Morgunblaðið - 21.12.2005, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
VERKFALL jarðlesta- og strætó-
stjóra í New York lamaði almenn-
ingssamgöngur í borginni í gær og
neyddust milljónir manna því til að
leita annarra leiða til að komast til
og frá vinnu. Þetta er í fyrsta sinn í
aldarfjórðung sem verkfall lamar
almenningssamgöngur í New York
en hatrammar deilur hafa staðið
milli stéttarfélags og samgöngu-
yfirvalda í borginni og fóru samn-
ingaviðræður út um þúfur fyrr í
gær. Fyrir vikið voru lestarstöðvar
þar sem venjulega er múgur og
margmenni galtómar, eins og sjá
má á myndinni. Það var hins vegar
kalt í New York og þó að margir
færu ferða sinna á tveimur jafn-
fljótum eða hjólandi nýttu margir
sér líka þjónustu leigubíla. Sum fyr-
irtæki komu síðan upp rútubíla-
ferðum fyrir starfsfólk sitt.
Verkfall
lamaði
samgöngur
í New York
Reuters
E
vo Morales, sem lýst hefur yfir
sigri í forsetakosningunum í
Bólivíu á sunnudag, fór lofsam-
legum orðum um Fídel Castro
Kúbuleiðtoga í sjónvarpsviðtali á
mánudagskvöld.
Morales, sem er leiðtogi kóka-ræktenda og
fátækra indíána í heimalandi sínu, sagði í við-
tali við kúbanska sjónvarpið að með sigrinum í
forsetakosningunum hefði gamall draumur
sinn ræst. „Ég vil segja ykkur frá því að í ár
hefur mig dreymt um að ganga til liðs við Fídel
og kúbönsku þjóðina í baráttunni gegn heims-
valdasinnunum. Nú hef ég tækifæri til að taka
þátt í þessari baráttu með honum, í leit að friði
og félagslegu réttlæti,“ sagði Morales.
Forsetinn verðandi bar lof á Castro og kúb-
önsku þjóðina fyrir að hafa þolað áratugalangt
viðskiptabann Bandaríkjanna gagnvart Kúbu.
Kvaðst hann vona að Bandaríkjamenn myndu í
fyllingu tímans aflétta því. „Við Kúbani, ríkis-
stjórn landsins og leiðtoga þess vil ég segja
þetta: Þakka ykkur fyrir að hafa sýnt þjóðum
Rómönsku-Ameríku og heiminum öllum
hvernig á að stjórna og hvernig verja ber heið-
ur og fullveldi. Kúbönsku þjóðinni færi ég sér-
staka byltingarkveðju.“
Í gær höfðu lokatölur í forsetakosningunum
enn ekki verið birtar en búist var við að það
yrði gert um kvöldið að staðartíma. Þegar
helmingur atkvæða hafði verið talinn í gær-
kvöldi hafði Morales fengið 51,1% en helsti
keppinautur hans, íhaldsmaðurinn Jorge
Quiroga, hefur þegar viðurkennt ósigur sinn.
Samkvæmt frétt netútgáfu bólivíska dagblaðs-
ins La Razón í gærkvöldi mældist fylgi við
Morales 53,9% á landsbyggðinni en 49,3% í
þéttbýli.
Fái Moraels ekki tilskilinn meirihluta at-
kvæða er fullvíst að þing landsins muni kjósa
hann forseta í samræmi við ákvæði stjórnar-
skrárinnar og hann verði þannig fyrstur ind-
íána til að gegna þessu embætti í 180 ára sögu
Bólivíu sem sjálfstæðs ríkis. Þing kemur á
hinn bóginn ekki saman fyrr en 22. janúar og
þá tekur nýr forseti við.
Segir „eiturlyfjastríðið“
yfirvarp Bandaríkjamanna
Morales, sem er 46 ára, er ákafur andstæð-
ingur utanríkisstefnu Bandaríkjastjórnar og
segir „heimsvaldasinna“ fara fyrir henni.
Hann hefur boðað að fátækum indíánum verði
á ný leyft að rækta kókablöð til einkaneyslu en
blöð kóka-runnans eru einnig notuð til að
framleiða eiturlyfið kókaín. Hafa þessi áform
Morales vakið litla hrifningu ráðamanna í
Bandaríkjunum, sem lýst hafa yfir „eitur-
lyfjastríði“ og uppræta vilja ræktun kóka-
plöntunnar í álfunni. Morales telur aftur á
móti að „eiturlyfjastríðið“ sé aðeins yfirvarp;
tilgangurinn með því sé fyrst og fremst sá að
tryggja Bandaríkjamönnum hernaðaraðstöðu í
ríkjum Rómönsku Ameríku.
Morales sagði hins vegar í gær að hann
stefndi ekki að óheftri kókarækt í landinu.
Sagðist hann fylgjandi því að borið væri undir
þjóðaratkvæði á svæðum þar sem framleiðslan
væri mest hvernig takmarka bæri hana. Virt-
ist hann m. ö. o. þeirrar hyggju að þetta bæri
einungis að bera undir kóka-ræktendur, sem
nefnast á spænsku „cocaleros“.
Morales boðar og þjóðnýtingu náttúruauð-
linda og virðist hafa hug á að þrengja að er-
lendum olíu- og gasfyrirtækjum, sem tekið
hafa til starfa í landinu á undanliðnum árum.
Hann tók þó fram á mánudag að ekki væri í
ráði að gera eigur þeirra upptækar en bætti
við að „ný-frjálshyggjan“ svonefnda yrði „bor-
in til grafar“ í Bólivíu.
Ýmsir sérfræðingar um málefni Bólivíu
halda því fram að Morales muni þurfa að
ganga til samstarfs við erlendu fyrirtækin ætli
hann sér að uppfylla loforð sín um stórbætt
kjör alþýðu manna í landinu. Í Bólivíu búa um
níu milljónir manna og teljast 63% þeirra
draga fram lífið undir fátæktarmörkum.
Morales hefur einnig kunngjört að hann
hyggist efna til stjórnlagaþings og „endur-
stofna ríkið“. Ný stjórnarskrá muni m.a. kveða
á um jafnstöðu allra þjóðfélagshópa. Indíánar
eru í meirihluta í Bólivíu en hafa öldum saman
sætt mismunun og útskúfun. Almenn sátt ríkir
um að ný stjórnarskrá sé nauðsynleg en deilt
er um inntak hennar.
Úrslit héraðsstjórakosninga
ráða miklu um stöðu Morales
Evo Morales hefur ekki farið dult með aðdá-
un sína á þeim Fídel Castro og Hugo Chávez,
forseta Venesúela, sem báðir eru í litlum met-
um á meðal ráðamanna í Washington. Hefur
hann gjarnan brugðið fyrir sig slagorðum, sem
minna mjög á þá félaga.
Margir sérfræðingar um stjórnmál Bólivíu
segja þó að Morales kunni að neyðast til að
sýna meiri sveigjanleika og hagsýni þegar
hann tekur við forsetaembættinu.
Bólivía skiptist í níu héruð og hafa þau nú
fengið stóraukna sjálfstjórn. Á sunnudag voru
jafnframt kjörnir héraðsstjórar („prefectos“)
en fram til þessa hefur forseti landsins skipað
þá. Að þessu leyti hefur því orðið grundvallar-
breyting á stjórnkerfi landsins. Ekki er fylli-
lega unnt að leggja mat á stöðu nýja forsetans
fyrr en úrslit liggja fyrir í héraðsstjórakosn-
ingunum en þeir verða áhrifamiklir á þingi
landsins, einkum í öldungadeild þess.
Þá lá samsetningin á þingi Bólivíu enn ekki
fyrir í gær en ljóst virtist þó að fulltrúar MAS-
hreyfingar Morales hefðu víða hlotið mikið
fylgi. Úrslitin í þing- og héraðsstjórakosning-
unum munu ráða miklu um möguleika Morales
til að koma á þeim róttæku breytingum, sem
hann boðar í heimalandi sínu. Gera má ráð fyr-
ir umtalsverðri fyrirstöðu, einkum í héruðum í
austurhluta landsins.
Morales segir drauma sína hafa ræst
Boðar baráttu með Fídel Castro Kúbuforseta gegn „heimsvaldasinnunum“
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
Reuters
Evo Morales, sigurvegari forsetakosning-
anna í Bólivíu á sunnudag, ræðir við frétta-
menn í höfuðvígi sínu, borginni Cochabamba
í samnefndu héraði í landinu miðju.
Vínarborg. AFP, AP. | Arnold
Schwarzenegger, ríkisstjóri í Kali-
forníu, krefst þess að borgaryfir-
völd í Graz í Austurríki gefi íþrótta-
leikvanginum í borginni nýtt nafn
en leikvangurinn hefur borið nafn
ríkisstjórans honum til heiðurs.
Kemur ákvörðun Schwarzenegg-
ers, sem ólst upp í Graz, í kjölfar
harðrar gagnrýni á þá ákvörðun
hans að náða ekki Stanley „Tookie“
Williams í síðustu viku, en dauða-
dómi yfir Williams var framfylgt í
kjölfar ákvörðunar ríkisstjórans.
Schwarzenegger, sem á að baki
farsælan feril í kvikmyndum í
Bandaríkjunum, samþykkti árið
1997 að lána leikvanginum í Graz
nafn sitt en Schwarzenegger er
þekktasti sonur borgarinnar. Í
kjölfar aftökunnar á Williams hefur
Schwarzenegg-
er hins vegar
verið gagnrýnd-
ur í Austurríki
og er jafnvel far-
in af stað undir-
skriftasöfnun í
því augnamiði
að endurnefna
leikvanginn í
Graz.
Schwarzen-
egger segir í bréfi til Siegfried
Nagl, borgarstjórans í Graz, að sú
gagnrýni, sem hann hefur mátt
þola í Austurríki hafi valdið honum
vonbrigðum. Sagðist hann hafa
ákveðið að endurskoða ákvörðun
sína frá 1997, enda sé líklegt að
hann eigi eftir að þurfa að taka af-
stöðu til fleiri náðunarbeiðna í rík-
isstjóratíð sinni í Kaliforníu. „Til að
forða yfirvöldum í Graz frá frekari
vandræðum þá afturkalla ég hér
með heimild til að nota nafn mitt í
tengslum við þennan leikvang,“
sagði Schwarzenegger í bréfi sínu.
Enn virtur og dáður í Graz
Schwarzenegger sagði einnig að
hann myndi ekki lengur heimila að
nafn hans yrði notað til að auglýsa
Graz fyrir ferðamönnum. Þá hefur
hann endursent „sæmdarhring“
sem honum var veittur 1999. Segir
hann í bréfi sínu til Nagl að „þar
sem áhrifamenn í Graz virðast ekki
lengur samþykkja mig sem einn úr
þeirra röðum þá hefur þessi hring-
ur misst allt gildi fyrir mig. Hann
er nú þegar kominn í póst“. Og í
samtali við Kronen Zeitung í gær
sagði Schwarzenegger að Graz
myndi ekki hafa neinn ama af
ákvörðunum ríkisstjóra Kaliforníu
framar „því að formlega er ekkert
lengur sem tengir okkur“.
Nagl sagðist hins vegar í gær
ætla að reyna að fá Schwarzenegg-
er til að endurskoða afstöðu sína.
Hann gagnrýndi vinstri flokkana í
Graz, sem eru í stjórnarandstöðu,
fyrir að hafa staðið fyrir „vand-
ræðalegum farsa“ með yfirlýsing-
um sínum, málið hefði skaðað
ímynd Graz. Og Nagl fullyrti að
flestir í Graz væru stoltir af
Schwarzenegger. Jafnaðarmaður-
inn Kurt Flecker sagði Schwarzen-
egger hins vegar hafa skaðað eigin
ímynd, ekki ímynd Graz. Ekkert vit
væri í því að „vegsama mann sem
styður dauðarefsingar“.
Rýfur tengslin við Graz
Arnold
Schwarzenegger
Belgrad. AP. | Réttarhöld hófust í Bel-
grad í gær yfir fimm liðsmönnum
serbneskrar lögreglusveitar,
„Sporðdrekanna“ svokölluðu, sem
sakaðir eru um að hafa tekið sex
Bosníu-múslíma af lífi í Srebrenica
1995. Aftökurnar voru festar á
myndband en myndband þetta vakti
sterk viðbrögð þegar það var sýnt í
serbnesku sjónvarpi fyrr á þessu ári.
Leiðtogi sveitarinnar, Slobodan
Medic, sýndi enga iðrun er hann
ávarpaði dómara í Belgrad. Sagði
hann að ef hann hefði vitað að mynd-
bandið yrði sýnt opinberlega hefði
hann „drepið eins og kanínu“ her-
manninn sem tók myndirnar.
Allt að átta þúsund Bosníu-músl-
ímar voru drepnir þegar hersveitir
Bosníu-Serba tóku Srebrenica í júlí
1995. Um er að ræða versta fjölda-
morð í Evrópu frá því í síðari heims-
styrjöld.
Söguleg
réttarhöld