Morgunblaðið - 23.04.2005, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. APRÍL 2005 11
FRÉTTIR
SÝSLUMANNAFÉLAG Íslands styður hug-
myndir verkefnastjórnar dómsmálaráðherra
þess efnis að vænlegast sé að fækka og stækka
lögregluumdæmin í landinu þótt félagið vilji
ekki ganga eins langt og verkefnastjórnin í
þeim efnum.
Verkefnastjórnin var skipuð af Birni
Bjarnasyni dómsmálaráðherra í nóvember
2003 til að semja tillögur um nýskipan lög-
reglumála og var skýrsla hennar frá í janúar sl.
rædd á félagsfundi sýslumannafélagsins 15.
apríl. sl. Í lokadrögum ályktunar fundarins er
tekið undir þau sjónarmið verkefnisstjórnar-
innar að úrbóta sé þörf á skipulagi löggæslu-
mála og leita þurfi allra leiða til að bæta starf-
semi lögreglunnar og gera hana, bæði einstök
lið og sem heild, hæfari til að sinna lögbundn-
um verkefnum. Félagsfundurinn tekur undir
sjónarmið um að rétt sé að gera breytingar á
skipulagi lögreglunnar og er sammála verkefn-
isstjórninni um að vænlegasta leiðin til þess að
ná settu markmiði sé að fækka og um leið
stækka lögregluumdæmin.
Fundurinn telur hins vegar að ekki eigi að
ganga eins langt og verkefnastjórnin leggur til
við fækkunina. Ef farið yrði að tillögum verk-
efnastjórnarinnar, að fækka í einum áfanga
lögregluembættum í fimm til sjö, telur fund-
urinn að hætta sé á að ekki verði náð þeim
markmiðum sem stefnt er að með þessari
breytingu, þ.e. að tryggja öryggi borgaranna
og að þjónusta lögreglunnar sé til fyrirmyndar.
Fundurinn telur rétt að fækka umdæmum í
tólf til sextán og fjölda og legu umdæma þurfi
að ákveða með hlutlægum hætti í samráði við
hagsmunaaðila.
Ríkislögreglustjóri sinni stefnumörkun
Félagsfundurinn er þá sammála verkefnis-
stjórninni um að æskilegast væri að ríkislög-
reglustjóri færi með verkefni á sviði stefnu-
mörkunar og samræmingar en ekki virka
löggæslu, sem rekin sé samhliða annarri lög-
gæslu og snýr að almenningi út á við.
Félagsfundurinn telur yfirgnæfandi líkur á
og reyndar óhjákvæmilegt að tollstjórn flytjist
til þeirra sýslumanna sem fara með lögreglu-
stjórn og að tollumdæmi landsins verði hin
sömu og hin nýju lögregluumdæmi. Ljóst sé að
störf tollvarða og lögreglumanna séu nú víða
samþætt hjá sýslumannsembættum og raunar
brýnt að báðar starfsstéttir starfi náið saman.
Í dag sé málum þannig háttað að í mörgum toll-
umdæmum séu ekki starfandi tollverðir heldur
annist lögreglumenn tollgæslu af hagkvæmnis-
ástæðum. Þá sé rétt að hafa hugfast að toll-
verðir fara með lögregluvald á sínu starfssviði.
Mikilvægt að líta heildstætt
á markmið í löggæslumálum
Um þetta segir Haraldur Johannessen rík-
islögreglustjóri að mikilvægt sé að líta heild-
stætt á markmið í löggæslumálum með hags-
muni borgaranna að leiðarljósi áður en hugað
er að því að færa einstök verkefni til eða frá
ríkislögreglustjóra eins og félagsfundurinn tel-
ur að sé óhjákvæmilegt. Haraldur segir kjarna
málsins þann, að félagsfundurinn tekur undir
sjónarmið verkefnastjórnar dómsmálaráð-
herra um að rétt sé að gera breytingar á skipu-
lagi lögreglunnar í landinu með því að stækka
lögregluumdæmin og um leið fækka þeim.
Haraldur vakti máls á þessu í fyrstu ársskýrslu
ríkislögreglustjóra sem út kom 1999 og fjallaði
um starfsemi embættis 1997–1998. Haraldur
fagnar því að sýslumannafélagið sé í lokadrög-
um að ályktun sinni í meginatriðum sammála
ríkislögreglustjóra í þessum efnum.
Hvað varðar tilfærslu einstakra verkefna
með því að færa tollstjórn til þeirra sýslu-
manna sem fara með lögreglustjórn segir Har-
aldur að lögreglan verði fyrst og fremst að líta
til þess hvaða breytingar geti stuðlað að því að
efla löggæsluna í landinu og hvað sé borgurun-
um fyrir bestu. „Þær leiðir sem valdar eru
hljóta að hafa þetta að meginmarkmiði, þ.e.
hvernig löggæslan í landinu sé best búin til að
takast á við verkefni sín,“ segir hann. „Það
verður að ganga út frá þessum útgangspunkti
áður en farið er að skáka til verkefnum frá einu
embætti til annars. Hins vegar hafa verkefni
bæði komið til ríkislögreglustjóra og færst frá
embættinu.“ Dæmi um þetta nefnir Haraldur
útlendingaeftirlitið sem færðist frá ríkislög-
reglustjóra til Útlendingastofnunar svo og um-
ferðardeild sem var lögð niður um síðustu ára-
mót, tæknirannsóknir og flest málefni sem
varða útgáfu vopnaleyfa sem hafa verið færð til
lögreglustjóra í héraði. Dæmi um verkefni sem
komið hafa til embættisins eru almannavarnir
er almannavarnir ríkisins voru lagðar niður og
fjarskiptamiðstöð ríkislögreglustjóra.
„Mín skoðun er sú að það beri að varast að
aðhafast nokkuð sem orðið getur til þess að
draga úr öflugri löggæslu, því það hlýtur að
vera meginmarkmið með breytingum í lög-
gæslumálum að tryggja hag borgaranna. Hins
vegar verður að nálgast þetta verkefni eins og
öll önnur með opnum huga.“
Sýslumannafélag Íslands styður hugmyndir verkefnastjórnar dómsmálaráðherra
Lögregluumdæmum
verði fækkað og toll-
stjórn til sýslumanna
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
UNGIR vísindamenn voru heiðraðir
í Hátíðarsal Háskóla Íslands í gær,
en þá voru afhent verðlaun í Lands-
keppni „Ungra vísindamanna á Ís-
landi“. Það voru þær Lilý Erla
Adamsdóttir, Una Guðlaug Sveins-
dóttir og Valdís Ösp Jónsdóttir,
nemendur í Menntaskólanum á Ak-
ureyri, sem hlutu verðlaunin fyrir
verkefni sitt Nudd og nálægð,
„Nuddgallinn“.
Rannsóknaþjónusta Háskólans
stendur fyrir keppninni, sem er hluti
af Evrópukeppni ungra vísinda-
manna, „Young Scientist Contest“.
Þær Lilý, Una og Valdís hafa með
sigrinum unnið sér rétt til að taka
þátt í aðalkeppninni, sem fram fer í
Moskvu dagana 17.–22. september
nk.
Í vinningsverkefninu var gerð til-
raun með áhrif ungbarnanudds. Í
tengslum við viðfangsefnið var
hönnuð og prófuð fatalína fyrir börn,
sem hjálpar foreldrum að nýta sér
ungbarnanudd.
Vilja þróa verkefnið frekar
Una Guðlaug Sveinsdóttir, ein
rannsakenda, segir verkefnið hafa
þróast út frá hugmyndum um sjálf-
nuddandi galla. „Þetta byrjaði
hálffáránlega, galli sem titraði og
nuddaði barnið rafrænt, en snerist
upp í samfellu með merkingum
þannig að foreldrar nudda barnið
sjálfir,“ segir Una. „Það er mun
betri hugmynd, því þar ræktast
þessi tengsl foreldra og barns. Það
eru margar rannsóknir sem hafa
verið gerðar sem hafa sýnt fram á
það að ungbarnanudd getur haft góð
áhrif á öryggistengsl barna. Þá hef-
ur önnur rannsókn leitt í ljós að
mæður sem þjást af fæðing-
arþunglyndi og eiga því erfitt með
að mynda tengsl við börnin geta
tengst þeim mun betur með ung-
barnanuddi. Við vorum þannig ekki
beinlínis að rannsaka ung-
barnanuddið sjálft, heldur að leita
leiða til að auðvelda foreldrum að
nýta sér nuddið. Foreldrar þurfa
ekki endilega að fara á námskeið í
foreldranuddi, því gallinn getur
staðið einn og sér og það fylgir með
honum bæklingur.“
Á gallanum eru myndir af litlum
músum með löng skott og er ætlunin
að foreldri nuddi eftir skottinu. „Það
eru þrjár strokur á gallanum og leið-
beiningar í bæklingnum hvernig á að
gera þær.“
Una Guðlaug segir stúlkurnar
langa mjög til að endurvinna rann-
sóknina og hafa þá betra úrtak. „Það
voru margar konur í þessari rann-
sókn, um 90%,“ segir Una. „Okkur
langar til að hafa hlut kynjanna jafn-
ari og kanna betur muninn á því að
fólk hafi fengið nuddgalla og ekki
nuddgalla. Það eru uppi hugmyndir
um það að útfæra hugmyndina fyrir
stærri aldurshóp og jafnvel að búa
til heila fatalínu með samfestingum,
sokkum og vettlingum.“
Brynja Harðardóttir, uppeldis-
fræðingur og leiðbeinandi stúlkn-
anna, segir mjög ánægjulegt að
verkefni á sviði félagsvísinda bar nú
sigur úr bítum. „Raunvísindaverk-
efni hafa verið ríkjandi undanfarið,“
segir Brynja. „Þessi tengslamyndun
milli foreldra og barna er útgangs-
punkturinn í rannsókninni, að auka
jákvæð tengsl, sem ýtir undir heil-
brigðan einstakling.“
Afar ólík verkefni
Alls komu hinir ungu vísindamenn
frá þremur skólum, Mennta-
skólanum á Akureyri, Fjölbrauta-
skóla Suðurnesja og Iðnskólanum í
Reykjavík. Meðal annarra verkefna
í keppninni má nefna verkefnið
Megrunarsvín, þar sem markmiðið
var að kanna hvort lyfið kítósan
stuðlaði að þyngdartapi þrátt fyrir
inntöku fituríkrar fæðu. Þá var
könnuð líkamsvitund barna á leik-
skólaaldri auk þess sem iðn-
skólanemar kynntu verkefni sem
snerist um þróun og smíði á hálku-
vara í bifreiðar. Samkvæmt verkefn-
inu mátti bæta hálkuvaranum við
staðalbúnað bifreiða þar sem loft-
pressa dreifir sandi fyrir framan
drifjól bifreiðarinnar í hálku og
ófærð.
Rannsókn á ungbarnanuddi hlaut verðlaun í keppni Ungra vísindamanna
Sérhönnuð samfella auðveldar
tengslamyndun við barnið
Morgunblaðið/Golli
Lilý Erla Adamsdóttir, Valdís Ösp Jónsdóttir og Una Guðlaug Sveinsdóttir ánægðar með viðurkenninguna.
Heimasíða verkefnisins er á slóð-
inni http://nuddognand.golin-
is.com
Nuddsamfellan er með litlum músum með löngum hölum sem rekja leiðina
sem fingur nuddarans eiga að fara, allt eftir vísindalegri forsögn.
Eftir Svavar Knút Kristinsson
svavar@mbl.is
NORSKA ríkisútvarpið ráðleggur
Norðmönnum að skilja munntób-
aksdósirnar eftir heima ætli þeir í
heimsókn til Íslands. Er síðan
rakin sagan af Eivind Moen,
menningarfulltrúa í Tolga, sem
birgði sig upp af munntóbaki á
Gardermoen-flugvelli áður en
hann hélt til Íslands nýlega, en
var nappaður í tollinum í Leifs-
stöð og látinn greiða sekt.
Á heimasíðu norska rík-
isútvarpsins (NRK) er vitnað í
frétt blaðsins Arbeidets Rett en
þar kemur fram, að Moen keypti
ýmislegt á Gardermoen-flugvelli
áður en hann fór upp í flugvélina
til Íslands, þar á meðal fimm dós-
ir af „snus“, eða munntóbaki.
Þegar hann kom til Íslands var
hann spurður hvort hann væri
með tóbak meðferðis. Moen svar-
aði sem satt var, að hann hefði
ekkert reyktóbak meðferðis en
væri með nokkrar tóbaksdósir.
Moen varð þá að opna töskuna
og sýna dósirnar. Norðmanninum
til mikillar undrunar voru dós-
irnar samstundis gerðar upp-
tækar og Moen var gert að greiða
2000 íslenskar krónur í sekt.
Segir reglurnar skrítnar
Haft er eftir Moen að honum
þyki þessar íslensku reglur
skrítnar og hann hafi óskað skýr-
inga hjá tollgæslunni á flugvell-
inum. Honum hafi verið sagt, að
íslensk stjórnvöld telji að lau-
skornótt munntóbak sé fimm sinn-
um sterkara en venjulegt tóbak.
NRK segir, að norsk stjórnvöld
virðist ekki vita að munntóbak sé
gert upptækt á Íslandi. Haft er
eftir Hega Turnes, upplýsingafull-
trúa norsku tollgæslunnar, að
hann þekki ekki þessa íslensku
reglu og hann hefði væntanlega
fallið í sömu gildru og Moen hefði
hann farið til Íslands. „En ferða-
mönnum ber skylda til að afla sér
upplýsinga um tollareglur, sem
gilda í þeim löndum sem þeir fara
til,“ segir Turnes.
Samkvæmt íslenskum lögum um
tóbaksvarnir er bannað að flytja
inn, framleiða og selja fínkornótt
neftóbak og allt munntóbak, að
undanskildu skrotóbaki, en það er
munntóbak í bitum eða ræmum
sem einkum er ætlað til að
tyggja.
Munntóbak
menningar-
fulltrúa gert
upptækt