Morgunblaðið - 23.04.2005, Síða 53

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. APRÍL 2005 53
MENNING
sér til skelfingar að mannskepnan er
dauðleg, og hann þar með talinn, svo
hann hefur leitina að eilífu lífi.
Þessi mikla brú nefnist „bók“, eins
og ykkur var sjálfsagt
farið að gruna, og auð-
vitað er allra fyrsti
steinninn löngu týnd-
ur, kannski falinn inni í
elsta stólpanum, næst
bakkanum hinum meg-
in. Og það er allt í lagi
að hann sé glataður,
því eftir bestu manna
vitund er hann búinn
til úr sama efni og allir
hinir, það er sögu af
mannlegu lífi; fæðingu
og leikjum, erfiði og
sigrum, ást og dauða.
Við vitum að fyrstu orð
þeirrar sögu eru:
„Einu sinni var …“ Og
það er nóg til að segja okkur að þetta
er ein af sögunum um okkur sjálf,
lesendurna, því nú er einmitt komið
að okkur sjálfum að „einu sinni
TIL er brú sem liggur milli heima,
um tíma og rúm, milli lifenda og
dauðra, einstaklinga og heilu þjóð-
anna. Og sjálf er brúin enn í bygg-
ingu og nýr steinn lagður í virkið á
hverjum degi. Það er sagt að enginn
hafi gengið hana á enda, hvað þá séð
hana í fullri stærð sinni, en margir
hafa komið að gerð hennar, hvort
sem er með því að höggva til grjótið
eða fága það með augnaráði sínu.
Einn af fyrstu steinunum sem vitað
er til að hafi verið lagður í brúna var
settur þar fyrir ríflega fjögurþúsund
árum. Það var í Mesópótamíu og
hann er þar enn, sýnilegur þeim sem
vilja skoða hann; hann er í laginu eins
og draumur um harðstjóra, konung
sem eignast keppinaut í villimanni,
en þegar vinátta tekst með þeim fara
þeir saman á sedrusskóg og fella
skrímsli, og flytja síðan risavaxið tré
til byggða þar sem almenningur
fagnar þeim sem hetjum, uns vin-
urinn deyr að konungur uppgötvar
vera …“. Augun vinna úr letrinu,
heilinn raðar því saman í orð og setn-
ingar, málsgreinar, svo frásögnin
tekur að syngja í huganum. Og oft,
sem betur fer mjög oft,
staðnæmist sagan ekki
þar heldur er end-
urvarpað af tungunni til
nærstaddra – látin
hljóma í eyrum þeirra.
Það heitir upplestur og
er góð skemmtun.
Og meðan við lesum
okkur gegnum söguna
byggjum við brúna og
þar rísa bæði persónur
hennar og höfundur upp
af dvala og lifa um stund
í hugum okkar. En und-
ir brúnni hlykkjast ár-
hundruðin eins og bæj-
arlækir, eins og
silungsár, eins og um-
ferðargötur, eins og þurrir árfarveg-
ir, eins og stórborgarfljót, eins og lík-
amsblóðið, eins og Styx. Við þiggjum
líf – og við gefum líf: Án lesandans
engin saga. Án höfundarins engin
saga. Án frænda höfundarins engin
saga. (Því var það ekki hann sem
vanrækti son sinn svo mikið að á end-
anum fór eins og allir höfðu spáð;
hann varð stórhættulegur stjórnleys-
ingi?) Án konunnar í bakaríinu engin
saga. (Er það ekki einmitt hún sem
fólk sér fyrir sér þegar Lína lyftir
sterkasta manni í heimi?) Án allra
asnastrikanna, kraftaverkanna,
grímudansleikjanna, AA-fundanna,
afmælanna, morðanna, geimferð-
anna, bónorðanna … engin saga.
Já, þótt höfundurinn hafi lokið
starfi sínu, hvort sem var fyrir þús-
und árum eða í fyrra, einsamall við
skrifborð eða í trjálundi (en báðir
reyndu að leiða hjá sér söng sum-
arfuglanna því þeir voru orðnir of
seinir að skila af sér söguljóðinu) þá
hefst leikur hans við lesandann í
hvert skipti sem orðin finna sér stað í
huga hans – hefst sameiginleg brúar-
smíðin:
En ég ætla nú að segja þér heila
syrpu af ýmiskonar sögum í míletus-
stíl, og skjalla blessuð eyru þín með
gælandi hvískri …
Sá ókunni kom snemma í febrúar,
á köldum vetrardegi, gegnum níst-
andi storminn og fjúkið, síðustu snjó-
komu ársins, fótgangandi yfir hæð-
ina …
Efst á gígbarminum var þorp með
lágum hvítum húsum, og þröngar
götur á milli með frumstæðri stein-
lögn sem var ójöfn undir fæti …
Það var einhvern daginn í lok
ágúst sem múmínpabbi var á stjákli í
garðinum sínum og vissi eiginlega
ekkert hvað hann átti af sér að
gera …
Á þeim tíma sem Chelo lifði á því
að baða annað fólk starfaði hún einn-
ig sem ljósmóðir …
Í dag minnist ég þess að hafa lesið
góðar bækur eins og þær sem eiga
upphafslínurnar sem vitnað er til hér
að ofan. Ég rifja upp þegar ég flúði
undan ræningjum, hrínandi hátt og
sárt, með asna Apuleiusar, þegar ég
gekk af vitinu með ósýnilega mann-
inum, þegar ég sá Caligula með aug-
um Thors Vilhjálmssonar, þegar ég
dæsti þreytulega með múmínpabba,
og þegar ég fann Chelo taka þétt um
smáa ökkla mína og ég fæddist, einu
sinni sem oftar, með börnunum í Pa-
lomar.
Í dag er dagur bókarinnar. Til
hamingju með daginn, brúarsmiðir!
Á degi brúarinnar
Eftir Sjón
Höfundur er rithöfundur.
Sjón
ÞAÐ er góð stefna hjá Leikfélagi
Keflavíkur að leggja rækt við leiklist
hjá börnum og unglingum. Und-
anfarin ár hafa verið settar upp sýn-
ingar þar sem unglingar leika stór
hlutverk, stundum með þeim eldri en
stundum án
þeirra. Fengnir
eru atvinnuleik-
stjórar og vandað
til verka. Steinn
Ármann Magn-
ússon setur nú
upp í annað sinn
með félaginu og
tekst býsna vel
upp. Sýningin um
Hans og Grétu er
ætluð yngstu kyn-
slóðinni og hittir í mark þar eftir und-
irtektum og einbeitingu barnanna á
frumsýningunni að dæma. Fimm ára
vinkona mín skemmti sér kon-
unglega, fannst bara allt svo
skemmtilegt en mest gaman hafði
hún af heyrnarsljóa klæðskeranum
Tóbíasi sem var svo fyndinn og af
bangsanum af því hann var svo góð-
ur. Og nornin vonda fékk aldeilis
makleg málagjöld.
Allir leikararnir í sýningunni eru
ungmenni á grunn- og framhalds-
skólaaldri. Þeir eru misjafnlega
reyndir en koma aðalatriðum leiksins
til skila og sumir eru mjög góðir. Hin-
ar ungu Nína Rún Bergsdóttir og
Kolbrún Inga Gunnlaugsdóttir sem
báru hita og þunga leiksins í hlut-
verkum Hans og Grétu stóðu sig
mjög vel og náðu til barnanna í saln-
um. Í barnasýningum þurfa að vera
skýrar áherslur og talað fram í sal-
inn, hreyfingar stórar og aðalatriðin
endurtekin. Þetta er allt vel gert hjá
Steini og krökkunum hans auk þess
sem sviðsmynd og búningar eru æv-
intýraleg og vel unnin í smáatriðum
og lýsingin falleg. Tónlistin er sér
kapítuli; hljómsveitin Hálftíma gang-
ur flytur frumsamda tónlist og leik-
hljóð á sýningum en allt var það
skemmtilegt og vandað.
Því miður er leikskráin ekki nógu
vel unnin þó að hún líti fallega út. Þar
er hvergi getið um höfund þessarar
leikgerðar af ævintýrinu um Hans og
Grétu og gaman hefði verið að fá upp-
lýsingar um ferli vinnunnar og hverju
leikhópur og leikstjóri bættu við.
Leikfélag Keflavíkur vinnur vel
fyrir börnin, innan og utan félags og
sunnudegi í Frumleikhúsinu í Kefla-
vík er vel varið fyrir barnafjölskyldur
sem vilja ganga á vit ævintýranna
nokkra stund.
LEIKLIST
Leikfélag Keflavíkur
Leikstjóri: Steinn Ármann Magnússon.
Leikmynd: Hópurinn. Ljósahönnun: Jó-
hann Ingimar Hannesson. Bún-
ingahönnun: Rakel Brynjólfsdóttir. Tón-
list: Hljómsveitin Hálftíma gangur.
Frumsýning í Frumleikhúsinu 10. apríl
2005
Hans og Gréta
Hrund Ólafsdóttir
Steinn Ármann
Magnússon