Morgunblaðið - 16.04.2005, Side 6

6 LAUGARDAGUR 16. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þ
að skipti miklu máli fyrir
Mary Robinson að geta
bent á þá staðreynd að
á Íslandi hefði kona,
Vigdís Finnbogadóttir,
verið forseti frá 1980 er hún hóf
baráttu sína fyrir því að verða kjör-
in forseti Írlands 1990. Vigdís hefði
gefið henni trúverðugleika sem for-
setaframbjóðandi og áhrifin hefðu
m.a. verið þau, að brátt hafi kona
gegnt embætti forseta Írlands í 21
ár samfleytt; en sem kunnugt er
tók Mary McAleese við af Robinson
1997 og var nýverið kjörin til ann-
ars sjö ára kjörtímabils.
Mary Robinson flutti erindi í Há-
skólabíói í gær á tveggja daga ráð-
stefnu sem haldin var í tilefni 75
ára afmælis Vigdísar Finn-
bogadóttur. Robinson var forseti
Írlands 1990–1997 og mannrétt-
indafulltrúi Sameinuðu þjóðanna
1998–2003. Hún vottaði Vigdísi
virðingu sína í upphafi erindis síns
og rifjaði í kjölfarið upp opinbera
heimsókn Vigdísar til Írlands og
samstarf þeirra á vettvangi sam-
taka sem konur, sem verið hefðu
þjóðhöfðingjar eða áhrifakonur í
stjórnmálum, hefðu sett á lagg-
irnar. Vigdís var fyrsti formaður
þeirra en Robinson er hins vegar
sjálf nú í forsvari þeirra.
Og Robinson rifjaði líka upp op-
inbera heimsókn sína til Íslands í
maí 1996. „Þetta var mjög eft-
irminnileg för því okkur gafst tæki-
færi til að skoða hluta af ykkar fal-
lega landi.“
Sagði hún að það hefði verið al-
veg sérstakur heiður að fá að gróð-
ursetja tré í Vinaskógi.
Mannréttindi hafa ekki sömu
merkingu í hugum allra
Robinson hrósaði Vigdísi fyrir að
hafa sett menningu og tungumál í
forgrunn í störfum sínum. Lýsti
hún því sjónarmiði að það tungumál
sem menn notuðu, þau orð sem þeir
veldu til að lýsa hlutunum, skipti
oft sköpum. Þessu hefði hún áttað
sig á strax í upphafi forsetaferils
síns á Írlandi. Sagðist Robinson
hafa lagt sérstaka áherslu á að
skapa symbólísk hughrif með orða-
vali sínu. Hún hefði t.d. lýst því yfir
kvöldið góða fyrir fimmtán árum,
er búið var að telja upp úr köss-
unum í írsku forsetakosningunum,
að hún hygðist „kveikja ljós í
glugga forsetahallarinnar til minn-
ingar um alla þá Íra sem neyðst
hefðu til að flytjast á brott til ann-
arra landa“.
Sagði hún að þetta orðaval sitt
hefði haft mun meiri og langvinnari
áhrif en hana gat grunað. Á heim-
sóknum hennar til annarra landa,
einkum þar sem stór hópur fólks af
írsku bergi brotið býr, hefði henni
hvarvetna verið tekið vel. Fólk
hefði sagt við hana, „við vitum að
þú hefur kveikt ljós í glugganum og
viljum að þú vitir að það skiptir
okkur máli“.
Með þessu hefði hún náð að
skapa samhljóm og samkennd með-
al alls þess fólks sem teldi sig til-
heyra stórfjölskyldunni írsku.
„Ég lærði líka þegar ég varð
mannréttindafulltrúi SÞ hversu
miklu máli tungumálið skipti, að
orðið mannréttindi hefur ekki sömu
merkingu í hugum allra,“ sagði
Robinson síðan. Fyrir suma snerust
mannréttindi um pólitísk og borg-
araleg réttindi, réttinn til að iðka
trú, frelsi frá ofsóknum o.s.frv.; fyr-
ir aðra skiptu efnahagsleg- og
menningarleg réttindi meira máli.
Var hún þar að vísa t.d. til landa
eins og Kína. Hún hafi komist á þá
skoðun að leiða þyrfti saman ólík
sjónarmið með því að hverfa aftur
til þeirrar grundvallarhugsunar
sem fælist í mannréttinda-
yfirlýsingunni; að allir menn eigi að
fá að njóta allra mannréttinda.
Harmar tungumálið sem notað
var í kjölfar 11. september
Robinson gerði hryðjuverkaárás-
irnar á Bandaríkin 11. september
2001 að umtalsefni en þær áttu sér
stað á meðan hún gegndi starfi
mannréttindafulltrúa SÞ. Hún
sagðist hafa barist fyrir því, en mis-
tekist að ná sínu fram, að hugtakið
„glæpur gegn mannkyni“ yrði notað
um árásirnar. Að rætt yrði um
hryðjuverkamennina sem „hræði-
lega glæpamenn“ sem öllum bæri
að stuðla að að yrðu leiddir fyrir
lög og rétt.
„Tungumálið, orðalagið, sem
strax varð ofan á var hins vegar allt
annars eðlis. Stríð og hryðjuverk
voru inntak þess.“
Robinson sagði að eftir að hafa
nú um nokkurt skeið verið búsett í
Bandaríkjunum áttaði hún sig betur
á því hversu mikið áfall árásirnar
voru fyrir Bandaríkjamenn. „Það
skýrir hvers vegna tungumál stríðs-
ins festist í sessi. Það var ráðist á
okkur, við eigum í stríði, hugsaði
fólk.“
Sagði Robinson að afleiðing
þessa atburðar væri sú að mann-
kynið væri illa klofið og að dregið
hefði úr virðingu fyrir mannrétt-
indum.
Eftir að Robinson lét af embætti
mannréttindafulltrúa SÞ 2003 lang-
aði hana til að vinna áfram að fram-
gangi siðferðilegra sjónarmiða,
mannréttinda, á tímum hnattvæð-
ingar. Fer hún nú fyrir samtökum
er nefnast „Realizing Rights: Eth-
ical Globalization Initiative“ sem
aðsetur hafa í New York. Gerði hún
grein fyrir áherslum þessara sam-
taka í erindi sínu í gær en þar er
einkum horft á þrjá þætti: viðskipti
og þróunarmál, heilbrigðismál og
búferlaflutninga (e. migration).
Falla undir þessa flokka ýmis
helstu hagsmunamál þróunarlanda
og fátækari íbúa heimsins; Rob-
inson ræddi m.a. mikilvægi þess að
þróunarríkin fengju aðgang að
mörkuðum í Evrópu og Bandaríkj-
unum en væru ekki tolluð upp í
topp. Fyrir þessi ríki væri um lífs-
spursmál að ræða, rétt fólksins þar
til að lifa sómasamlegu lífi. Hún
sagði að hvað heilbrigðismálin varð-
aði beindu samtökin einkum sjónum
sínum að heilbrigði kvenna og benti
Robinson á að hlutfall kvenna með-
al HIV-smitaðra í Afríkulöndum
sunnan Sahara væri meira en 60%.
Hvað búferlaflutninga varðaði þá
vildu samtökin vekja athygli á því
að á sama tíma og vörur og við-
skipti hefðu verið gefin frjáls, þá
hefðu ýmsar hömlur verið settar við
tækifærum fólks til að flytja annað
og skapa sér betra líf. „Búferla-
flutningar eru hin mannlega birt-
ingarmynd hnattvæðingarinnar. Við
verðum að stjórna þeim, en við
þurfum að gera það með þeim hætti
að við viðurkennum að allir sem
leggja land undir fót njóta grund-
vallar mannréttinda,“ sagði hún.
Robinson sagði það ánægjuefni
hversu margir hefðu látið fé af
hendi rakna, eða reitt aðra aðstoð
af hendi, til fórnarlamba flóðbylgj-
unnar í Asíu nýverið. Þriðjungur
heimila í Bandaríkjunum hefði til að
mynda látið eitthvað af hendi
rakna. Þetta sýndi að framlag allra
skipti máli og að allir gætu beitt sér
til góðs og séð það bera árangur.
Hitt væri staðreynd að 30.000 börn
dæju á degi hverjum í heiminum
sem ekki þyrftu að deyja, úr hungri
eða af völdum farsótta. „Spurningin
er hvers vegna við gerum ekki eitt-
hvað í því. Hvers vegna beinum við
ekki orku okkar þannig að við
þessu sé hægt að bregðast?“ sagði
Mary Robinson.
Morgunblaðið/Kristinn
„Orðið mannréttindi hefur ekki sömu merkingu í hugum allra,“ sagði Mary
Robinson, fyrrverandi forseti Írlands, m.a. í fyrirlestri sínum í Háskólabíói.
Orðin sem við notum
skipta afar miklu máli
 Meira á mbl.is/itarefni
david@mbl.is
Mary Robinson, fyrrverandi forseti Írlands, flutti í gær erindi á ráð-
stefnu sem haldin var í Reykjavík í tilefni 75 ára afmælis Vigdísar Finn-
bogadóttur. Davíð Logi Sigurðsson fór og hlýddi á mál hennar.
PÓST- og fjarskiptastofnun hef-
ur komist að þeirri niðurstöðu
að Landssímanum hafi verið
óheimilt að synja Og Vodafone
um aðgang að heimtaugum í
grunnneti. „Landssíma Íslands
hf. ber að afgreiða þær beiðnir
sem sendar voru heildsölu fyr-
irtækisins þann 14. og 16. des-
ember 2004, og varða flutning á
fyrrum viðskiptavinum Marg-
miðlunar hf, úr ADSL þjónustu
hjá Landssíma Íslands hf. yfir í
ADSL þjónustu hjá Og fjar-
skiptum hf.,“ segir í ákvarðana-
orðum Póst- og fjarskiptastofn-
unar.
Í tilkynningu frá Og Vodafone
kemur fram að félagið fagni nið-
urstöðu Póst- og fjarskipta-
stofnunar en fyrirtækið hefur
síðastliðna þrjá mánuði leitast
við að fá afgreiðslu á fjölda
beiðna um aðgang að heimtaug-
um vegna viðskiptavina Marg-
miðlunar. Og Vodafone og
Margmiðlun sameinuðust í októ-
ber 2004.
Póst- og fjarskiptastofnun tel-
ur að heildsala Landssímans
geti ekki stöðvað einstakar
beiðnir um flutning á ADSL-
tengingum eða annarri þjónustu
sem fyrirtækinu er skylt að
veita, með þeim rökum einum að
vafi leiki á hvort viðkomandi
viðskiptavinur hafi óskað eftir
þjónustunni.
„Hlutverk heildsölu, eins og
hér stendur á, er að afgreiða
beiðnir sem berast frá öðrum
fjarskiptafyrirtækjum. Ef
beiðnin uppfyllir þau skilyrði
sem talin eru upp í viðmiðunar-
tilboði Símans, viðauka 1a, 3.
kafla,. 1.-9. tl., þá ber að veita
aðgang,“ segir í ákvörðun stofn-
unarinnar.
„Málið er dæmigert fyrir þá
yfirburðastöðu sem Landssím-
inn hefur á fjarskiptamarkaði í
krafti eignarhalds á grunnnet-
inu.
Þannig hefur fyrirtækið með
ólögmætum hætti komið í veg
fyrir í um nokkurra mánaða
skeið að Og Vodafone geti sinnt
viðskiptavinum sínum,“ segir í
tilkynningu frá félaginu.
Einnig kemur fram að Og
Vodafone telji ljóst að fjar-
skiptalöggjöf veiti keppinautum
Landssímans ekki þá vernd
gagnvart yfirburðastöðu Lands-
símans sem haldið hefur verið
fram í opinberri umræðu um
einkavæðingu fyrirtækisins.
Símanum skylt að
afgreiða flutnings-
beiðnir Og fjarskipta
TENGLAR
.................................................
www.mbl.is/itarefni
NÝJAR höfuðstöðvar Avion Group
voru teknar í notkun í gær, en þær
eru að Hlíðarsmára 3 í Kópavogi.
Það voru Gunnar I. Birgisson, for-
seti bæjarstjórnar Kópavogs og
Hansína Á. Björgvinssdóttir, bæj-
arstjóri Kópavogs, sem formlega af-
hentu Avion Group húsið fyrir hönd
Stafna á milli ehf. og Eignarsmára
ehf. Að því loknu opnaði Halldór Ás-
grímsson forsætisráðherra nýju
húsakynnin.
Stjórnarformaður Avion Group,
Magnús Þorsteinsson, sagði við opn-
unina að áætluð velta samstæðunnar
á þessu ári væri um 100 milljarðar
króna miðað við verkefnastöðuna
núna. Félagið hefur 67 flugvélar í
rekstri. Starfsmenn Avion Group
eru um 3.200.
Auk starfsemi Avion Group er öll
starfsemi flugfélagsins Air Atlanta
Icelandic, dótturfélags Avion Group,
flutt í húsið, en starfsemi Air Atlanta
Icelandic og Íslandsflugs var sam-
einuð um áramótin. 220 manns
starfa nú í nýjum höfuðstöðvunum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra klippti á borða og tók húsið formlega í notkun. Við hlið hans er Magnús Þor-
steinsson, stjórnarformaður Avion Group, og Magnús Stephensen, starfsmaður fyrirtækisins.
Nýjar höfuðstöðvar Avion
Group opnaðar í Kópavogi