Morgunblaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 52

52 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Sigurjón Stef-ánsson fæddist á
Hólum í Dýrafirði
15. ágúst 1920.
Hann lést á hjúkr-
unarheimilinu Sól-
túni í Reykjavík 17.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Sigrún Árna-
dóttir, húsmóðir,
frá Hörgshóli í
Vestur-Hópi í Vest-
ur-Húnavatnssýslu,
f. 16. júlí 1884, d. 15.
feb. 1926, og Stefán
Guðmundsson frá Kirkjubóli í
Dýrafirði, síðar bóndi, skútuskip-
stjóri og útgerðarmaður á Hólum
í Dýrafirði, f. 14. maí 1881, d. 18.
sept. 1970. Albræður Sigurjóns
voru Árni Rósinkrans, f. 23. mars
1915, d. 20. mars 1972; Guðmund-
ur Marías, f. 2. maí 1917, d. 11.
mars 1941. Hálfsystkini samfeðra
eru: Ragnheiður, f. 27. okt. 1911,
d. 28. nóv. 1985; Sigrún, f. 27.
sept. 1931; Guðbrandur, f. 6. des.
1932; og Haraldur, f. 6. mars
1938.
Hinn 16. júlí 1949 kvæntist Sig-
urjón Ragnhildi Jónsdóttur, f. 18.
feb. 1926. Foreldrar hennar voru
Stefanía Vilborg Grímsdóttir,
húsmóðir, frá Nykhóli í Mýrdal, f.
20. ágúst 1889, d. 16. feb. 1942, og
Jón Högnason, skipstjóri, frá
Eystri-Sólheimum í Mýrdal, f. 13.
feb. 1891, d. 1. maí 1989. Ragn-
hildur og Sigurjón eignuðust fjög-
ur börn. Þau eru: 1) Stefanía Vil-
borg, f. 20. júní 1947, gift Axel
Eiríkssyni, f. 21. sept. 1948. Synir
þeirra eru: Sigurjón, f. 12. feb.
1973, d. 13. maí 1991; Grímur, f.
13. maí 1976; og Hjalti, f. 29. júlí
1981. 2) Jón, f. 20. jan. 1951,
kvæntur Ingu Sól-
nes, f. 11. apr. 1951.
Synir þeirra eru:
Karl Sólnes, f. 28.
júlí 1978; Friðrik
Sólnes, f. 30. nóv.
1979; og Pétur Sól-
nes, f. 7. júní 1987.
3) Sigrún, f. 12. feb.
1955, gift Roberto
A. Spanó, f. 16. apríl
1940. Dóttir Sigrún-
ar er Ragnhildur, f.
27. nóv. 1991. 4)
Stefán, f. 12. apríl
1959. Sambýliskona
hans er Guðrún Dröfn Marinós-
dóttir, f. 18. feb. 1957. Börn
þeirra eru: Davíð, f. 24. apríl
1991; og Sólrún, f. 14. maí 1994.
Sigurjón lauk fiskimannaprófi
frá Stýrimannaskólanum 1945.
Árið 1952 tók hann við skipstjórn
á nýsköpunartogaranum Ingólfi
Arnarsyni, RE 201, sem hann var
skipstjóri á í 20 ár þar til hann tók
við skuttogaranum Bjarna Bene-
diktssyni, RE 210, og síðar nýjum
Ingólfi Arnarsyni, RE 201. Hann
varð framkvæmdastjóri Togara-
afgreiðslunnar hf. árið 1977. Þeg-
ar eftirlaunaaldri var náð vann
hann við netagerð hjá Kristjáni Ó.
Skagfjörð hf. um árabil. Sigurjón
var einn af stofnendum Oddfell-
ow-reglunnar nr. 9, Þormóðs
goða, fyrir 50 árum. Hann var í
stjórn sjómannadagsráðs og í
stjórn skipstjóra- og stýrimanna-
félagsins Ægis. Árið 1977 var Sig-
urjón sæmdur riddarakrossi hinn-
ar íslensku fálkaorðu og árið 1983
var hann sæmdur heiðursmerki
sjómannadagsins.
Útför Sigurjóns verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 11.
Elsku pabbi minn, mig langar að
kveðja þig með örfáum orðum. Ég
get ekki annað en samglaðst þér að
hafa verið leystur frá þeim sjúk-
dómsraunum sem á þig voru lagðar,
þú varst orðinn svo þreyttur. Ég veit
í hjarta mínu að við munum hittast
aftur seinna. Minningarnar streyma
fram í hugann, t.d. aftur til bernsku-
áranna þegar ég var lítil og fyrir-
ferðarmikil hnáta. Þá var pabbi
skipstjóri á Ingólfi Arnarsyni og
Grímur heitinn frændi, móðurbróðir
minn, 1. stýrimaður. Þeir voru mjög
nánir, ekki einungis sem samstarfs-
menn, heldur líka sem mágar og vin-
ir. Oftar en ekki sigldu þeir með
aflann og seldu, ýmist í Bretlandi
eða Þýskalandi. Ég og systkini mín
biðum með eftirvæntingu eftir komu
pabba og Gríms heim, við vissum
fyrir víst, að þeir kæmu með eitt-
hvað gott og nytsamt, eins og ávexti,
föt á mannskapinn og sælgæti. Þá
var hátíð í bæ hjá okkur í fjölskyld-
unni, því ekki var um auðugan garð
að gresja hvað þennan varning
snerti í verslunum á Íslandi í þá
daga.
Þegar pabbi og Grímur komu „úr
túr“ var ekki stoppað lengur í höfn
en rétt á meðan landað var, mesta
lagi í rúman sólarhring. Þá var mikið
að gera í eldhúsinu hjá mömmu, hún
útbjó alls kyns kræsingar, því von
var á miklum gestagangi, í rauninni
var alltaf mikill erill heima. Eldhúsið
heima er óvenju rúmgott, alltaf vildi
fólk setjast þar inn, því eitthvað í
andrúmsloftinu gerði það að verkum
að þar ríkti alveg sérstök stemning,
var bekkurinn oftar en ekki þéttset-
inn og jafnvel margsetinn, mikið var
spjallað og enn þá meira hlegið.
Mikið lán og gifta fylgdi pabba all-
an hans feril á sjó og nánast sama
áhöfn fylgdi honum öll árin sem
hann var skipstjóri.
Pabbi kom í land árið 1977. Hann
var og gæfumaður í einkalífi, hrein
unun var að fylgjast með sambandi
foreldra minna. Mamma stóð sem
klettur við hlið pabba í hvívetna, öll
verkefni voru leyst farsællega, virð-
ing, traust og samvinna einkenndi
þeirra hjónaband. Þau voru glæsileg
hjón.
Heiðarleiki, prúðmennska og hóg-
værð voru þeir eiginleikar sem hvað
mest bar á í fari þessa virðulega
manns. Hann trúði á Guð, og bað
hann að vera með sér á degi hverj-
um, ekki bara þegar meðbyr var,
heldur og þegar mótbyr var. Hann
var alvörugefinn, hann var einfari,
gaf sig lítið að fólki og vildi eiga sín-
ar stundir með sjálfum sér. Þegar sá
hamur var á honum, reyndist hann
þurr á manninn, gat jafnvel reynst
fáskiptinn en í skjóli þessara per-
sónueinkenna leyndist dásamlegur
húmor og kímnigáfa sem alltof fáir
fengu að njóta og orðheppinn var
hann svo sannarlega. Pabbi gat ver-
ið hrókur alls fagnaðar, ef því var að
skipta, hann virkilega naut þess að
drekka gott viskí. Hann var mikill
göngugarpur, auk þess tók hann
daglega sína sundspretti í sundlaug-
unum í Laugardal. Lestur góðra
bóka var hans ær og kýr, Íslendinga
sögur, mannkynssaga og hvers kyns
sagnfræðirit voru í þaula lesin. Þá
voru rit Halldórs Kiljans Laxness í
miklu uppáhaldi, einnig hlustaði
hann mikið á óperusöng og söng
karlakóra.
Þegar á móti blés í lífi okkar
Öddu, dóttur minnar, reyndist pabbi
okkur mæðgum haukur í horni. Því
mun ég aldrei gleyma og fæ ekki
fullþakkað. Enginn gladdist meira
en hann, þegar Roberto kom inn í líf
okkar Öddu, leitt að þeir félagar
skyldu ekki fá notið vinskapar hvor
við annan miklu fyrr.
Elsku pabbi minn, þín er sárt
saknað, ég bið góðan Guð að vernda
þig og blessa á nýjum miðum.
Kannski ertu bara kominn aftur upp
í brú og farinn að kalla „hífop“ eða
„lagó“ út um brúargluggann, hver
veit. Einnig bið ég Guð um styrk til
handa minni móður, sem nú stendur
á erfiðum tímamótum. Mamma mín,
þú hefur staðið þig eins og hetja í
veikindum pabba, meira er ekki
hægt.
Af öllum þeim gæðum
sem okkur veitir
viturleg forsjá
til ánægjuauka
er vináttan
dýrmætust
(Epikúros.)
Sjáumst síðar, pabbi minn.
Þín
Sigrún.
Það er svo, að menn kynnast
mörgum á lífsleiðinni, margir eru
þeir áhugaverðir og skemmtilegir,
aðrir síður. Ég varð þeirrar bless-
unar aðnjótandi að kynnast Sigur-
jóni fyrir um þremur árum, þegar ég
kynntist dóttur hans, henni Sigrúnu,
sem nú er konan mín.
Sigurjón tók mér af ljúfmennsku
og leið mér strax eins og einum úr
fjölskyldunni. Það er ekki öllum gef-
ið að sýna stórmennsku um leið og
ljúfmennsku, það er einungis á færi
gegnheilla og þroskaðra manna, en
af hvoru tveggja átti Sigurjón í mikl-
um mæli.
Stuttur tími í árum er stundum al-
veg nægjanlegur til að kynnast per-
sónu vel og vinskapur þarf ekki allt-
af langan tíma til að þróast upp í
virðingu og væntumþykju. Samband
okkar varð einmitt þannig, að ég öðl-
aðist strax djúpa virðingu fyrir Sig-
urjóni og fann, að honum varð hlýtt
til mín, eiginlega við fyrstu kynni.
Fátt ber föður betra vitni en upp-
eldi viðkomandi á börnum sínum,
það vita allir sem til fjölskyldunnar
þekkja, að þar var vel til vandað,
hafa börn hans fengið ríkulegar
vöggugjafir og einnig notið leiðsagn-
ar og föðurlegs stuðnings inn í full-
orðinsárin, gæði sem ekki verða
nægjanlega þökkuð.
Sigurjón var í hópi þeirra manna,
sem bera íslenskri menningu hvað
best vitni í huga okkar, sem erum af
öðru þjóðerni. Algerlega einlægur,
vel menntaður, víðlesinn og laus við
tilgerð. Slíkir menn eru bestu sendi-
herrar staðbundinnar menningar,
því með viðkynningu við þá, sést svo
vel, að menning er svo alþjóðleg í
grunninn.
Nú að leiðarlokum er mér aðal-
lega þakklæti og söknuður í huga
vegna þess að mega ekki lengur eiga
þroskandi samskipti við tengdaföður
minn, en einnig er djúp virðing fyrir
dagsverki hans sem heimilisföður og
leiðbeinanda sinna barna.
Öllum aðstandendum samhrygg-
ist ég innilega, en bendi á, að okkar
bíða endurfundir. Ef menn fara að
fordæmi Sigurjóns er engu að kvíða
og sameiginlega sigrumst við á sorg-
inni.
Robert Albert Spanó.
Þegar ég minnist tengdaföður
míns, Sigurjóns Stefánssonar, er
mér efst í huga virðing og þakklæti.
Hann var ósérhlífinn og fremur al-
vörugefinn maður. En alltaf var
stutt í hlýjuna og brosið og ekki síst
þegar rifjuð var upp gömul tíð og
slegið á létta strengi um fyrrum
samferðamenn á sjónum.
Það var hógvær og afar hlýr mað-
ur sem mætti mér fyrst þegar ég
kom inn í fjölskylduna fyrir hartnær
30 árum og alla tíð síðan hefur hann
verið mér sem nákominn ættingi.
Ég kveð tengdaföður minn með
söknuði og þakka honum fyrir að
taka mér eins og hann gerði. Guð
blessi minningu um góðan og sannan
mann.
Inga Sólnes.
Ég man ljóslifandi eftir fyrstu
ferð minni á sjóinn. Þá hafði hann afi
minn fengið skiprúm fyrir mig hjá
honum Steingrími Þorvaldssyni á
Vigra RE 71. Ég var skjótt kallaður
til. Lá veikur uppi í rúmi heima þeg-
ar ég fékk símtal frá afa um að Vigri
færi klukkan 14. Þá var klukkan 11.
Ég var kominn um borð klukkan tvö
og skömmu síðar á ytri höfninni með
augun full af tárum þegar yfir mig
þyrmdi minningar forfeðra minna til
sjós, þeirra Sigurjóns afa og Gríms
heitins Jónssonar stýrimanns. Ein-
stakar þóttu mér þær stundir þegar
ég fékk að heyra frá fyrstu hendi
sögur af honum Sigurjóni afa. Og
eins þegar skipstjórinn hafði næði
og tók að sýna mér á sjókorti hvar
hann afi minn hafði „aldeilis verið að
fá hann“. Þau sumur sem ég hef ver-
ið á sjó síðan hafa verið mér afar
dýrmæt af þeim sökum. Því ekki var
hann afi minn vanur að segja mér
ævintýrasögur af sjónum eða frækn-
ar fiskisögur þó seint hafi ég gefist
upp á því að veiða þær upp úr hon-
um. Hann var lítillátur. Þeir eru
orðnir margir sem hafa fundið hjá
sér þörf fyrir að segja mér frá kynn-
um sínum við hann afa minn til sjós.
Allir hafa þeir borið til hans mikið
þakklæti. Ungur piltur fékk eitt sinn
pláss hjá afa á Ingólfi Arnarsyni
sem hann var mjög hreykinn af.
Hann og vinir hans áttu ekki til orð
yfir þá heppni hjá honum því þennan
túr hélt afi upp á 50 ára afmælið sitt
úti á sjó. Allir voru drengirnir græn-
ir af öfund yfir heppni sjóarans
unga.
Annan hitti ég sem var hjá afa í
byrjun sumars ’77. Þá voru þeir að
fá’ann. Í eitt skiptið þegar var verið
að hífa kom pokinn svo kýldur að
vindurnar höfðu ekki nógan kraft.
Kom að þær gáfu eftir og pokinn
tóka að síga út. Þá stökk afi út og
greip í pokann og ætlaði að halda
við! En enginn heldur tugum tonna
og trollið seig aftur út. Hann tók til
hendinni þar sem þurfti. Ekkert
verk var of smátt. Í þessum túr
sprengfyllti afi skipið af toppafla og
skömmu síðar, á þjóðhátíðardaginn
það sumar, var honum veitt fálka-
orðan fyrir vel unnin störf til sjós.
Sigurjón var ávallt aflaskipstjóri
en alla tíð þekktur fyrir að vera nýt-
inn á veiðarfæri og annað og var út-
gerðarkostnaður þáverandi flagg-
skips íslenska skuttogaraflotans,
Ingólfs Arnarsonar, aðeins hluti af
kostnaði annarra og minni skipa.
Sumarið ’56 hafði sjómaður einn
sótt fast að komast að hjá Sigurjóni
á salt. Þegar hann datt loks inn var
hann heima með tak í baki. Hann gat
ekki misst af tækifærinu og fór um
borð. Sigurjón tekur eftir að strák-
urinn beitir sér ekki rétt á dekkinu
og kallar hann upp í brú og spyr:
„Hvað amar að?“ Strákurinn þorði
ekki annað en að segja skipstjóran-
um alla sólarsöguna af bakinu.
Stráknum til mikillar undrunar
hlífði skipstjórinn honum upp frá
þessu við allri erfiðisvinnu, lét hann
hjálpa til uppi í brú þegar verið var
að hífa og annað. Þessi sjómaður bað
fyrir kæra kveðju til afa þegar hann
sagði mér þessa sögu sumarið 2002,
þá farinn að sinna eftirlitsstörfum til
sjós.
Þessar minningar og margar fleiri
um stóran mann sem var svo hæg-
látur hlýja mér nú. Margt frá afa
mínum hef ég tekið mér til fyrir-
myndar.
Það var þó ein saga sem ég man
hann afi sagði mér. Hún var frá því
þegar hann fékk sitt fyrsta pláss til
sjós. Þá var hann bara gutti og
plássið aðeins á litlum bát. Eftir ver-
tíðina hafði hann eignast stígvélin
sín og sjógallann. Hann gleymdi
aldrei þegar og hvar hann fékk
fyrsta plássið þótt lítið væri.
Já, hann afi minn hefur kennt mér
margt. Það sem er svo fallegt er
hvað hann afi elskaði ömmu alltaf
mikið. Samúðarkveðjur, elsku amma
mín. Betri minningar gæti ég ekki
átt.
Grímur Axelsson.
Nú þegar minn kæri tengdafaðir,
Sigurjón Stefánsson, er látinn lang-
ar mig að minnast hans.
Hann var af vestfirskum og hún-
vetnskum ættum kominn og komst
áfram í lífinu fyrir eigin dugnað og
verðleika. Hann fæddist og ólst upp
á Hólum í Dýrafirði og hafði sterkar
taugar til æskuslóðanna. Hann
minnti mig svolítið á vestfirsku fjöll-
in, svo tignarleg og hljóð. Í lífi hans
skiptust á skin og skúrir. Hann
missti móður sína sex ára gamall og
var það honum skiljanlega erfið lífs-
reynsla.
Eins og títt var um börn á þessum
tíma fór Sigurjón snemma að hjálpa
til við bústörfin og þegar hann hafði
burði til fór hann að skjökta á kænu í
Hólasjónum og renna fyrir fisk til
heimilisbrúks. Einnig gegndi hann
þeim ábyrgðarmikla starfa að fara
með mjólkina inn á Þingeyri til
fastra kaupenda. Fyrir stuttan
snáða var þetta langt ferðalag, yfir á
að fara, og gat verið hættusamt og
ekki hjálpaði myrkfælnin. Þegar
þessi ár bar á góma sagði Sigurjón
einhverju sinni að ekki hefði verið
um marga kosti að ræða fyrir fátæk-
an sveitadreng í Dýrafirðinum, það
voru sveitastörfin, sjórinn eða eitt-
hvert snudd inni á Þingeyri. Hann
valdi sjóinn. Fimmtán ára komst
hann á skakbáta og eftir það fór
hann á vetrarvertíð og má segja að
þar með hafi hann hleypt heimdrag-
anum.
Ég hitti Sigurjón fyrst árið 1970
þegar konan mín sem síðar varð
kynnti mig fyrir honum. Hann
spurði mig nokkurra almennra
spurninga, ekki óvinsamlega, en
samt eins og hann væri ekki alveg
með hugann við stað og stund. Síðar
lærði ég að þegar brottfarardagur-
inn hjá skipstjóranum nálgaðist var
eins og hann væri lagður af stað, svo
upptekinn var hann af starfi sínu og
þeirri ábyrgð sem því fylgdi.
Kannski ekki að undra þar sem starf
hans var algjörlega árangurstengt.
Samverustundir okkar urðu stopul-
ar næstu árin þar sem Sigurjón
stundaði sjóinn af miklum dugnaði.
Haustið 1971 var hann fenginn til að
fara til Bilbaó á Spáni að fylgjast
með smíði togaranna Bjarna Bene-
diktssonar og Ingólfs Arnarsonar
fyrir Bæjarútgerð Reykjavíkur og
árið 1972 tók hann við Bjarna Bene-
diktssyni og var skipstjóri á honum
þar til smíði Ingólfs Arnarsonar
lauk. Umskiptin frá gamla síðutog-
aranum Ingólfi yfir í skuttogarnana
Bjarna og Ingólf voru mikil, frá
gufuvélaraflinu yfir í díselvélaraflið,
eða það fannst okkur fjölskyldunni
að minnsta kosti. Hann gerði lítið úr
því og sagði þetta framþróun en við-
urkenndi þó að öll aðstaða væri betri
og öruggari fyrir áhöfnina. Áhöfnin
fylgdi Sigurjóni öll af gamla Ingólfi
yfir á nýju skipin en margir skip-
verjanna höfðu verið með Sigurjóni í
þetta fimm til tíu ár og þaðan af
lengri tíma. Hann var fimm ár skip-
stjóri á skuttogurunum og hélt upp-
teknum hætti og var með aflahæstu
skipstjórunum eins og hann hafði
verið um langt árabil. Það segir
kannski ekki alla söguna því rekstr-
arleg afkoma skipanna var mjög góð
þar sem nýting veiðarfæra var með
því allra besta og olíukostnaður með
því lægsta miðað við aflamagn.
Hann var skipstjóri í 25 ár sem er
langur tími í svo kröfuhörðu starfi.
Starfi sem krefst þekkingar, áræði,
útsjónarsemi, úthalds og einbeiting-
ar. Að vera svo fengsæll skipstjóri
við Íslandsstrendur í heil 25 ár er
aðdáunarvert.
Þegar rætt var um sjómannsfer-
ilinn við Sigurjón minntist hann
aldrei á álagið sem fylgdi skipstjóra-
starfinu en játti því hins vegar að
aflinn hefði oft verið góður en það
sem hann var samt þakklátastur fyr-
ir var að hafa aldrei misst mann eða
nokkur hefði slasast alvarlega um
borð hjá honum.
Sigurjón ákvað að koma í land áð-
ur en hann yrði of gamall til að
breyta til og árið 1977 tók hann við
stjórn Togaraafgreiðslunnar í
Reykjavík og gegndi því starfi
næstu árin.
Það er mikil breyting fyrir sjó-
mann að koma í land úr reglubund-
inni hrynjandi sjómannslífsins í
amstur og eril hvunndagsins í landi
og tók minn kæri tengdafaðir því
með stöku jafnaðargeði og fór að
stunda sund og gönguferðir reglu-
lega og hélt sér í góðu líkamlegu
formi. Fyrir tengdamóður mína,
Ragnhildi, sem hafði séð um barna-
uppeldið að mestu leyti og rekið
heimilið af miklum myndarskap öll
þessi ár veit ég að það var langþráð
stund að fá að njóta samvista við
Sigurjón dagsdaglega og hafa hann
sér við hlið. Heimili þeirra á Aust-
urbrúninni hefur alltaf verið mið-
punktur stórfjölskyldunnar, rausn-
arlegt heim að sækja og léttleikinn
þar í fyrirrúmi. Kjölfestan í lífi hans
var Adda tengdamóðir mín og heim-
ili þeirra. Drengirnir okkar Stefaníu
hafa notið hljóðlátrar vináttu afa
síns og þegar þeir sýndu áhuga á að
komast í skipsrúm þá sagði hann
þeim að þeir mættu nefna nafnið sitt
ef lítið lægi við. Og það var eins og
við manninn mælt að á skipsfjöl
komust þeir.
Ef ég ætti að lýsa Sigurjóni
tengdaföður mínum með fáum orð-
um, þá var hann heiðarlegur, hrein-
skiptinn, reglufastur, metnaðarfull-
ur en nægjusamur. Hann var ekki
SIGURJÓN
STEFÁNSSON