Morgunblaðið - 23.09.2004, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
ABU Mussab al-Zarqawi, jórdanski
öfgamaðurinn sem er sagður hafa
líflátið tvo bandaríska gísla í Írak í
vikunni, er alræmdur fyrir mis-
kunnarleysi, hefur verið bendlaður
við al-Qaeda og er talinn hafa
skipulagt margar mannskæðar
árásir víða um heim.
Bandarísk stjórnvöld saka Zarq-
awi um tugi sprengjutilræða í Írak,
m.a. sjálfmorðsárásir í Karbala og
Bagdad sem kostuðu um 170
manns lífið 2. mars. Hermt er að
spænsk yfirvöld séu að rannsaka
hvort hann hafi staðið fyrir
sprengjutilræðunum í Madríd ell-
efu dögum síðar þegar um 190 létu
lífið.
Bandaríkjastjórn hefur lagt 25
milljónir dala, sem svarar 1,7 millj-
örðum króna, til höfuðs al-Zarqawi,
sömu fjárhæð og til höfuðs Osama
bin Laden. Bandaríkjaher hefur
gert nokkrar loftárásir á byggingar
í Fallujah í von um að fella Zarq-
awi. Zarqawi er kominn af bedúín-
um, arabískum hirðingjum, og ætt-
bálkur hans er dreifður um
Mið-Austurlönd. Hann er 37 ára og
ólst upp í Zarqa, iðnaðarborg í
Jórdaníu þar sem glæpir eru al-
gengir. Rétt nafn hans er Ahmed
Fadeel al-Khalayleh og hann tók
síðar upp stríðsnafnið Zarqawi, eft-
ir heimaborg sinni.
Í grein í New York Times Mag-
azine kemur fram að Zarqawi hætti
í skóla sautján ára og lagðist í hóf-
lausa áfengisdrykkju. Haft er eftir
mági Zarqawis að hann hafi farið
til Austur-Afganistans vorið 1989
til að taka þátt í „heilögu stríði“
gegn sovéska hernum. Hann kom
þangað of seint því að Sovétmenn
höfðu þá nýlega kallað hersveitir
sínar heim. Í stað þess að grípa til
vopna tók Zarqawi upp penna.
Hann varð fréttaritari tímarits
íslamista, þá 22 ára, og ferðaðist
um Afganistan til að taka viðtöl við
arabíska stríðsmenn um bardagana
sem hann missti af, að sögn New
York Times
Magazine.
Las Kóraninn
í fangelsi
Zarqawi hélt
síðan til Jórd-
aníu og var
dæmdur í fang-
elsi þar fyrir
samsæri um að
steypa kon-
ungnum af stóli og stofna íslamskt
kalífadæmi. Í fangelsinu reyndi
Zarqawi að læra Kóraninn utan-
bókar og vinir hans segja að það
hafi verið dæmigert fyrir hann því
að hann sé öfgamaður í öllu sem
hann taki sér fyrir hendur. Eftir
sjö ára fangelsisvist var honum
veitt sakaruppgjöf og hann flúði frá
Jórdaníu.
Síðar var hann ákærður fyrir að
hafa skipulagt árásir á bandaríska
embættismenn og ísraelska ferða-
menn og dæmdur til dauða í rétt-
arhöldum sem fóru fram að honum
fjarstöddum.
Vestrænir leyniþjónustumenn
telja að Zarqawi hafi þá verið í fel-
um í Evrópu. Þýsk yfirvöld hand-
tóku hóp herskárra íslamista sem
sögðu að Zarqawi væri foringi
þeirra og að hópurinn væri „eink-
um fyrir Jórdana sem vildu ekki
ganga til liðs við al-Qaeda“. Sam-
kvæmt skýrslu þýsku leyniþjónust-
unnar „stangast þetta á við upplýs-
ingar frá Bandaríkjunum“.
Zarqawi hélt síðan aftur til Afg-
anistans og talið er að hann hafi
komið upp æfingabúðum í borginni
Herat í vestanverðu landinu, ná-
lægt landamærunum að Íran.
Hermt er að liðsmenn Zarqawis
hafi þar orðið sérfræðingar í fram-
leiðslu og notkun eiturgass, að því
er fram kemur á fréttavef BBC.
Á þessum tíma er talið að Zarq-
awi hafi verið í tengslum við al-
Qaeda. Talið er að hann hafi flúið
til Íraks árið 2001 eftir að hafa
særst í flugskeytaárás Bandaríkja-
hers á bækistöðvar hans í Afganist-
an.
Bandarískir embættismenn segja
að Zarqawi hafi farið til Íraks að
fyrirmælum al-Qaeda og gengið
þar til liðs við Ansar al-Islam, hóp
kúrdískra íslamista í norðanverðu
landinu.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, hélt því fram í
ræðu í öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna í febrúar í fyrra, skömmu
fyrir innrásina í Írak, að Zarqawi
væri samstarfsmaður Osama bin
Ladens. Upplýsingar frá banda-
rísku leyniþjónustunni bentu til
þess að Zarqawi hefði farið til
Bagdad og að sögn Powells var það
augljós vísbending um að Saddam
Hussein sæktist eftir samstarfi við
al-Qaeda.
Nokkrir sérfræðingar drógu þó
þessa fullyrðingu í efa og sögðu að
lengi hefði verið metingur á milli
Zarqawis og bin Ladens.
Þegar háttsettur bandarískur
stjórnarerindreki, Laurence Foley,
var skotinn til bana í Amman í
október 2002 sökuðu jórdönsk yf-
irvöld Zarqawi um að hafa skipu-
lagt árásina. Ef marka má leyni-
þjónustugögn um Zarqawi var
þetta upphafið að hrinu árása sem
ekki sér enn fyrir endann á.
Talinn vilja koma af stað
borgarastyrjöld
Zarqawi var bendlaður við mörg
mannskæð sprengjutilræði í fyrra,
allt frá Casablanca í Marokkó til
Istanbúl í Tyrklandi, auk tilræð-
anna í Írak.
Bandarísk yfirvöld saka Zarqawi
m.a. um árás á mosku í Najaf sem
kostaði 50 sjíta lífið.
Í febrúar síðastliðnum birtu
embættismenn í Bagdad bréf sem
Zarqawi er sagður hafa skrifað
leiðtogum al-Qaeda. Bréfritarinn
lýsir þar áformum um hryðjuverk
til að etja súnnítum og sjítum sam-
an með það að markmiði að koma
af stað borgarastyrjöld í Írak.
Menn sem þekkja Zarqawi draga
hins vegar í efa að hann hafi skrif-
að bréfið. Þeir segja að það sé
mjög ólíkt honum að skrifa langt
bréf með ýtarlegri pólitískri grein-
ingu, skírskotunum til konunga á
sjöundu öld og upphöfnu orðalagi.
„Þessi maður var eiginlega ólæs
og óskrifandi,“ hafði New York
Times Magazine eftir Khalid Abu
Doma, sem sat í fangelsi í Jórdaníu
með Zarqawi. Hann viðurkenndi þó
að íslamskur fræðimaður kynni að
hafa aðstoðað hann við að skrifa
bréfið.
Jórdaninn Abu Mussab al-Zarqawi er sagður bera ábyrgð á miklum fjölda hryðjuverka í Írak
Öfgamaður í öllu er hann
tekur sér fyrir hendur
’Í fangelsinu reyndi Zaqawi að læra Kór-
aninn utanbókar.‘
Abu Mussab
al-Zarqawi
BLÓÐSÚTHELLINGAR halda
áfram í Írak en í gær biðu að minnsta
kosti tuttugu manns bana í Bagdad.
Sjúkraliðar í Sadr City-borgarhlutan-
um í Bagdad, þar sem andstaða við
veru Bandaríkjahers í Írak er mikil,
sögðu að þrettán manns hefðu fallið
og 149 manns særst þegar Banda-
ríkjaher réðst þar gegn meintum
uppreisnarmönnum.
Sagði aðstoðarmaður sjítaklerks-
ins Moqtada al-Sadrs að aðgerðirnar
hefðu verið þær „hrikalegustu“ í Sadr
City frá því að stjórn Saddams Huss-
eins í Írak var steypt af stóli. Banda-
ríkjamenn sögðust hins vegar hafa
ráðist gegn vopnuðum öfgasveitum
al-Sadrs og að 25 hefðu verið drepnir.
Þá sprakk bílsprengja í miðborg
Bagdad þar sem hópur Íraka beið í
biðröð eftir því að geta skráð sig í
íraska þjóðvarðliðið. Sögðu læknar á
Yarmuk-sjúkrahúsinu að a.m.k. sjö
manns hefðu beðið bana og 54 særst.
Samkomulag hjá NATO
Aðildarríki Atlantshafsbandalags-
ins náðu um það samkomulagi í gær
að ráðist yrði í þjálfun íraskra örygg-
issveita. Um málið hefur ekki náðst
sátt fyrr því Frakkar og Belgar vildu
frekari skýringar á því hver myndi
bera kostnað vegna verkefnisins. Þá
vildu Frakkar tryggingu fyrir því að
hersveitir sem færu til Íraks tækju
ekki að sér annað hlutverk en þjálfun.
Reuters
Mannfall í
bardögum
Hópur Íraka lyftir mönnum út úr brunnum bíl á vettvangi sprengjutilræðis í Bagdad í gær sem varð sjö að bana.
Bagdad. AFP.