Morgunblaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
Skoðið ávallt
leiðbeiningar um
rétta og örugga
notkun er
fylgja kertum
Munið að
slökkva á
kertunum
i
EGILL Helgason fer mikinn í
skrifum sínum um nútímann. Veru-
leikann á Íslandi árið 2005. Þegar
velsældin skapar sífellt meiri van-
sæld. Við höfum öll þau efnislegu
gæði sem okkur dreymir um,
plasmasjónvörp, Porschejeppa og
palisanderklósett. Við höfum ís-
lenska fréttastöð sem sendir út allan
sólarhringinn og ótelj-
andi sjónvarpsstöðvar
utan úr heimi sem
senda okkur sömu sí-
byljuna. Samt erum við
síleitandi, eirðarlaus og
aldrei fullkomlega
ánægð með fenginn
hlut.
Framtíðin
Það er hægt að taka
undir margt í skrifum
Egils. Þegar maður
horfist í augu við sam-
félagið og eigin stöðu í
velmegunar-alsnægtakapphlaupinu
er auðvelt að fyllast bölmóð og svart-
sýni. Er hér allt að fara fjandans til?
Og er allt þetta frjálsræði í raun
helsi? Var allt miklu betra þegar við
höfðum bara eina sjónvarpsrás sem
fór í frí á fimmtudögum og í júlí?
Svarið er: skiptir ekki máli. Þetta
er sá veruleiki sem við búum við í
dag. Við ferðumst fram en ekki til
baka. Þó 365 ljósvakamiðlar flytji sig
úr meðalstóru myndveri uppi á
Krókhálsi í skúringakompu í Skafta-
hlíðinni, þýðir það ekki að þjóðin
þurfi að elta.
Það þjónar engum og engu að
dvelja í fortíðarhyggju. Heyrðu það,
Kolbrún Bergþórsdóttir! Alþýðu-
flokkurinn er liðin tíð. Prentmiðlar
flokkanna eru liðin tíð. Landslagið er
breytt. Þjóðin hefur breyst. Heim-
urinn hefur breyst. Hvert ferðumst
við svo?
Gæfusmíð og gjafmildi
Við virðumst vera nokkuð ánægð
með ferðalag okkar í vestur, sífellt
nær og nær Bandaríkjunum: banda-
rísku gildismati, banda-
rískum viðskiptahátt-
um og bandarískri
samfélagsgerð.
Vandamálið er að við
virðumst samt bara
erfa það versta úr fari
bandarísks þjóðlífs, þ.e.
græðgina.
Bandaríkin og
Bandaríkjamenn eru
flókin fyrirbrigði. Það
er margt í þeirra þjóð-
lífi og samfélagsgerð
sem er til eftirbreytni.
Það er í tísku að vera í
fullkominni andstöðu við þessa sam-
félagsgerð, þrátt fyrir að sífellt fleiri
þjóðir reyni að líkjast þeim. Við hefð-
um með réttu getað verið stolt af því
að taka okkur Bandaríkjamenn til
fyrirmyndar í framlögum þeirra til
góðgerðarmála og sjálfboðavinnu.
Grasrótarlýðræði er enn mjög virkt
og góðgerðarstofnanir lifa góðu lífi.
Þetta er fólk sem setur flokks-
pólitísk skilti í innkeyrsluna hjá sér.
Á kjördag gengur það hús úr húsi að
vinna kjósendur á sitt band og eyðir
miklu af sínum frítíma og fjár-
munum í góðgerðarmálefni.
Höfum við eitthvað af þessu?
Er þátttaka í starfi stjórn-
málaflokka ekki sífellt að minnka hér
á landi? Gefum við ekki alveg
skuggalega lítið til baka? Hvað
þekkið þið marga sem vinna sjálf-
boðavinnu, taka virkan þátt í gras-
rótarlýðræði eða gefa ríflega til baka
til samfélagsins? Hvað með sjálfan
þig, gefur þú 1% af tekjunum þínum
til góðgerðarmála? Við ætlumst til
þess af þjóðinni. Ætli Íslendingur
með 3 milljónir í árstekjur gefi
30.000 til hjálparstarfs eða góðgerð-
armála?
Við, Íslendingar, verðum ríkari og
ríkari, á meðan líf okkar verður hol-
ara, stefnulausara og sálarlausara.
Nú er nóg komið. Snúum blaðinu við.
Ég fagna nýfengnu frelsi og fjöl-
breyttara og fjölþjóðlegra samfélagi.
Hefjumst handa við að gefa þessu
nýja samfélagsmynstri merkingu og
tilgang. Förum að gefa af sjálfum
okkur og okkar. Byrjum nú um jólin.
Það er nóg af líknarfélögum og
hjálparstofnunum sem þurfa á þinni
hjálp að halda. Bæði sjálfboðavinnu
og fjárframlögum.
Velsældin
skapar vansæld
Jens Sigurðsson fjallar
um nýtt samfélagsmynstur ’Hefjumst handa við aðgefa þessu nýja sam-
félagsmynstri merkingu
og tilgang. Förum að
gefa af sjálfum okkur og
okkar. Byrjum nú um
jólin.‘
Jens Sigurðsson
Höfundur er formaður Ungra
jafnaðarmanna í Kópavogi.
ALNÆMISFARALDURINN
hefur nú geisað í 20 ár og þúsundir
manna deyja á hverjum degi úr
sjúkdómnum enn þann dag í dag.
HIV veiran mun á þessum áratug
leiða fleira fólk til
bana heldur en allar
styrjaldir og hamfarir
undanfarin 50 ár hafa
gert. Frá því að al-
næmisfaraldurinn
hófst hafa meira en 25
milljónir manna dáið
og rúmlega 40 millj-
ónir eru smitaðar af
veirunni. Meira en
fimm milljónir manna
sýkjast ár hvert.
Verkefni Rauða
kross Íslands
í Afríku
Rauði kross Íslands hefur um
nokkurt skeið styrkt alnæmisverk-
efni í Malaví, Suður-Afríku og
Mósambík en þau eru meðal þeirra
landa sunnanverðrar Afríku þar
sem alnæmi hefur valdið hvað
mestum vanda. Verkefni félagsins í
þessum þremur löndum felast fyrst
og fremst í fjórum meginþáttum
þ.e.a.s. heimahlynningu, aðstoð við
munaðarlaus börn og götubörn, for-
varnarstarfi, og málsvarastarfi.
Stærsta verkefnið er í Nkalo hér-
aði í sunnanverðu Malawi, þar sem
búa um 35.000 manns. Farið hefur
fram mikið starf við að þjálfa sjálf-
boðaliða til að annast sjúklinga og
veita upplýsingar um það hvernig
forðast megi smit. Sumir sjálf-
boðaliðanna eru sjálfir smitaðir og
hefur hreyfingin stofnað sérstakan
sjóð sem gerir þeim einnig kleift að
fá læknisþjónustu og lyf.
Barátta sjálfboðaliða gegn for-
dómum gagnvart alnæmissmituðum
hefur borið talsverðan árangur og
eins hefur tilkoma áhrifaríkra lyfja
gert umræðuna opnari. Oft er smit-
uðum einstaklingum annt um að
ekki spyrjist út að þeir séu með al-
næmi en möguleikinn á tímabund-
inni úrbót verður til þess að margir
sjúklingar leita sér
meðferðar.
Þegar foreldrar
barna deyja eru elstu
börnin oft í forsvari
fyrir fjölskylduna en
stundum eru þau send
til ættingja. Flestar
fjölskyldur eiga þó nóg
með að sjá um sig
sjálfar þó ekki bætist
fleiri börn inn á heim-
ilið og af þessu skap-
ast gríðarlegur fátækt-
arvandi.
Rauða kross hreyf-
ingin leggur áherslu á að koma upp
athvörfum þar sem yngstu börnin
koma á daginn, þannig að for-
ráðamenn þeirra komist til vinnu
og börnin fái að minnsta kosti eina
máltíð á dag. Eins er reynt að
kenna þeim eitthvert handverk og
hvetja þau til að halda áfram í
skóla. Rauði krossinn greiðir oft
fyrir skólabúninga og bækur handa
skólabörnum. Börn og aðstand-
endur þeirra fá sálrænan stuðning.
Slæm staða kvenna í Afríku
ýtir undir útbreiðslu alnæmis
Eitt af stærstu vandamálunum
sem við er að etja er sú veika staða
sem bæði ungar stúlkur og konur
búa við í Afríku. Stúlkur eiga m.a.
síður kost á að fara í skóla heldur
en drengir. Í verkefnum Rauða
krossins er lögð áhersla á að breyta
þessu viðhorfi. Skólaganga skiptir
miklu máli hvað varðar getu
stúlkna til að verjast alnæmissmiti
því að menntun bætir aðgang
þeirra að upplýsingum um for-
varnir sem og almenna þjóðfélags-
stöðu kvenna sem gerir þær betur í
stakk búnar til að hafa stjórn á að-
stæðum sínum og þar með kyn-
hegðan. Oft búa konur í Afríku við
þær aðstæður að geta ekki neitað
kynlífi, jafnvel þó að þær viti um
hætturnar sem af því stafa.
Eins og staðan er í dag er mikið
um að munaðarlausar unglings-
stúlkur séu einar á heimilum eftir
að foreldrar þeirra eru dánir og oft
er því enginn til að vernda þær. Oft
eru þær illa staddar fjárhagslega
og eygja ekki aðra leið en að sjá
sér farborða með því að selja lík-
ama sinn. Fátækt þeirra og ein-
stæðingsskapur gerir þær því að
auðveldri bráð misnotkunar.
Fátækt og alnæmi haldast oft í
hendur. Því hefur Rauði kross Ís-
lands valið að aðstoða systurfélög
sín í sunnanverðri Afríku við að
takast á við þann vanda. Þar er lyk-
ilatriði að beina kastljósinu að ólíkri
stöðu kynjanna.
Bætt þjóðfélagsstaða kvenna er
því eitt af mikilvægustu baráttu-
málunum í sunnanverðri Afríku.
Hins vegar tekur mörg ár að
breyta rótgrónum hefðum og við-
horfum í þjóðfélaginu, jafnvel
margar kynslóðir.
Barátta Rauða krossins
gegn alnæmisvandanum
Eftir Kristján Sturluson ’Bætt þjóðfélagsstaðakvenna er því eitt af
mikilvægustu baráttu-
málunum í sunnanverðri
Afríku.‘
Kristján Sturluson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rauða kross Íslands.
16 daga átak