Morgunblaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Það sem hefur komið mér ánægjulegastá óvart er hversu fjölbreytt og sjálf-stætt skólastarfið er og hvað er veriðað vinna frábært starf inni í skól-
unum.“ Þetta sagði Steinunn Valdís Ósk-
arsdóttir borgarstjóri þegar hún heimsótti
Norðlingaskóla í Norðlingaholti í gær. Hefur
hún þá heimsótt alla 44 grunnskóla Reykjavík-
urborgar. Segir Steinunn Valdís heimsóknirnar
hafa verið eitt það skemmtilegasta sem hún hafi
gert frá því hún tók við sem borgarstjóri fyrir
réttu ári.
Skóli án aðgreiningar
„Þessir 44 skólar eru í raun mjög ólíkir. Þetta
eru allt skólar sem starfa eftir sömu stefnu, hjá
sama vinnuveitanda og eftir sömu hug-
myndafræði en áherslurnar eru mjög ólíkar og
ég er ekki alveg viss um að allir foreldrar geri
sér grein fyrir því. Það er gjörólík nálgun á
skólastarfið eftir skólum, jafnvel innan sama
hverfis, en auðvitað eru markmiðin þau sömu.
Þá er sjálfstæði skólastjórnenda áberandi þegar
maður kemur inn í skólana. Það er alltaf verið
að tala um að það sé svo mikil miðstýring í skól-
unum en eftir þessar heimsóknir er ég sann-
færð að svo sé ekki,“ sagði Steinunn Valdís.
Steinunn Valdís segist hafa velt því fyrir sér
eftir því sem leið á heimsóknirnar að ef til vill
skilji ekki allir hvað átt sé við með einstaklings-
miðuðu námi. „Það vita kannski mjög fáir for-
eldrar fyrir hvað þetta stendur. Við höfum
kannski ekki staðið í stykkinu við að fræða fólk
um það hvað þetta snýst um og hvaða kosti
þetta hefur í för með sér fyrir börnin sem ein-
s
i
s
á
þ
h
e
í
Þarf að taka mið
Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri tekur við
Norðlingaskóla. Sædís Alma Sæbjörnsdóttir og Bry
Eftir Sigurhönnu Kristinsdóttur
sigurhanna@mbl.is
Hjartavernd tilkynnti í gær upp-sögn 35 starfsmanna og takaþær gildi í dag, 1. desember,miðað við þriggja mánaða
samningsbundinn uppsagnarfrest. Ástæða
uppsagnanna er gríðarlega óhagstæð
gengisþróun og kostn-
aðarhækkanir innan-
lands að sögn Vilmund-
ar Guðnasonar for-
stöðulæknis. Hjarta-
vernd er með stærstan
hluta sinna tekna í er-
lendum myntum og
nánast allan kostnað í
krónum. Að mati
Hjartaverndar er mik-
ilvægt að stjórnvöld
grípi til ráðstafana sem tryggi íslenskum
hátæknifyrirtækjum sambærilegt rekstr-
arumhverfi og gerist í nágrannalöndun-
um.
Minni umsvif
Vegna óhagstæðs gengis þarf Hjarta-
vernd að minnka umsvif öldrunarrann-
sóknar sinnar, sem staðið hefur yfir frá
árinu 2002. Rannsóknin er samstarfsverk-
efni Hjartaverndar og bandarískra heil-
brigðisyfirvalda sem hingað til hafa veitt í
það 25,3 milljónir Bandaríkjadala. Hjarta-
vernd leggur m.a. til húsnæði og starfs-
fólk til rannsóknarinnar. Nú er hins vegar
ljóst að framlag Bandaríkjamanna nægir
ekki til að halda rannsókninni úti í þeim
mæli sem verið hefur og ljóst að þeir
treysta sér ekki til að leggja fram þá
auknu fjármuni sem þarf til að ná endum
saman. Að sögn Vilmundar hefði þurft
nokkur hundruð milljóna til að halda
verkefninu gangandi með sama hætti.
„Við verðum að bregðast við þessum
gengismálum með þeim hætti að draga
saman seglin og minnka umfangið á öldr-
unarrannsókninni,“ segir Vilmundur.
„Það er þó ekki allt svart, við verðum enn
með 38 starfsmenn og í mörgum öðrum
verkefnum.“
Flestir háskólamenntaðir
Í október sl. störfuðu 72 einstaklingar í
54 stöðugildum hjá Hjartavernd og Klín-
ísku lífefnafræðistofunni ehf. (KLH), þar
af 57 einstaklingar í 43 stöðugildum við
öldrunarrannsóknina. Þeim verður nú
fækkað um 35 sem fyrr segir.
Um 80–90% þeirra starfsmanna sem
sagt hefur verið upp eru háskólamennt-
Þrjátíu og fimm starfsmönnum Hjartave
Mikilvægt að t
umhverfi hát
Uppsagnir starfsmanna við öldrunarrannsókn Hjartavern
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Vilmundur
Guðnason
„ÞETTA er gífurlegt áfall. Það er fyrst
og fremst mjög mikil sorg hérna, bæði
meðal stjórnenda og starfsmanna,“ segir
Bylgja Valtýsdóttir, einn af trúnaðar-
mönnum starfsmanna Hjartaverndar.
„Hér er gífurlegur mannauður að fara úr
húsi.“
Bylgja segir að trúnaðarmennirnir
muni fylgja því eftir að farið verði að lög-
um um hópuppsagnir og segir hún stjórn-
endur Hjartaverndar hafa gert það hing-
að til. „Við höfum átt mjög góð samskipti
við stéttarfélögin og stjórnendur hér.“
Bylgja segir að spyrja megi hver verði
örlög íslensks rannsóknarumhverfis þeg-
ar gengið hefur þessi miklu áhrif. „Hvert
stefnum við? Við erum að tala um starfs-
fólk á heimsmælikvarða, sem hefur verið
þjálfað hér upp í háskólaumhverfi.“
Hún seg
göngu áfal
vernd held
Hún segir
farið víða
öflug vísin
starfsfólki
Sérþjálfa
Starfsmen
upp hafa f
m.a. í Vers
ur, SFR, L
hjúkrunar
lögum inna
Menntun þ
um að ræð
liða, sérfræ
ingu. Bylgj
„Gífurlegur mann
FULLVELDI ÍSLANDS
Þegar Ísland fékk fullveldi 1. des-ember árið 1918 var langþráðumarki náð í baráttunni fyrir
sjálfstæði, sem Íslendingar síðan fengu
að fullu 1944. Á tíma sambandslaga-
samninganna var síður en svo sjálfgefið
að þjóðir fengju sjálfstæði og er það
reyndar enn. Þá hafa fáar þjóðir fengið
sjálfstæði með jafn átakalausum hætti
og Íslendingar. Vissulega höfðu staðið
deilur um réttarstöðu Íslendinga gagn-
vart Dönum svo áratugum skipti, en
þær snerust aldrei upp í blóðsúthelling-
ar.
Þær breytingar, sem átt hafa sér stað
á Íslandi frá árinu 1918 eru með ólík-
indum, en aflvaki þeirra var sá andi
bjartsýni og dugs, sem þurfti til þess að
ætla að lítil þjóð á eyju norður í Atlants-
hafi gæti staðið á eigin fótum, þótt ekki
megi gleyma því að innreið Íslendinga
inn í tuttugustu öldina hófst ekki fyrir
alvöru fyrr en í heimsstyrjöldinni síðari.
Grunnurinn að þessum framförum
var þó að vissu leyti lagður í sjálfstæð-
isbaráttu þeirra manna sem mótuðu ís-
lenska þjóðarvitund á nítjándu öldinni
og í upphafi þeirrar tuttugustu. Á
þeirra arfleifð byggir hið opna samfélag
okkar daga.
Fullveldi og sjálfstæði eru ekki lítil
hlunnindi og síður en svo sjálfsögð.
Sjálfstæði fylgir einnig mikil ábyrgð í
hinu alþjóðlega samfélagi.
Íslendingar hafa axlað þá ábyrgð með
því að taka þátt í alþjóðlegu samstarfi
og leggja sitt af mörkum með ýmsu
móti. En höfum við gert nóg? Þegar Ís-
land var byggt upp á síðustu öld nutu
Íslendingar margvíslegrar aðstoðar al-
þjóðasamfélagsins. Ekki síst í ljósi þess
er skylda okkar að bregðast við af ör-
læti þegar aðrar þjóðir þurfa á aðstoð til
uppbyggingar að halda. Í þeim efnum er
framlag Íslendinga skammarlega lítið.
Langt er frá því að við höfum náð þeim
mörkum um framlag til þróunarmála,
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa sett, og
íslensk stjórnvöld hafa aldrei gefið full-
nægjandi svar við því hvers vegna.
Íslenskt samfélag er nú að ganga í
gegnum miklar breytingar, meðal ann-
ars vegna þess fjölda fólks, sem flust
hefur hingað frá öðrum löndum og sest
hér að. Nú fer önnur kynslóð þessara
innflytjenda að vaxa úr grasi og mik-
ilvægt að henni sé skapaður vettvangur
til að taka fullan þátt í því þjóðfélagi,
sem hornsteinn var lagður að með full-
veldinu 1918. Takist það ekki getur það
haft afdrifaríkar afleiðingar, en hér eiga
að vera allar forsendur til að ná árangri
þegar stigið verður skrefið úr hinu eins-
leita samfélagi inn í það fjölmenning-
arlega. Í þeim efnum er ástæða til að
líta aftur til þess tíma þegar Íslendingar
börðust fyrir því að fá fullveldi á grund-
velli þess að vera sjálfstæð þjóð með
eigin menningararf og tungu og nota
það opna lýðræðis- og réttarríki, sem
reist var hér á landi á þeim forsendum,
til að bjóða nýja Íslendinga velkomna
þannig að þeir finni til hollustu við nýtt
land.
Það er því full ástæða til að halda full-
veldisdaginn í heiðri og mætti huga að
því að gera það með veglegri hætti en
gert hefur verið. Íslendingar fengu
sjálfstæði 1944, en með fullveldinu 1918
varð ekki aftur snúið.
TILGANGSLAUS PRÓF?
Það virðist vera álit yfirgnæfandimeirihluta framhaldsskólanema að
þeir séu „[hafðir] að fíflum“, eins og einn
þeirra, Ottó Elíasson, orðaði það í Morg-
unblaðinu í gær, með því að vera gert að
taka samræmd stúdentspróf í ákveðnum
fögum. Þessa skoðun hafa nemendur á
framhaldsskólastigi m.a. ítrekað með því
að skila auðu í prófum, svara þeim rangt
og hóta að sleppa því að mæta í þau próf
sem nú standa yfir. Áþekk staða var upp
á teningnum í vor. Eins og þá kom fram í
Morgunblaðinu kveða reglur á um að
nemendur þurfi að þreyta samræmd
stúdentspróf til þess að útskrifast úr
menntaskóla, en þrátt fyrir það eru eng-
in ákvæði um að þeir þurfi að ná lág-
markseinkunn. Ennfremur kom fram að
háskólar litu ekki til niðurstaðna á þess-
um samræmdu stúdentsprófum þegar
þeir taka afstöðu til skólavistar umsækj-
enda. Hagsmunaráð íslenskra fram-
haldsskólanema (HÍF) hefur nú mót-
mælt samræmdum stúdentsprófum
harðlega og segir framkvæmd prófanna
vanhugsaða og meingallaða, eins og m.a.
kom fram á mbl.is í gær.
Það er erfitt að sjá annað en að fram-
haldsskólanemendur hafi rétt fyrir sér í
þessu máli. Eins og fram kom í máli Þór-
unnar Elísabetar Bogadóttur í Morgun-
blaðinu í fyrradag verða einkunnir nem-
enda í þessum prófum ekki í próf-
skírteinum og hafa heldur ekki áhrif á
það hvort þeir eru útskrifaðir eða ekki.
Háskólar gera ekki kröfu til þess að ein-
kunnir úr þessum samræmdu prófum
séu tilgreindar í umsóknum, svo prófin
virðast ekki varða hagsmuni nemend-
anna mikið. Þvert á móti eru þau tíma-
sett mjög nálægt þeim prófum sem skipt
geta sköpum í námsframgöngu margra
og því eðlilegt að þeir leggi áherslu á
undirbúning þeirra frekar en sam-
ræmdu prófin.
Það er einna helst að prófin þjóni þeim
tilgangi sínum að „veita fræðsluyfirvöld-
um upplýsingar um námsárangur, m.a.
eftir framhaldsskólum og hvort mark-
miðum aðalnámskrár hafi verið náð“,
eins og segir í reglugerð um fyrirkomu-
lag og framkvæmd samræmdra stúd-
entsprófa í framhaldsskólum. Þær upp-
lýsingar má þó vefengja þar sem til að
mynda er vafasamt „að bera saman
kunnáttu nemenda af félagsfræðibraut
annars vegar og eðlisfræðibraut hins
vegar í stærðfræði“, eins og Edda Her-
mannsdóttir, formaður Hugins, skóla-
félags MA, bendir á í ofangreindri frétt í
fyrradag en „þeir eiga að taka sama
samræmda stúdentsprófið í stærð-
fræði“. Eitt markmið fræðslufyrirvalda
með stofnun fjölbrautaskóla var að
fjölga valkostum á menntaskólastigi og
auka fjölbreytni í námsfyrirkomulagi
þessa aldursflokks, með það fyrir augum
að sem flestir gætu fundið framhalds-
skólamenntun við sitt hæfi. Framhalds-
skólar í dag eru því mjög ólíkir. Fram-
kvæmd samræmdra prófa virðist því á
þessu námsstigi ekki þjóna sama til-
gangi og samræmd próf í grunnskólum,
þar sem námið er miklum mun einsleit-
ara.
Það virðist deginum ljósara að endur-
skoða þarf reglur um samræmd stúd-
entspróf og sníða framkvæmd þeirra að
markmiðum sem þjóna tilgangi sínum
betur en nú er, eða leggja þau af að öðr-
um kosti. Próf verður að sníða þannig að
nemendur geti tekið þau alvarlega og lit-
ið á þau sem mikilvægan áfanga í námi
sínu, en ekki bara tæki til að safna töl-
fræðilegum upplýsingum við eftirlit með
skólastarfi.