Eintak - 01.12.1993, Page 74

- þær þekkja allir. Það er kannski athyglisverðara
að beina sjónum að „gáfukonu" hvíta tjaldsins.
Hún er oft bókavörður (eða kona sem afgreiðir í
bókabúð); Kona sem gætir bóka - eða þekkingar-
innar í yfirfærðri merkingu. Hún er yfirleitt í lit-
lausum og sniðlausum fötum (pilsið nær alltaf nið-
ur fyrir hné). Hún er oft með hárið tekið í hnút í
hnakkanum. Hún er alltaf með gleraugu. Og hér er
kannski komin skýringin á því hvers vegna þessi
kona er gersneydd kynþokka og fegurð: Það eru
gleraugun sem gera útslagið. Kvikmyndin er gerð
fyrir augað.
Við sitjum í kvikmyndahúsi og beinum augun-
um upp á breiðtjaldið þar sem í sjónmáli er spenn-
andi kona sem sýnd er í yfirnáttúrlegri stærð, um-
fram allt fögur, kynþokkafull, eftirsóknarverð.
Þessi kona er í margföldu sjónmáli. Hún er í sjón-
máli áhorfenda og aðalkarlhetjunnar og hún er í
sjónmáli kvikmyndatökuvélarinnar á þann hátt
sem enginn annar er; linsu er rennt hægt eftir lík-
ama konunnar, frá toppi til táar og til baka, dvalið
er við boga og bungur, konan sýnd öll og frá öllum
hliðum - í heilu lagi og í smá hlutum. Andliti
hennar er varpað upp á tjaldið í nærmynd þannig
að það nær yfir það allt algjörlega nakið, viðkvæmt
og varnarlaust. Náttúrleg fegurð þess gjarnan auk-
in með litum og púðri og með því að bregða þunnri
grisju yfir linsuna þannig að allar misfellur afmá-
ist. Og þessi kona nýtur þess að vera fögur í sjón-
máli. Hún er. Hún er bara. Hún er bara fögur. Og
hún horfir ekki til baka (lygnir oft augunum).
Gáfaða konan horfir. Það er augljóst af gleraugun-
um. Þau eru sönnun fyrir því að hún horfir og sér.
Hvað ætli hún sjái? Sér hún eitthvað sem veldur þvi
Frændur okkar Danir tala einhver ósköp um
„den lille forskel“, þann litla mun sem er á körl-
um og konum. Og af því þeim er ákaflega hug-
leikið allt fýrir neðan beltisstað, hvort sem það er
kviðurinn eða kynfærin, eiga þeir að sjálfsögðu við
það síðarnefnda. Við íslendingar erum afturámóti
afskaplega andlega þenkjandi, og kemur því að
sjálfsögðu einkum í hug andlega sviðið þegar við
leiðum hugann að því sem aðgreinir kynin. Þess
vegna nefnum við auðvitað fyrst og firemst grömm-
in sjötíu, sem ku vera þyngdarmunurinn á heila
karla og kvenna. Þetta finnst mörgum borðleggj-
að karlmenn missa til hennar náttúru?
Tökurn dæmi: I myndinni New Voyager frá
1942 leikur Bette Davis greinda, bælda og óaðlað-
andi konu með gleraugu. Kvikmyndahandbók
Halliwells lýsir söguþræði myndarinnar þannig:
„Kauðaleg og vonsvikin piparmey gengst undir
geðlæknismeðferð og dembir sér út í vonlaust ást-
arævintýri.“ Læknismeðferðin ber nokkurn árang-
ur þar sem lækninum tekst að fríkka konuna
nokkuð. Hluti af meðferðinni er að taka af gleraug-
un af konunni. Læknirinn hreinlega fjarlægir
gleraugun í einu atriði myndarinnar og það er ekki
að sökum að spyrja, skömmu síðar umbreytist kon-
an úr „kauðalegri og vonsvikinni piparmey“ í
geislandi, gleraugnalausa konu með blik í (sjón-
lausum) augum og slegið hárið.
Hefur þetta kannski breyst með breyttum tím-
um, nýrri myndum? Vitanlega - en klisjan liftr þó
enn. I nýlegum kvikmyndum eru konur sem geta
verið bæði greindar og fallegar - það versta er að
þær eru flestar einnig geðveikar. Allavega ef þær
eru einhleypar. 1 íslenskum auglýsingum leika
greindar leikkonur flissandi heimskar ljóskur án
þess að láta sér bregða.
1 klisjum býr sannleikur. Ekki sannleikur klisj-
unnar, heldur sannindi um þann sem „trúir“
klisjunni og heldur henni á lofti; lætur sem hún sé
náttúrleg en ekki sköpuð af menningu. En hvaðan
kemur þessi tiltekna Hisja? Er hún kannski til orð-
in af réttlætiskennd okkar, þeirri trú að enginn
eigi skilið að vera bæði greindur og fagur (og
kannski einnig ríkur!)?
Ef svo væri ætti klisjan að ná yfir karlmenn líka
- gerir hún það?
andi sönnun fýrir yfirburðargreind karla, þeas.
sjötíu gramma yfirburðum þeirra í hugsun af öllu
tagi. Margir snillingar hafa hallast að þessari skoð-
un og mætti nefna fjölmörg dæmi úr heimsbók-
menntunum, til dæmis segir T rófímoff Tsékovs í
Kirsuberjagarðinum: „Hún (þeas. Varja, dæmi-
gerð „Marta sem mæðist í mörgu“) skilur það ekki
með sitt þrönga heilabú, að við erum ofar ástinni.
Það er okkar lífstakmark og tilgangur að sniðganga
allt það lítilfjörlega og hégómlega, sem hindrar
frelsi mannsins og hamingju.“ Aðrir og varla
ómerkari aðilar hafa líkt rökhugsun konunnar við
víravirki, en karlmannsins við beina línu.
(Það er víst best að ég játi það strax að mér hefur
ævinlega fundist víravirki fallegra en þráðbein
strik og þá einkanlega strik senr enda ef til vill
hvergi, heldur halda áfram beint inn í óendanleik-
ann, án þess að snerta eða skera nokkrar aðrar lín-
ur. Eflaust stafar þetta af einhverju Mörtueðli og
mætti sjálfsagt flokka til perversjóna.)
Þegar heilaþyngdarumræðan er í algleymingi
er auðvitað nærtækt fýrir okkur sem gengum á
rauðum sokkurn áður en það varð hallærislegt að
benda á gamla máltækið „heimskur er jafnan höf-
uðstór“, en það er náttúrlega högg fýrir neðan belt-
isstað og ekki fallega gert við karlkynið, sem er víst
viðkvæmt á þeim stöðum. ÖIlu heldur ættum við að
leiða hugann að því til hvers þessi sjötíu grömm
nýtast karlkyninu. Ekki er það til heimilisstarfa,
því það er á flestra vitorði að þau eru eðlislæg og
genabundin, þótt ekki hafi enn tekist að einangra
heimilisgenið til fullnustu.
Ef borin eru saman hugðarefni karla og
kvenna, til dæmis vísindi, listir, hernaður og ann-
að tilfallandi, h'tur í fljótu bragði út fýrir að þau falli
saman að mörgu leyti og séu fjarri því að vera bein-
ar, samhliða línur sem aldrei skerast. Það sem eink-
um ber á milli er sú orka og hugvitssemi sem flest-
ir karlar verja til að komast yfir sem flestar konur.
(Nú tala ég auðvitað almennt og ætlunin er ekki að
móðga neinn, hvaða kynhneigð og áhugamálum í
þeim efnum sem fólk kann að vera haldið.) Það
liggur því beint við að álykta sem svo, að grömmin
góðu nýtist helst til þeirra hluta. Svo vitnað sé í orð
Billy Joels um aðra poppara: „Strákar gera hvað
sem er til að ná sér í kvenmann.“ I þeirra tilviki er
sjötíu grömmunum augljóslega var-
ið til að læra á hljóðfæri og ota sínum
tota á poppsenum heimsins í þeirn
tilgangi einum að geta „vaðið í kven-
fólki, það get ég svarið", svo vitnað sé
í enn annan snillinginn.
Að vísu er galli á gjöf Njarðar.
Kvenfólkið sem vantar algjörlega sjö-
tíu grömm upp á hina fuUkomnu
heilastærð á oft bágt með að skilja
þetta tiltekna tómstundagaman
þeirra karla sem það eignar sér. Ein-
hverra hluta vegna hafa konur
sjaldnast séð þá göfúgu fegurð sem
fólgin er í kvennabúrum og væntan-
lega hefúr það verið kvenmaður sem
fullyrti að gæði væru betri en magn.
Sem betur fer nýtist körlunum enn
sinn yfirburðarstóri heili til þess sem
Tsékov benti á, að komast framhjá og
í mörgum tilvikum alveg hjá lítil-
fjörlegum hégóma á borð við hjóna-
band og sambúð, sem að sjálfsögðu
hindrar frelsi karla og þá hamingju
sem fólgin er í margvíslegum val-
möguleikum. Hugvitssemin á sér
engin takmörk hvorki á undan né
eftir - það væri þá helst rétt á meðan
- og væri ekki nema brot af þeirri
snilld notað til að leysa heilbrigðis-
vandamál mannkynsins, gætu ef-
laust ennþá fleiri unnt sér þessarar gleði þeim
mun oftar.
Ef heilinn í mér væri sjötíu grömmum þyngri
yrði þessi pistill eflaust ritröð í átján bindum. En
nú er ég ekki annað en fávís kona og hugsunin al-
gjört víravirki, svo ég er komin aftur nálægt upp-
hafsstað. Það skiptir engu máli hvað “den lille for-
skel“ er mörg grömm og hvort þau sitja fyrir ofan
mitti eða neðan. Þau eru ætluð til eins og hins sama,
svo Danir hafa líkast til hitt naglann á höfúðið að
byrja strax fýrir neðan beltisstað. Enda auðvitað
miklu skemmtilegra...©
EINTAK MYND BONNI
Magnea J.
Matthíasdóttir
Magnea er rithöfundur en það er
orðið æði iangt síðan hún sendi frá
sér bók. Hún býr í Danmörku, þýðir
fyrir Stöð-2 og skrifar söguþræði
handa Andrési Önd. Magnea er
líka goðsögn i blaðaheiminum. Hún
er eina manneskjan sem hefur
tekist að lesa prófarkir, ieggja kapal
og lesa tvo reyfara - allt samtímis
og án nokkurs sýnilegs erfiðis.
Magnea J. Matthíasdóttir
Konur hafa minni heila en karlar
74
EINTAK DESEMBER