Morgunblaðið - 23.09.2004, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Plúsfer›ir • Hlí›asmára 15 • Sími 535 2100
Dubli
n
37.810kr.
Dublin bíður þín
á mann miðað við að 2 fullorðnir ferðist saman.
Innifalið: Flug, gisting í 3 nætur á Bewleys hótelinu,
íslensk fararstjórn og allir flugvallarskattar.
Netverð
4., 11., og 25. nóvember
„ALLT frá árinu 1999 hef ég bent á nauð-
syn þess að hér á landi verði gerð rannsókn
á umfangi og eðli heimilisofbeldis gagnvart
börnum, kannað hvaða úrræði standi þess-
um börnum til boða og hvort einhverjar
réttarúrbætur séu nauðsynlegar þeim til
verndar, í samræmi við 19. grein Barnasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna,“ segir Þórhildur
Líndal, umboðsmaður barna, um tilurð bók-
arinnar Heimilisofbeldi gegn börnum á Ís-
landi sem nýlega er komin út, en höfundar
hennar eru dr. Jónína Einarsdóttir mann-
fræðingur, Sesselja Theodórs Ólafsdóttir,
MA í mannfræði, og Geir Gunnlaugsson, yf-
irlæknir á Miðstöð heilsuverndar barna í
Reykjavík.
Fjárstyrkur fékkst til verksins
Að sögn Þórhildar fékk þessi ábending
hennar ekki þann hljómgrunn sem hún
vænti hjá stjórnvöldum og því ákvað hún í
framhaldinu að boða til funda með fulltrúum
hinna ýmsu starfsstétta heilbrigðisþjónust-
unnar með það að markmiði að fá mat
þeirra á stöðu mála hérlendis og hvort og þá
hvaða aðgerða væri þörf til að bæta ástand-
ið. Í framhaldinu tókst samvinna milli um-
boðsmanns barna og Miðstöðvar heilsu-
verndar barna í Reykjavík um að hefja
forkönnun til undirbúnings á málefninu og
lögðu fimm ráðuneyti fram fjárstyrk til
verkefnisins.
Aðspurðir segja höfundar bókarinnar
markmið hennar vera að skoða líkamlegt og
andlegt ofbeldi gegn börnum á Íslandi, að
kynferðislegu ofbeldi undanskildu, og gera
samantekt á þeim heimildum sem til eru um
heimilisofbeldi. Að sögn höfunda er ljóst að
hugmyndir um ofbeldi eru menningarbundn-
ar, hins vegar sýni rannsóknir að hægt er að
vinna gegn ofbeldinu. „En til þess er nauð-
synlegt að við þekkjum sögu okkar, hug-
myndir okkar um börn og uppeldi og hvaða
uppeldisaðferðum er beitt,“ segir Geir. Þór-
hildur segir næsta skref í baráttunni við
heimilisofbeldi og ofbeldi gagnvart börnum
að vinna rannsókn til þess að reyna að átta
sig á mögulegu umfangi vandans og er slík
rannsókn þegar komin af stað. Hún bendir á
að hérlendis séu hlutfallslegar fáar tilkynn-
ingar sem berast frá heilbrigðisstarfsfólki
vegna gruns um ofbeldi gegn börnum, en
hins vegar sé engin ástæða til þess að ætla
að vandinn sé minni hérlendis en annars
staðar, þó vissulega sé alltaf varasamt að yf-
irfæra niðurstöður milli landa.
Að sögn Geirs er einnig brýnt að efla for-
varnarstarf á öllum stigum þess, en í því
felst í fyrsta lagi að fræða foreldra um aga
og uppeldi og efla starfsfólk innan heilsu-
gæslunnar svo það geti veitt fjölskyldum
sem bestan stuðning, í öðru lagi að hraða
úrlausn ef grunur um ofbeldi vaknar og í
þriðja lagi að styðja börn þannig að þau bíði
ekki skaða af foreldrum sínum. Hvað neyð-
arúrræði barna sem orðið hafa fyrir heim-
ilisofbeldis varðar gagnrýnir Þórhildur að
Rauða kross húsinu skyldi hafa verið lokað
á sínum tíma þar sem það hafi í raun verið
eina úrræðið sem börnum hafi staðið til
boða.
GAUKUR Jörundsson,
dómari við Mannrétt-
indadómstól Evrópu, er
látinn, tæplega sjötugur
að aldri. Gaukur var
fæddur í Reykjavík 24.
september 1934. For-
eldrar hans voru Jör-
undur Brynjólfsson,
bóndi og alþingismaður,
og Guðrún Helga Dal-
mannsdóttir, húsfreyja.
Gaukur varð stúdent
frá MR 1954 og lauk
lögfræðiprófi frá Há-
skóla Íslands 1959.
Hann stundaði nám í
Osló, Kaupmannahöfn og Berlín
1959–62 og lauk doktorsprófi frá Há-
skóla Íslands 1970, en doktorsritgerð
hans fjallaði um eignarnám.
Gaukur var fulltrúi hjá yfirborgar-
dómaranum í Reykjavík 1962–1968.
Hann varð lektor við Háskólann 1967
og var skipaður pró-
fessor við skólann 1969.
Hann var tvívegis sett-
ur hæstaréttardómari.
Árið 1988 var hann
kjörinn Umboðsmaður
Alþingis og var fyrstur
til að gegna því emb-
ætti. Hann var endur-
kjörinn umboðsmaður
1992 og 1996. Gaukur
sat í mannréttinda-
nefnd Evrópuráðsins
frá 1974–1998 þegar
hann var skipaður dóm-
ari við Mannréttinda-
dómstól Evrópu.
Eftir Gauk liggja fjölmargar rit-
gerðir um lögfræði. Gaukur var bóndi
í Kaldaðarnesi í Flóa og formaður
Veiðifélags Árnesinga frá 1985.
Eftirlifandi eiginkona Gauks er
Ingibjörg Eyþórsdóttir og eignuðust
þau tvö börn.
Andlát
GAUKUR
JÖRUNDSSON
ATVINNU- og ferðamálanefnd
sveitarfélagsins Skagafjarðar hef-
ur samþykkt að hefja viðræður um
samstarf við Orkuveitu Reykjavík-
ur (OR) um rannsóknir á nýtingu
jarðhita til raforkuframleiðslu og
fleiri nota í Skagafirði. Var for-
manni nefndarinnar og stjórnar-
formanni Skagafjarðarveitna falið
að vinna áfram að málinu, en
óformlegar viðræður við OR hafa
farið fram.
Frá þessu greinir á vef sveitar-
félagsins. Í fundargerð nefndar-
innar segir að gríðarlegir mögu-
leikar séu í því fólgnir fyrir
Skagfirðinga að taka þátt í þróun-
arstarfi við margvíslega nýtingu
jarðhita, þ.m.t. til raforkufram-
leiðslu. Samstarf við OR sé leið að
því markmiði. Í fundargerðinni er
haft eftir formanni veitustjórnar
Skagafjarðarveitna, Sigrúnu Öldu
Sighvats, að hún líti jákvæðum
augum á viðræður við Orkuveit-
una. Það sé fagnaðarefni ef mögu-
leikar séu á því að nýta jarðhita til
atvinnusköpunar í auknum mæli. Á
fundi nefndarinnar ræddi Páll
Pálsson veitustjóri um þær rann-
sóknir sem hafa farið fram á svæð-
inu og þá möguleika sem liggja í
jarðhita í Skagafirði.
Í greinargerð með tillögu um
samstarfið við OR segir m.a. að
víða í Skagafirði megi finna heitt
vatn í jörðu. Um lághitasvæði er
að ræða en þar er hægt að beita
aðferðum eins og varmaskiptum,
þar sem heita vatnið er notað til að
hita upp millivökva sem sýður við
mun lægra hitastig en vatn.
Skagfirðingar ræða við
OR um orkurannsóknir
„HÓPUR þess fólks sem er að draga
sig út af vinnumarkaði á Norður-
löndunum fer sífellt stækkandi og
þeim sem standa undir lífeyrissjóða-
kerfinu fækkandi að sama skapi,“
segir Árni Magnússon félagsmála-
ráðherra. Telur hann að þetta verði
eitt af stærri pólitískum umfjöllun-
arefnum á næstu árum og áratugum.
Norræna ráðherranefndin í
vinnumarkaðs- og vinnuumhverfis-
málum hélt fund á Egilsstöðum í
gær.
Meginviðfangsefni fundarins voru
vinnumarkaðsmál og vinnumarkaðs-
aðgerðir. „Það kemur í ljós að und-
antekningarlítið eru Norðurlöndin
að horfa til breytinga á skipulagi
sínu og það er margt athyglisvert í
því sambandi,“ sagði Árni.
„Við Íslendingar erum sömuleiðis
að gera þetta. Ég skipaði í sumar
hóp sem er að fara yfir okkar lög um
atvinnuleysistryggingar og vinnu-
markaðsaðgerðir. Það er margt sem
við tökum með okkur af þessum
fundi og getum unnið úr. Meðal þess
er samspil þeirra tryggingakerfa
sem við erum með, svo sem at-
vinnuleysistryggingakerfisins og al-
mannatryggingakerfisins.“ Árni
segir sérstaklega hafa verið athygl-
isverða umfjöllun um breytta ald-
urssamsetningu þjóðanna, en það sé
mál sem Danir og Finnar eru tals-
vert farnir að vinna í. „Það kom m.a.
fram í máli finnska fulltrúans að allt
að helmingur opinberra starfs-
manna í Finnlandi fer á eftirlaun á
næstu átta árum. Þetta er nokkuð
sem verður stórt viðfangsefni
stjórnmálanna á næstu árum.“
Hvað vinnumarkaðsmálin varðar
segir Árni menn leita leiða til að
auka endurmenntun og gera ungt
fólk virkara á vinnumarkaði. „Það er
ekki einangrað íslenskt fyrirbæri að
ungu fólki á atvinnuleysisskrá sé að
fjölga. Helstu úrræði þar eru tvenns
konar. Í fyrsta lagi að reyna að örva
atvinnulífið til að ráða til sín ungt
fólk, en að hinu leytinu að hvetja
ungt fólk til að halda áfram námi eða
auka við sig í námi. Það virðist vera
ákveðin fylgni milli menntunar og
atvinnuleysis.“
Árni segir að vegna frumkvæðis
Íslendinga þar að lútandi, muni mál-
efni erlendra starfsmannaleiga
verða meðal stærri umfjöllunarefna
í ráðherranefndinni árin 2005–2008.
Norrænir vinnumálaráðherrar funda á Egilsstöðum
Áhyggjur af vaxandi
fjölda eftirlaunafólks
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Norrænu vinnumálaráðherrarnir funduðu í gær á Egilsstöðum.
„FORELDRUM ber að straffa börnum með
alvarlegum orðum (þó fyrir utan blót og
ósæmileg illyrði) ellegar so með hendi og
vendi eftir ásigkomulagi yfirsjónarinnar.
Mögli börnin eður láti sjá á sér fúlt, reiðu-
glegt andlit, þá tyrftist þau með því meiri al-
vörugefni, þangað til þau læra að sýna sig
ástúðleg og auðmjúk.“ Þetta er meðal þess
sem kveðið er á um í lögum frá árinu 1746
sem nefnast „Tilskipan um húsagann á Ís-
landi“, en lög þessi voru í gildi til ársins 1930
er fyrstu barnaverndarlögin voru sett hér-
lendis. Líkamlegt ofbeldi gegn börnum er
einvörðungu bannað með lögum í tíu löndum
heims og er Ísland þeirra á meðal eftir setn-
ingu nýrra barnalaga frá 1. nóvember 2003.
Börnum straffað
með hendi og vendi
Efla þarf for-
varnir gegn
heimilisofbeldi
Morgunblaðið/Árni Torfason
Sesselja Theodórs Ólafsdóttir, Jónína Einarsdóttir, Þórhildur Líndal og Geir Gunnlaugsson
kynntu, á blaðamannafundi í gær, bókina Heimilisofbeldi gegn börnum á Íslandi.