Morgunblaðið - 23.09.2004, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Ínæsta mánuði kemurbreski blaðamaðurinn TimJudah hingað til lands ogflytur fyrirlestur á vegum
Blaðamannafélags Íslands og
Stofnunar stjórnsýslufræða og
stjórnmála við Háskóla Íslands.
Judah tilheyrir stétt svokall-
aðra stríðsfréttaritara, hann
starfaði lengi á Balkanskaganum
en eftir árásirnar á Bandaríkin
11. september 2001 varð honum
ljóst að hann yrði að víkka út
veiðilendur sínar, ef svo má að
orði komast (frá þessu segir Åsne
Seierstad í bók sinni 101 dagur í
Bagdad, sem nýkomin er út í ís-
lenskri þýðingu, en Judah er þar
meðal sögupersóna).
Tim Judah kemur til með að
víkja að hlutskipti erlendra blaða-
manna í Írak
í fyrirlestri
sínum í
Reykjavík en
sem kunnugt
er hafa
nokkrir slíkir
verið hnepptir í gíslingu að und-
anförnu og að minnsta kosti einn
verið drepinn (alls er þó talið að
30 blaðamenn hafi dáið í Írak frá
því að eiginlegu stríði lauk, þá er-
um við líka að tala um blaðamenn
frá löndunum í nágrenni Íraks).
Sagði Judah við mig í síðustu
viku að hann myndi sjálfur ekki
vilja fara til Íraks eins og nú
stendur, hann væri breskur gyð-
ingur (semsé ekki sérstaklega lík-
legur til að hljóta mikla samúð
hjá íslömskum mannræningjum,
ef hann félli í þeirra hendur) og
vinnuskilyrðin væru slæm, blaða-
menn gætu ekki farið um eins og
þá lysti og gætu þar af leiðandi
illa sinnt blaðamennsku eins og
þeirri sem hann sérhæfði sig í; að
skrifa lengri baksviðsgreinar.
Blaðamaðurinn Paul Wood seg-
ir einmitt frá því í pistli á frétta-
síðu BBC nú á þriðjudag að hann
finni mikinn mun á því að koma
til Basra í Suður-Írak nú og fyrir
ári. Þá hafi hann og samstarfs-
menn hans hjá BBC getað bjarg-
að sér sjálfir í bænum, hvað gist-
ingu varðar og annað þess háttar.
Nú detti mönnum slíkt ekki einu
sinni í hug. Hættan á því að vera
rænt sé of mikil.
Blaðamenn þurfa ekki einu
sinni að vera frá löndum sem
studdu innrásina í Írak, Frakkar
voru á móti henni en engu að síð-
ur eru tveir franskir blaðamenn
nú í klóm mannræningja. (At-
hygli vekur hins vegar að lítið
hefur til þeirra spurst: leiða má
líkur að því að þeim hafi verið
rænt af venjulegum bófum sem
hugðust selja þá áfram í hendur
samtaka Abu Mussabs al-
Zarqawis, sem í þessari viku hafa
tekið tvo bandarískra gísla af lífi
á grimmdarlegan hátt og höfðu
hótað að drepa þann þriðja,
Breta, í gærkvöldi. Zarqawi hefur
hins vegar ekkert pólitískt gagn
af frönskum gíslum, Frakkar
voru ekki á stuðningslista innrás-
arinnar í Írak og því í raun erfitt
að setja fram kröfur á hendur
þeim, líkt og gert var vegna
mannanna þriggja í þessari viku.
En hvort þetta þýðir að Frakk-
arnir séu enn á lífi og muni verða
bjargað úr klóm mannræningja
er því miður ómögulegt að vita.)
Og það eru ekki aðeins blaða-
menn sem eru skotmörk, það
gildir nú orðið um svo að segja
allt alþjóðlegt starfslið í Írak –
ítölsku konurnar tvær, sem var
rænt fyrir tveim vikum, unnu
meira að segja fyrir hjálp-
arsamtök sem gagnrýnt hafa
framgöngu Breta og Bandaríkja-
manna í Írak.
Hér hlýtur maður síðan að
minna á að það eru ekki bara er-
lendir gestir í Írak sem eru í
hættu. Óbreyttir íraskir borgarar
eru auðvitað í mestri hættu – þeir
falla ekki aðeins í hernaðar-
aðgerðum Bandaríkjamanna í
borgum eins og Fallujah og Sadr
City-hverfinu í Bagdad heldur
virðast arabískir hryðjuverka-
menn ekkert veigra sér við að
drepa þessa trúbræður sína.
Athygli vakti fyrir skemmstu
þegar íslömsku samtökin Ansar
al-Zawahiri, sem halda ítölsku
konunum tveimur í gíslingu, lýstu
því yfir að Danir væru meðal
þeirra næstu skotmarka. Kom
fram í fréttum að danska leyni-
þjónustan teldi að hótunin beind-
ist fyrst og fremst gegn Dönum
sem séu í Írak. Þar er vænt-
anlega verið að vísa til um það bil
fimm hundruð danskra hermanna
sem hafast við í búðum, Camp
Eden, í suðurhluta Íraks en ég
heimsótti einmitt þessar búðir í
upphafi þessa árs. Þar voru þá við
störf tveir íslenskir sprengju-
leitarfræðingar, liðsmenn Ís-
lensku friðargæslunnar svo-
nefndu.
Eðlilegt er að spyrja sig hvort
liðsmenn Ansar al-Zawahiri
myndu gera nokkurn greinarmun
á Íslendingum og Dönum þarna
niður frá. Hvers vegna skyldu
þeir svo sem gera það; Ísland er á
lista yfir stuðningsríki innrás-
arinnar í Írak, rétt eins og Danir.
Nú má spyrja sem svo: Veit
nokkur af því að Ísland er hluti af
„bandalagi hinna viljugu þjóða“?
Svarið er já. Þeir sem á annað
borð hafa þennan lista við hönd-
ina vita af veru okkar þar og
sjálfsagt fylgjast arabar einmitt
sérstaklega með því hvaða þjóðir
eru á þessum lista (nú vilja Costa
Rica-menn af listanum, hafa sent
bandarískum stjórnvöldum skila-
boð þess efnis nýverið).
Þessu til stuðnings get ég nefnt
að ég veit til þess að sendimenn
arabaríkja hafa spurt fulltrúa Ís-
lands á fundum um aðild Íslands
að bandalagi hinna viljugu þjóða í
Írak. Vildu þeir heyra skýring-
arnar fyrir þátttöku okkar.
Í framhaldi af þessu vakna auð-
vitað spurningar um það hvort
það dugi hjá ráðamönnum þess-
arar þjóðar, sem tóku þá ákvörð-
un að Ísland yrði meðal stuðn-
ingsríkja Bandaríkjamanna í
þessum hernaðaraðgerðum, að
segjast einfaldlega vilja horfa til
framtíðar, ekki ræða frekar
ákvörðunina um stuðning við inn-
rásina í Írak. Spurningin er
nefnilega auðvitað ennþá aktúel:
ef Íslendingur myndi lenda í klóm
mannræningja í Írak mætti jafn-
vel hugsa sér að vegabréfið réði
úrslitum um það hvort viðkom-
andi kæmist lífs af eður ei. Þá
kæmi væntanlega til með að
skipta máli hvort Ísland er á
þessum lista eður ei.
Gíslatökur
í Írak
Tim Judah kemur til með að víkja að
hlutskipti erlendra blaðamanna í Írak í
fyrirlestri sínum í Reykjavík en sem
kunnugt er hafa nokkrir slíkir verið
hnepptir í gíslingu að undanförnu […].
VIÐHORF
Eftir Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
Eftirfarandi greinar eru á
mbl.is:
Jón Steinsson: „Það er engin
tilviljun að hlutabréfamarkað-
urinn í Bandaríkjunum er öfl-
ugri en hlutabréfamarkaðir
annarra landa.“
Regína Ásvaldsdóttir: „Eitt
af markmiðum með stofnun
þjónustumiðstöðva er bætt að-
gengi í þjónustu borgaranna.“
Jónas Gunnar Einarsson:
„Áhrifalaus og mikill meirihluti
jarðarbúa, svokallaður almenn-
ingur þjóðanna, unir jafnan
misjafnlega þolinmóður við
sitt.“
Jakob Björnsson: „Mörg rök
hníga að því að raforka úr
vatnsorku til álframleiðslu
verði í framtíðinni fyrst og
fremst unnin í tiltölulega fá-
mennum, en vatnsorkuauðug-
um, löndum …“
Tryggvi Felixson: „Mikil
ábyrgð hvílir því á þeim sem
taka ákvörðun um að spilla
þessum mikilvægu verðmætum
fyrir meinta hagsæld vegna
frekari álbræðslu.“
Stefán Örn Stefánsson: „Ég
hvet alla Seltirninga til kynna
sér ítarlega fyrirliggjandi
skipulagstillögu bæjaryfir-
valda …“
Gunnar Finnsson: „Hins veg-
ar er ljóst að núverandi kerfi
hefur runnið sitt skeið og
grundvallarbreytinga er
þörf …“
Eyjólfur Sæmundsson og
Hanna Kristín Stefánsdóttir:
„Öryggismál í landbúnaði falla
undir vinnuverndarlög og þar
með verksvið Vinnueftirlits-
ins.“
Jakob Björnsson: „Með þvílík-
um vinnubrögðum er auðvitað
lítil von um sættir.“
Guðmundur Hafsteinsson:
„Því eru gráður LHÍ að inntaki
engu fremur háskólagráður en
þær sem TR útskrifaði nem-
endur með, nema síður sé.“
María Th. Jónsdóttir: „Á land-
inu okkar eru starfandi mjög
góðar hjúkrunardeildir fyrir
heilabilaða en þær eru bara allt
of fáar og fjölgar hægt.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar
HVER er pólitísk afstaða núver-
andi hæstaréttardómara? Hver
veit? Hvaða máli skiptir hún við
uppkvaðningu dóma? Á Hæstarétt
er gjarnan deilt fyrir að hafa ekki
TENGSL við almenning í landinu
og því séu dómar hans oft á skjön
við réttarvitund almennings. Hver
er líklegasta ástæðan til þessa? Að
mínu mati er það örugglega núver-
andi samsetning Hæstaréttar. Þar
eru gagnmerkir fræðimenn á sviði
laga og réttarfars, en fáir, ef nokk-
ur, sem starfað hefir ævilangt „úti
á meðal almennings í landinu“ eins
og oft er sagt. Slíkt starf færir
mönnum ómetanlega reynslu, bæði
lögfræðilega og ekki síst víðtæka
þekkingu á því hvað „dæmist rétt
vera“.
Núverandi lagaskipan gerir ráð
fyrir því að Hæstiréttur sjálfur gefi
umsögn um umsækjendur um
starf dómara við réttinn. Ætla má
að Hæstiréttur byggi umsögn sína
fyrst og fremst á „fræðilegum
grunni“. Varla byggist umsögnin á
pólitík! Þetta fyrirkomulag sem
„forspil“ að vali dómara er löngu
gengið sér til húðar. Á Hæstiréttur
að hafa sjálfur áhrif á hver megi
koma inn í „klúbbinn“? Greinar-
korn þetta er ritað til að skora á
handhafa veitingarvaldsins, Geir
Haarde, settan dómsmálaráðherra
við veitinguna, að skipa Jón Stein-
ar Gunnlaugsson hrl. dómara við
Hæstarétt. Jón yrði sannarlega
ferskur andblær inn í réttinn með
sína áratuga reynslu af lög-
mennsku og miklu afskipti af þjóð-
málum á öllum stigum þess, jafnt
þeirra sem minnst mega sín og
þeirra annarra, sem óhjákvæmi-
lega eru órétti beittir í okkar ann-
ars ágæta samfélagi.
Jón hefir ekki leynt sínum skoð-
unum á nánast öllu, sem hann telur
betur mega fara. Þvert á móti.
Honum er ekkert mannlegt óvið-
komandi og lætur til sín heyra
hversu umdeild, sem mál eru.
Ég tel á engan núverandi um-
sækjanda hallað þótt ég setji fram
þessa hvatningu mína til veiting-
arvaldshafa. Þetta mál er EKKI
PÓLITÍSKT. Hefja þarf nauðsyn-
legar breytingar á skipun Hæsta-
réttar með skipun eins hæfasta
lögmanns landsins í réttinn.
Ég efast ekki um að Geir
Haarde hafi það hugrekki, að láta
hótanir andstæðinga sinna í pólitík
sem vind um eyru þjóta.
Bergur Guðnason
Hæstiréttur –
pólitísk skipan?
Höfundur er lögmaður.
UMRÆÐA um skólamál hefur
verið lífleg undanfarið og er það
vel.
Ýmsar hliðar á þessu veigamikla
máli viðraðar. Nú vita landsmenn
til dæmis að grunnskólanemar eru
45.000 á landinu og kennarar í
kringum 4.500. Og
þeir eru í kjarabar-
áttu.
Lengra skólaár
Allir vita að skólaárið
hefur verið lengt.
Menntamálaráðherra
upplýsti að grunn-
skólinn hefði af þeim
sökum lengst um 2 ár
á undanförnum fáum
árum. Um það sýnist
fólki sitt hvað. For-
eldrar kvarta gjarnan
yfir lengingu skóla-
ársins þegar kemur að því að
kippa krökkunum inn úr sum-
arblíðunni og þegar fjölskyldan er
á leið í frí. En nú á að bæta námið
og nota tímann betur.
Styttri námstími
Nú er lag, eða var það svigrúm, til
að stytta framhaldsskólann. Enda
löngu kominn tími til, miðað við
útlönd! Þar ganga hlutirnir hraðar
fyrir sig. Gott eitt um það að
segja ef vel er staðið að undirbún-
ingi. Ekki bara ákveðið eins og
gert var varðandi lengingu skóla-
ársins án þess að nokkuð væri vit-
að hvað nákvæmlega átti að gera
við tímann. Allavega gleymdist að
setja meiri pening í lengra skóla-
ár, t.d. vettvangsferðir og aðra
kostnaðarliði tengda lengingu.
Jafnhliða lesum við um grunn-
skóla fyrir alla sem er hið besta
mál. Búið að leggja niður sérskóla
og einnig sérdeildir við marga
skóla. Einstaklingsnámsskrár
skulu vera fyrir alla hina 45.000
nemendur grunnskólans. Sveigj-
anleiki skal það vera. Kennarar
reyna sitt besta meðan bekkirnir
þyngjast sífellt og skólaárið leng-
ist og skipulagsdögum fækkar!
Aukið foreldra-
samstarf. Einu sinni
þótti gott að kennari
og foreldri hittust
einu sinni á vetri. Nú
eru það helst dagleg
tölvusamskipti sem
eru ásættanleg sam-
skipti. Þau gerast
ekki án þess að tími
sé tekinn til þeirra og
það á að gerast á dag-
vinnutíma kennara.
Lengra kenn-
aranám
Til að mæta öllum þessum
breytingum skal lengja kenn-
aranámið úr þrem árum í fimm.
Ekki mun af veita að bæta þekk-
ingu og færni kennara sem nú
eiga að kenna hraðar og í fjöl-
breyttari hópum, síst hafa þeir
sjálfir á móti því. Yfirfull endur-
menntunarnámskeið sýna það.
Þessi tilkynning frá KHÍ kemur í
kjölfar könnunar frá Háskóla Ís-
lands um að kennaranám sé óarð-
bært! Það er að segja þriggja ára
námið skilar sér ekki til kenn-
aranna. Hvað þá fimm ára nám.
Og skilaboðin sem kennarar fá
frá viðsemjendum sínum eru
þessi: Þið vinnið ekki vinnuna
ykkar! Er nema von að seint
gangi að semja þegar þetta er um-
ræðuefnið.
Á meðan aðrar stéttir semja um
sveigjanlegri vinnutíma er krafan
sú að kennarar gefi eftir þann
sveigjanleika sem þeir hafa haft.
Kennari kemst ekkert hjá því
að koma undirbúinn í skólann og
hann kemst heldur ekki hjá því að
skila nemendum sínum verkefnum
yfirförnum og unnum. Kennarinn
kemst ekkert hjá því að vinna í
hópi með samkennurum sínum að
skipulagsvinnu innan skólanna. En
kennarinn hefur haft sveigjanleika
til að ráða hvenær sú vinna sem
ekki er bundin á stundatöflu er
unnin. En að vinnan sé ekki unnin
það eru ómaklegar ásakanir.
Í tengslum við þá gerjun sem er
í skóla- og menntamálum, og í
tengslum við þær kröfur sem
gerðar eru til kennara ætti ekki
vera goðgá að gera vel við þá og
þora að hafa kjör þeirra góð.
Þarna má gjarna líta til útlanda
líka, bæði varðandi vinnutíma og
laun ef það á á annað borð að vera
að bera sig saman við útlönd.
Kjaramál kennara
Ása Björk Snorradóttir
skrifar um kjaramál ’Á meðan aðrar stéttireru að semja um sveigj-
anlegri vinnutíma er
krafan sú að kennarar
gefi eftir þann sveigj-
anleika sem þeir hafa
haft.‘
Ása Björk Snorradóttir
Höfundur er kennari.
Fréttir í tölvupósti