Morgunblaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÍÞRÓTTA- og Ólympíusamband
Íslands stóð fyrir fjármálaráðstefnu
11. nóvember sl. Þetta var fjórða
fjármálaráðstefnan sem ÍSÍ heldur
en við tókum þá ákvörðun á sínum
tíma að hafa árlega fjármálaráð-
stefnur til að kasta ljósi á rekstur
hreyfingarinnar, skapa umræðu og
veita aðhald.
Á fyrstu tveimur fjármálaráð-
stefnunum, 1999 og 2001, kom í ljós
að reksturinn var almennt í nokkuð
góðu jafnvægi, nema þá hjá bolta-
greinunum – knattspyrnu, hand-
knattleik og körfuknattleik. Augljóst
var að rekstur þar var alls ekki í
nógu góðu lagi, mikil skuldasöfnun
og menn greinilega búnir að eyða
um efni fram. Í framhaldi af þeim
ráðstefnum varð mikil umræða um
reksturinn almennt.
Á nýafstaðinni ráðstefnu kynntum
við tölur sem sýna að vatnaskil eru
að verða í rekstri íþróttahreyfing-
arinnar, vonandi til framtíðar. Mjög
ákveðnar breytingar hafa átt sér
stað í rekstrinum. Sé litið yfir nokk-
urra ára tímabil má sjá
að fátíðar eru sveiflur í
rekstri, eins og var áð-
ur. Skuldasöfnun er
hætt að stærstum hluta
og hreyfingin hefur
hafist handa við að taka
á fortíðarvanda sínum.
Ég segi fortíðarvanda
vegna þess að þegar
rýnt er í skuldastöðu
félaga og þá sér-
staklega aðalstjórna,
kemur í ljós að skuldir
aðalstjórna hafa
minnkað um rúmar 200
milljónir á milli áranna
2002 og 2004. Að-
alstjórnirnar hafa á
undanförnum árum ver-
ið sá aðili sem hefur
þurft að taka á yf-
irkeyrslum deilda, stofna skila-
nefndir og standa fyrir end-
urskipulagningu reksturs deildanna
í samræmi við ábyrgð sína en sam-
kvæmt dómi Hæstaréttar ber að-
alstjórn ábyrgð á fjármálum deilda.
Úrvinnslutölur ÍSÍ byggjast á
starfsskýrslum, sem eru lykiltölur
sendar ÍSÍ. Þær tölur eru ekki end-
urskoðaðar en veita
samt nokkra innsýn í
reksturinn og auðvelda
samanburð á milli
sambandsaðila. Skoð-
aðar voru lykiltölur úr
rekstri og peningaleg
staða reiknuð út. Hug-
takið peningaleg staða,
sem er veltufé gagn-
vart skuldum, hefur
verið notað í stað þess
að skoða eignir á móti
skuldum vegna þess að
oftast eru íþróttamann-
virki ekki söluvara
sem hægt er að fara
með á fasteignasölu
og selja upp í skuldir.
Íþróttamannvirkjum
fylgja kvaðir af hálfu
sveitarfélags og oft er
enginn lóðaleigusamningur fyrir
hendi.
Heildarvelta íþróttahreyfing-
arinnar 2004 nemur um 7 milljörðum
króna. Skuldir voru 2,5 milljarðar en
voru 3,1 milljarður á árinu 2002.
Eignirnar námu 10 milljörðum en
námu 7,5 milljörðum árið 2002. Pen-
ingaleg staða var neikvæð á árinu
2002 um 1,8 milljarða króna, þ.e.
íþróttahreyfinguna vantaði 1,8 millj-
arða til að greiða upp allar skuldir
sínar en var neikvæð um 1 milljarð
króna á árinu 2004. Þarna er sann-
arlega mikil bæting.
Afar erfitt er að gera samanburð á
milli íþróttagreina svo vel sé þar
sem sérsambönd, héraðssambönd,
íþróttabandalög og íþrótta- og ung-
mennafélög eru jafn ólík og þau eru
mörg. Því getur verið erfitt að al-
hæfa um stöðu einstakra greina eða
bera þær saman.
Þrátt fyrir að jákvæð teikn séu á
lofti, er enn langt í land að rekst-
urinn sé í góðu jafnvægi. Vandi
stóru boltagreinanna hefur minnkað
en er enn fyrir hendi. Þar sligar
ennþá of hár kostnaður tengdum
þátttöku í efstu deildum félögin t.d
leikmannagreiðslur. Þó að flestar
aðrar greinar séu í góðu jafnvægi al-
mennt, verður áfram afar erfitt að
reka íþróttahreyfinguna svo frómt
sé frá sagt. Við munum áfram
byggja starf okkar á framlagi sjálf-
boðaliða. Við munum áfram þurfa á
auknum framlögum fyrirtækja í
landinu að halda og við munum
áfram þurfa að berjast fyrir því að
sveitarfélögin auki enn frekar þátt-
töku sína og framlög til íþróttafélag-
anna og að ríkisvaldið komi með
myndarlegri hætti en nú er að
rekstri ÍSÍ og sérsambandanna.
Við þurfum að halda áfram að
upplýsa um stöðu þessara mála inn-
an íþróttahreyfingarinnar, ekki á
neikvæðan hátt heldur á faglegan
hátt og skapa umræðu og vettvang
um mögulegar leiðir til þess að
rekstur okkar sé stöðugt í skoðun og
gangi vel.
Við þurfum líka að halda áfram að
auka fræðslu og miðla upplýsingum
því að endurnýjun í forystusveit
íþrótta- og ungmennafélaga og í
raun sambandsaðila allra er mjög
hröð og nýir aðilar sem stöðugt eru
að taka við þurfa að fá góðar upplýs-
ingar svo þeir eyði ekki kröftum sín-
um í að finna upp hjólið á ný. Ég er
ekki viss um að hinn almenni borgari
átti sig á því hversu gríðarlega tíma-
frekt starf er að vera forystumaður í
íþróttafélagi í dag og hversu mikið
þetta fólk gefur af tíma sínum. Ef
þeir tímar væru teknir saman og
reiknaðir í upphæðir næmi það
framlag ófáum milljörðum. Íþrótta-
hreyfingin verður einnig að taka
reglulega upp umræðu á öllum stig-
um starfsins um stjórnskipulag sitt,
fjölda félaga, deilda, íþróttahéraða,
heildarsamtaka. Innan ÍSÍ eru í dag
um 1000 starfseiningar, sem er ótrú-
legur fjöldi í jafn fámennu landi sem
Ísland er.
Þrátt fyrir allt sem að ofan er talið
á heildarmarkmiðið samt ekki að
vera það að reka sig með peninga-
legum hagnaði. Hagnaðurinn er
fyrst og fremst fólginn í fólkinu og
starfinu sem við innum af hendi í
samfélaginu.
Fjármál íþróttahreyfing-
arinnar – Hægur bati
Stefán Konráðsson gerir
grein fyrir fjárhagsstöðu
íþróttahreyfingarinnar
Stefán Konráðsson
’Mjög ákveðnarbreytingar hafa
átt sér stað í
rekstrinum. ‘
Höfundur er framkvæmdastjóri ÍSÍ.
VEGNA skrifa undanfarið um
væntanlegt miðbæjarskipulag á
Álftanesi, tel ég mig knúna til að
svara þeim rangfærslum og ásök-
unum sem fram hafa komið um
málið.
Meirihluti bæjar-
stjórnar hefur verið
ásakaður um að hlusta
ekki á vilja íbúa og
ætla að þvinga í gegn
ómögulegt skipulag.
En hver er sannleik-
urinn í þessu máli? Ég
vil hér stuttlega rekja
vinnuferlið við skipu-
lagningu á miðsvæði
Álftaness.
Tvö íbúaþing hafa
verið haldin á kjör-
tímabilinu, hið fyrra
15. mars 2003 og hið
seinna 16. október 2004. Þar komu
fram áherslur sem íbúar vilja varð-
andi miðbæinn sinn og tekið var að
sjálfsögðu tillit til. Á seinasta vetri
fól bæjarráð með einróma sam-
þykkt sinni Sigurði Einarssyni,
arkitekt Batteríinu ehf. að móta
þemaskipulag miðsvæðis.
Skipulagsnefnd samþykkti síðan
einróma að þemaskipulagið yrði
kynnt bæjarbúum. Á fundi 11.
mars 2005 hlýddu rúmlega 100
manns á kynningu arkitektsins á
frumhugmynd sinni. Þemað var þá
kynnt sem fyrstu hugmyndir að
skipulagi miðsvæðisins til að skapa
grundvöll til skoðanaskipta og um-
ræðna. Skipulagsnefnd stóð fyrir
opnu húsi 9. júní og 1. september
2005 þar sem arkitekt og nefnd-
armenn voru á staðnum til að ræða
við gesti um skipulagið, svara fyr-
irspurnum og taka við ábendingum.
Á tímabilinu frá maílokum til októ-
berloka voru tillögur að skipulaginu
hengdar upp í íþróttamiðstöð og á
skrifstofu sveitarfélagsins að
Bjarnastöðum.
Á þessu sést að mikið samráð
hefur verið haft við íbúa og mikið
lagt í að kynna allar tillögur og
breytingar. Það segir sig sjálft, að
er erfitt að gera öllum til hæfis,
jafnvel í litlu sveitarfélagi eins og á
Álftanesi eru óskirnar misjafnar,
einhverjir vilja eins til tveggja
hæða byggð, á meðan aðrir vilja 10
hæða turna og stór græn svæði á
milli. En áhersla hefur verið lögð á
að mæta þörfum flestra, svo flestir
geti verið sáttir.
Skipulag miðsvæðis gerir ráð
fyrir lágreistri byggð eins til
þriggja hæða húsa. Byggðin er
dregin að miðju frá umferð-
aræðum, til að tryggja
sem besta hljóðvist.
Aðalgatan liggur í
sveig frá hringtorgi að
Álftanesskóla, þessi
leið hefur verið sér-
staklega hönnuð með
tilliti til umferðarör-
yggis, sérfræðingar í
umferðarörygg-
ismálum hafa bent á
að aukin hætta er á
hraðakstri þar sem um
gengumkeyrslu er að
ræða.
Við aðalgötuna er
gert ráð fyrir bygg-
ingu þjónustumiðstöðvar fyrir eldri
borgara í samvinnu við Eir. Þessi
staðsetning á þjónustumiðstöðinni
hefur verið gagnrýnd af nokkrum
íbúum Álftaness, í Víkurfréttum 24.
nóv. má lesa í viðtali við Berglindi
Libungan og Bjarna Berg „Hvar í
veröldinni sérðu elliheimili sem að-
albyggingu í miðbænum?“ Er ekki
kominn tími til að hætta svona
fornaldarhugsunarhætti og vanvirð-
ingu við eldri borgara? Er ekki
kominn tími til að setja eldri borg-
ara í fyrsta sæti? Sannleikurinn er
sá að eldri borgarar vilja ekki láta
setja sig út í horn, þeir vilja vera
þar sem lífið er.
Hópur frá Álftanesi fór um miðj-
an október til að skoða þjónustu-
miðstöðvar eldri borgara í Dan-
mörku, þar á meðal var ný
þjónustumiðstöð eldri borgara í
Skovlunde, sem byggð er á að-
altorgi bæjarins. Íbúarnir voru
mjög ánægðir með þessa staðsetn-
ingu, þeir sátu við gluggana og
gátu fylgst með lífinu á torginu.
Eins var stutt í alla þjónustu. Á
Álftanesi er gert ráð fyrir bygg-
ingu stjórnsýsluhúss og bókasafns í
tengingu við þjónustumiðstöð Eir-
ar. Markmiðið er að stutt sé í alla
þjónustu og að líflegt verði í nýja
miðbænum okkar, þar sem allar
kynslóðir geta átt sína menningar-
miðstöð.
Við í Sjálfstæðisfélaginu höfum
margoft óskað eftir því að fulltrúar
Álftaneshreyfingarinnar komi fram
með sínar tillögur til að við getum
samræmt þær, en þeir hafa hafnað
allri samvinnu. Í staðin létu þeir
útbúa sitt eigið skipulag og vilja
láta kjósa á milli tillagna. Það
merkilega er, að skipulag það sem
þeir létu útbúa, er með sama magn
íbúða og sömu hæð húsa. Samt
kalla þeir tillögu Sjálfstæðisfélags-
ins „blokkarbyggð“ en sína tillögu
lágreista byggð. Aðalmunurinn á
tillögunum er að Álftaneshreyfingin
hefur sett eldri borgarana út í
horn, sett þvergötu í gegnum
hverfið, sem eykur mjög á umferð-
arhraða, að lokum er síki í gegnum
hverfið með 10 brúm yfir.
Öll vinna Álftaneshreyfing-
arinnar virðist einkennast af því að
sætta sig ekki við samvinnu, heldur
að vera einráðir, helst með látum.
Nýjasta útspilið er að hvetja íbúa
til að fella þá tillögu sem nú hefur
verið auglýst. Kristján Sveinbjörns-
son, bæjarfulltrúi Álftaneshreyfing-
arinnar og oddviti Samfylking-
arinnar á Álftanesi, hefur núna
sent út fjöldapóst til íbúa Álfta-
ness, þar segir hann: „Skipulögð
hefur verið hernaðaráætlun til að
stöðva endanlega afgreiðslu.“ Við
sem héldum að við værum kosin til
að þjóna íbúunum, ekki til að fara í
stríð.
Ég treysti því, að íbúar Álftaness
séu skynsamir og kynni sér vel það
ferli sem hefur verið í gangi og
hvað er rétt í málinu áður en þeir
taka afstöðu. Við viljum öll búa í
bæjarfélagi sem við getum verið
stolt af. Allar fundargerðir eru að-
gengilegar á heimasíðu sveitarfé-
lagsins www.alftanes.is
Álftanes – Staðreyndir
um miðbæjarskipulag
Sigríður Rósa Magnúsdóttir
fjallar um miðbæjarskipulag
á Álftanesi ’Ég treysti því, að íbúarÁlftaness séu skyn-
samir og kynni sér vel
það ferli sem hefur verið
í gangi og hvað er rétt í
málinu áður en þeir taka
afstöðu.‘
Sigríður Rósa
Magnúsdóttir
Höfundur er formaður
bæjarráðs Álftaness.
FREGNIR berast sífellt víða að af
landinu um fjölgun refa og aukinn
ágang af þeirra völdum. Sagt er að
mófugli hafi fækkað mjög um Vest-
firði. Norðlendingar
kvarta. Í sum-
arbústaðabyggðum
sunnanlands sér fólk
gjarnan til refa í næsta
nágrenni og saknar
söngfugla. Á Austur-
landi er ógerlegt orðið
að hafa æðarvörp í friði
nema þeirra sé gætt nótt
sem dag. Hefðbundin
gömul vörp sem aldrei
voru vöktuð hafa hrein-
lega horfið.
Refaskyttur eystra
sem sinnt hafa grenja-
vinnslu á vorin á vegum
sveitarfélaga hafa ekki
lengur undan og grenj-
um fjölgar. Auk þekktra
óðala bætast við ný á
nýjum stöðum og nýju
grenin finnast oft ekki
fyrr en síðsumars, þegar
yrðlingar hafa komist
upp. Þótt mörg sveit-
arfélög verji nokkru fé
til refaveiða og fái þá
mótframlag frá um-
hverfisstofnun (rík-
issjóði) eru inn á milli
sveitarfélög sem sinna
því ekki og eru því refn-
um griðlönd og uppeld-
isstöðvar. Því fyr-
irkomulagi þarf að breyta.
Frá upphafi Íslandsbyggðar var
refurinn talinn réttdræpur allt árið.
Hann gat, einkum áður fyrr, unnið
mikinn skaða á búfé og keppti við
manninn um lífsbjörgina. Refaveiðar
voru þakklátt verk og verðlaunað.
Auk grenjavinnslu á vorin stunduðu
bændur vetrarveiðar meira og minna.
Góðar skyttur fóru gjarnan í næsta
hérað þegar búið var að hreinsa í
heimasveitinni. En tófan hélt velli og
vel það. Búum og bændum hefur nú
fækkað, eyðibyggðir stækkað og tóf-
an nýtur aukins frelsis.
Afkastamikill ræningi
Refurinn er afkastamikill ræningi.
Einn var t.d. skotinn á leið heim á
greni með þrettán þrastarunga í
kjaftinum. Flestir farfugla okkar búa
við þau kjör að fæða refinn með eggj-
um sínum og ungum og landið hljóðn-
ar. Hver sá sem sér æðarvarp sem
refur hefur heimsótt gleymir ekki
þeirri átakanlegu ringulreið. Á vet-
urna þegar farfuglar eru farnir er
rjúpan ein upp til fjalla aðalfæða refs-
ins. Rjúpnaskyttur
sem og aðrir hafa kom-
ið þar að sem rjúpur
höfðu leitað skjóls í
fönn og endað líf sitt
allar í kjafti tófu sem
hafði þefað þær uppi
og gengið á röðina.
En fjallarefurinn er
hluti íslenskrar nátt-
úru. Hann var hér fyr-
ir landnám og á sinn
rétt. Mörgum finnst
hann prýði. En önnur
dýr eru einnig fögur og
þau eiga einnig rétt.
Hreindýrin eru vissu-
lega fögur. Með hæfi-
legum veiðum er þó
fjöldi þeirra takmark-
aður svo að þau gangi
ekki of nærri nátt-
úrunni. Refurinn þarf
einmitt þess konar að-
hald.
Fækkum ref,
fjölgum rjúpu
Rjúpnaveiðar eru
nú takmarkaðar og
miðað við að rjúpn-
astofninn þoli að veiði-
menn veiði í jólamat-
inn fyrir sig og
fjölskyldu sína en ekki
meir. Refastofninn er hins vegar stór
og lifir á rjúpunni að miklu leyti.
Virðist skynsamlegt að hvetja til jafn-
vægis með auknum refaveiðum. Því
er lagt til að veiðimenn megi fá auk
venjulegra verðlauna sérstakan
,,refakvóta“ til rjúpnaveiða t.d. 20–30
rjúpur fyrir hvern veiddan ref að
vetri. Má ætla að hver refur veiði
mun meir en þann fjölda yfir veturinn
auk alls hins sem hann rænir á vorin
og sumrin. Þannig gætu rjúpna-
skyttur stuðlað myndarlega að
verndun rjúpnastofnsins og í leiðinni
verndað margar aðrar fuglategundir
sem auðga landið. Veiðimenn mættu
hafa virðingu af refaveiðum. Þær eru
áskorun og vandaverk.
Rjúpnaskyttur
á refaveiðar
Ingólfur S. Sveinsson
fjallar um fjölgun refa
og áhrif þess á fuglalíf
’Refastofninner hins vegar
stór og lifir á
rjúpunni að
miklu leyti.
Virðist skyn-
samlegt að
hvetja til jafn-
vægis með
auknum refa-
veiðum.‘
Ingólfur S. Sveinsson
Höfundur er læknir.