Eintak - 01.12.1993, Page 32

Pétur Björnsson
stjórnarformaður, forstjóri og aðaleigandi Vífilfells:
Stjór
oKka
ómunarstfll
r Lýðs ólíkur
Það þekkja allir Coca-Cola, en fólk veit lítið
um fyrirtækið Vífilfell. Hvers vegna er það?
„Við höfum ekki verið að trana okkur fram,
öðruvísi en að auglýsa. Það er ákveðin steíha sem við
höfum haldið okkur við. Við höfum til dæmis aug-
lýst í öllum blöðum. Að sama skapi höfum við ekki
viljað marka okkur pólitískan bás, að öðru leyti en
því að vilja frjálsræði. Frjáls markaður er okkar vín-
arbrauð, eins og sagt var. Það er ekki hægt að
brennimerkja okkur ákveðnum flokki.“
Ég spyr: Hvað er Vífilfell?
„Vífilfell er fyrirtæki sem stofnað var til að
semja um umboð fyrir Coca-Cola á íslandi. Þetta
er útvörður Coca-Cola á íslandi. Og þetta er
hreint út sagt eitthvert besta kókfýrirtæki heims-
ins. Það koma menn hingað reglulega sem skoða
allan ferilinn og gefa einkunn. Þær eru gefnar í
prósentvís og við höfum fengið þetta 88 eða 89 pró-
sent. Ég hef ekki á takteinum hvort einhverjir eru
ofar okkur, hygg reyndar að það sé líklegt í hinum
stóra heimi. En útkoma okkar er mjög góð, ég veit
ekki um neinn betri. Og fáir komast í þennan
klassa. Við erum mjög uppteknir af því að viðhalda
háum gæðastimpli.“
Þið eruð með yfirburðastöðu á markaðinum,
ekki satt? Það er varla hægt að tala um sam-
keppni?
„Markaðsstaða okkar er alltaf metin af þriðja að-
ila og við sjáum ekki endilega heildarstöðuna. En
samkeppnin er einkum við pepsi og í minna rnæli
við afurðir Sól, ískóla og bónuskóla. Við erum
kannski með 50 til 60 prósent í því sem við erum að
framleiða, en þótt staðan sé sterk má ekki gleyma
því að það er ntikið verðstríð í gangi; það er hart bar-
ist í þjónustu og menn mega aldrei gleyma sér
þegar þróun á markaðinum er annars vegar, það
þarf að halda uppi stífum gæðakröfum.“
Kók er fjölskyldufyrirtæki. Hver á kók?
Hvernig er skiptingin?
„Það er engin launung í því að ég er með meiri-
hluta. Líklega nálægt 60 prósent. Að öðru leyti er
ég ekki með skiptinguna á hraðbergi.“
En kók í samfélagi fyrirtækjanna á íslandi.
Kolkrabbinn?
„Okkar tengsl eru aðallega við kaupendurna,
sem sumir eru ansi stórir. Að öðru leyti erum við
hvergi stórir í öðrum fyrirtækjum. Við tókum þátt
í Stöð 2, en í dag er það lítið. Ég get nefnt Skeljung
og Flugleiðir og fyrirtæki eins og Þórsbrunn, en þá
er það nánast upptalið sem nefnandi er.“
Vífilfell er forríkt félag með myljandi góða eig-
infjárstöðu, annað er varla hægt að segja?
„Já, við stöndum vel, en ekki má gleyma því að
það er erfitt að halda uppi góðri eiginfjárstöðu og
lausafé. Það verður alltaf að spara og hver mistök
eru dýr. Það verður að halda stjórnunarkostnaði í
lágmarki. Nú er mikil kreppa, sú dýpsta og erfið-
asta síðan 1930, og er þá kreppan 1968 til 1969 ekki
undanskilin. En ég er sannfærður um að brátt
muni hjólin fara að snúast aftur; ég hef sérstaklega
í huga NAFTA og EES. Við íslendingar komum til
með að njóta slíkra santninga."
Þú ert alvaldur í þessu fyrirtæki, ekki satt?
Hvernig stjórnar þú batteríinu?
„Ég er forstjóri og stjórnarformaður, hef heild-
aryfirsýn og eftirlit. Páll Kr. Pálsson er fram-
kvæmdastjóri. En síðan eru deildir ntjög sjálfstæð-
ar; við gerum áætlanir, en erum ekki með dagskip-
anir. Við setjum ramma, en eftir það leysa yfir-
menn deilda sín mál. Ég vil halda býrókratíi í lág-
marki. Við störfum að mestu leyti eftir formúlu
Coca-Cola í Bandaríkjunum, en fylgjumst vel með
alþjóðlegum breytingum. Mynstrið í dag er sjálf-
stæðar deildir. Fólk á að finna fyrir ábyrgð.“
Páll tók við af tengdasyni þínum, Lýð. Þvi hef-
ur verið hvíslað að samstarf ykkar Lýðs hafi verið
orðið stirt?
„Nei. En ef til vill rná þó tala um ólíkan stjórn-
unarstíl hjá okkur. Ég gerði óverulegar breytingar
þegar hann fór frá, en vildi hafa aðra menn á
toppnum en ráðnir höfðu verið. Lýður sinnti mark-
aðnum fullkomlega, en ég vildi meira back-up í
ffamleiðslu og þá með mannaskiptum.“
Það hafa komið upp erfiðleikar í kók-fjölskyld-
unni, málaferlin 1983 til 1989 vegna erfðaskrár
systur þinnar. Voru þau ekki erfið fyrir fjöl-
skylduna og fyrirtækið?
„Málaferli eru alltaf erfið og þegar svona kem-
ur upp innan fjölskyldu er reynt að láta það ekki
skilja eftir sig sár og bletti. Arfleiðsla eftir systur
mína var véfengd, ekki annað. Það fór fýrir dóm og
það var dæmt í málinu. Það voru ekki allir sáttir, en
ég rnyndi segja að þetta sé að falla í gleymsku. Það er
ekki imprað á þvi í dag.“
Ekki heyrist mér að fjölskyldusamgangurinn
sé mikill?
„Hann hefur aldrei verið mikill. Það eru ekki
endilega leifar af málinu.“
Það vakti athygli þegar íslenska brennivínið
var boðið út að það var fjölskylda systur þinnar
sem fékk framleiðsluréttinn. Er þá ekki hægt að
tala um tengsl við Vífilfell?
„Þetta er algjörlega aðskilið, Vífilfell mun aldrei
fara að blanda þessu tvennu saman. Það er stefna
félagsins reyndar. Þarna á rnilli eru engin tengsl."
Það hefur verið staðfest að ísland sé mesta gos-
drykkjaland heimsins. Burtséð frá vangaveltum
um góða 'stjórnendur - hvers vegna er þetta stað-
reynd?
„Það má velta fyrir sér ýmsum skýringum. Til
dæmis má nefna að á sínum tíma, urn og upp úr
heimstyrjöldinni síðari, var hér engin kaffihúsa-
menning; hún var í lágmarki og sömuleiðis vín-
menning. Menn hittust á séríslenskan hátt í versl-
unum á horninu. Og menn fengu sér kók. Ég
hugsa að að þetta hafi sett söluna af stað. í dag er
varla hægt að nefna stað sem ekki er með kók. Þeir
sem versla við okkur passa mjög upp á þau við-
skipti. Það er undantekning að okkar viðskiptavinir
standi ekki í skilum.“
Og hvernig er þá andinn í fyrirtækinu?
„Andinn hér er sérstaklega góður. Þegar fólki er
treyst til að axla ábyrgð verður það ánægðara og
finnur fyrir meira öryggi. Og við leggjum einnig
áherslu á félagslífið; árshátíðir, ferðalög, barnaböll
og slíkt.“
32
EINTAK DESEMBER