefnum háskóla á
Íslandi. Vefsetur félagsins hefur
slóðina www.skolagjold.is
Stúdentar
vilja skóla-
gjöld