Fréttablaðið - 28.05.2004, Blaðsíða 8

8 28. maí 2004 FÖSTUDAGUR
ÞINGIÐ KEMUR SAMAN
Íranska þingið kom saman í gær í fyrsta
sinn eftir þingkosningar. Mohammad
Khatami forseti brosti á leið sinni í
ræðustól þrátt fyrir að stuðningsmenn
hans hafi flestir fallið af þingi í mjög
umdeildum kosningum.
Bandaríkjamenn og al-Sadr heita að láta af árásum:
Samið um frið í Najaf
NAJAF, AP Yfirstjórn Bandaríkja-
hers og bandamanna þeirra í Írak
hefur ákveðið að hætta sóknar-
aðgerðum sínum í Najaf eftir að
hófsamir sjíaklerkar náðu sam-
komulagi við róttæka klerkinn
Muqtada al-Sadr um að binda endi
á bardaga. Sum af helgustu hofum
sjíamúslima hafa verið í hættu
vegna átaka bandarískra her-
manna og vígamanna al-Sadr og
nokkur þeirra hafa orðið fyrir
skemmdum.
„Um leið og íraskar öryggis-
sveitir geta ábyrgst öryggi al-
mennings og komið á lögum og
reglu á nýjan leik, munu banda-
lagssveitir flytja hersveitir sínar í
stöðvar fyrir utan Najaf en hafa
áfram sveitir við skrifstofur
bandalagsins, stjórnarbyggingar
og íraskar lögreglustöðvar,“ sagði
Dan Senor, talsmaður her-
námsliðsins.
Fyrr um daginn hafði al-Sadr
samþykkt beiðnir sjíaklerka um
að fyrirskipa sveitum stuðnings-
manna sinna að hætta bardögum í
Najaf. Það samkomulag kveður
þó ekki á um að stuðningsmenn
hans leggi niður vopn og að hann
gefi sig fram við Bandaríkjaher
eins og Bandaríkjamenn höfðu
krafist. ■
Aukin mannréttindabrot
og kúgun í heiminum
Yfirvöld í heiminum stefna í auknum mæli að meiri kúgun og mannréttindabrotum í nafni
öryggis, að því er segir í ársskýrslu Amnesty International. Pyntingar, langtíma einangrunarvist
og aftökur eru mannréttindabrot sem eiga sér stað í auknum mæli í heiminum.
MANNRÉTTINDI Pyntingar, handa-
hófskenndar handtökur, langtíma
einangrunarvist og aftökur í kjöl-
far óréttlátra réttarhalda eru
dæmi um mannréttindabrot sem
framin voru í Mið-Austurlöndum
á síðasta ári, samkvæmt nýrri
ársskýrslu mannréttindasamtaka
Amnesty International. Stríðið í
Írak og vopnuð átök í Ísrael og á
herteknu svæðunum kostaði þús-
undir manna lífið á síðasta ári og
verður ofbeldið þar sífellt alvar-
legra. Þrátt fyrir margvísleg lof-
orð stjórnvalda um endurbætur
viðgengust áfram alvarleg mann-
réttindabrot þar á árinu.
Í skýrslunni kemur fram að í
Ameríku hafi mannréttindamálum
verið fórnað áfram á síðasta ári í
nafni öryggis og yfirvöld þar nýtt
sér hryðju-
verkaógnina til
að skerða mann-
réttindi. Þannig
hafi stríðið gegn
hryðjuverkum
hrundið af stað
nýrri hrinu
mannréttinda-
brota. Flestar rík-
isstjórnir álfunn-
ar hafi túlkað
hugtakið „ör-
yggi“ mjög
þröngt og telja
samtökin þær
hafa brugðist í
því að takast á við ógnir sem steðja
að öryggi fólks eins og hungri, fá-
tækt, sjúkdómum og hnignun um-
hverfisins.
„Það virðist sem yfirvöld úti um
allan heim séu tilbúin að víkja til
hliðar grundvallarmannréttindum
í nafni öryggis. Mest er þetta þó
áberandi í Bandaríkjunum og Bret-
landi“, segir Jóhanna K. Eyjólfs-
dóttir, framkvæmdastjóri Íslands-
deildar Amnesty International.
Í Afríku einkenndist ástandið
fyrst og fremst af vopnuðum
átökum víða í álfunni, kúgun á
pólitískum andstæðingum, ofbeldi
gegn konum og takmörkuðum að-
gangi að réttlæti fyrir jaðarhópa.
„Ólögleg sala á vopnum og auð-
lindum er áberandi víða þar sem
verið er að selja auðæfi og auð-
lindir framhjá öllum kerfum og er
andvirði sölunnar notað í vopna-
kaup. Útbreytt refsileysi og van-
ræksla ríkisstjórna í álfunni hafa
leitt til þess að réttindi fólks eru
víðast ekki virt“, segir Jóhanna.
Í Asíu og Eyjaálfu jukust
mannréttindabrot á síðasta ári
vegna vopnaðra átaka og skortur
á mannréttindavernd er áberandi
þar. Eins og í Ameríku nýttu ríkis-
stjórnir þar sér stríðið gegn
hryðjuverkum til að skerða mann-
réttindi að mati samtakanna.
í Evrópu hafa samtökin auknar
áhyggjur af skorti á pólitískum
vilja Evrópusambandsins til að
takast á við mannréttindabrot.
Þau telja að grunnfærnisleg orð-
ræða um öryggismál, innflytj-
endamál og hælisleitendur ásamt
auknu lýðskrumi hafi á árinu ýtt
undir kynþáttahyggju og mismun-
un í garð minnihlutahópa í álfunni.
„Í Evrópu er verið að þrengja
æ meira að réttindum flóttafólks,
réttindum fólks til að sækja um
hæli og réttindum farandverka-
fólks. Mörg dæmi eru um það í
skýrslunni að fólki er umsvifa-
laust vísað til heimalanda sinna án
þess að mál þeirra séu nokkuð
skoðuð. Þar með er verið að
stofna lífi margra þessara ein-
staklinga í stórhættu. Fólksflutn-
ingar hafa alltaf verið miklir og
við stöðvum þá ekkert og teljum
við að ekki sé farin rétt leið með
því að grafa undan réttindum
flóttafólks,“ segir Jóhanna.
Í skýrslunni eru settar fram al-
þjóðlegar áætlanir um mannrétt-
indi sem voru gerðar árið 2003.
Þar ber hæst varnir gegn þeim
árásum á mannréttindi sem eru að
eiga sér stað í stríðinu gegn
hryðjuverkum.
halldora@frettabladid.is
Svikahrappur:
Réði sig
sem lækni
ÁSTRALÍA, AP Mark Collier hefði
betur afþakkað starfið sem hon-
um var boðið þegar hann fékk sér
í glas á bar í Melbourne í Ástralíu,
því nú horfir hann fram á verða
að dæmdur í fangelsi fyrir að hafa
þegið starfið og sinnt því.
Collier þáði starf sem læknir
og meðhöndlaði um hundrað sjúk-
linga áður en upp um hann komst.
Meðal þess sem hann gerði var að
taka sauma úr ófrískri konu, búa
um sár og skrifa út lyfseðla til
handa sjúklingum sínum. Collier
hélt störfum sínum áfram þar til
kunningi hans sá hann sinna lækn-
isstörfum. ■
Súðarvogi 48, Kænuvogsmegin, sími 588 2013
ÚR TORFBÆJUM
INN Í TÆKNIÖLD
„Menningarlegt stórvirki“
Á erindi við alla fjölskylduna
Þrjú bindi í fagurri öskju, 1700 bls.,
2000 myndir og teikningar – sögulegar
gersemar. Átta gullfallegar myndir
fylgja til innrömmunar.
Valin besta fræðibók ársins 2003
Heimildargildi verksins jafnað
við Íslendingasögurnar.
„Með þessu stórfenglega ritverki hafa
þeir sem að því komu átt hlut í björgun
menningarverðmæta ... tengir saman
nútíð og fortíð, landið og söguna.“
Hjörleifur Guttormsson,
fv. alþingismaður og ráðherra
Tónlistartorg Listahátíðar
í Kringlunni
Dagskrá
í dag kl. 17
Þýtur í stráum
KK
og Guðmundur Pétursson.
ÓEIRÐIR Í NAJAF
Vopnaðir menn ganga um götur Najaf.
Síðastliðna tvo mánuði hafa ítrekað bloss-
að upp átök milli hermanna sjíaklerksins
al-Sadr og bandarískra hersveita.
Hækkun olíunnar:
Rýrir
innlendan
kaupmátt
EFNAHAGSMÁL Hækkun olíu getur
rýrt kaupmátt hér á landi haldist
verðið eins hátt og það hefur ver-
ið að undanförnu.
Þetta kemur fram í vefriti fjár-
málaráðuneytisins. Fram kemur
hjá fjármálaráðuneytinu að hald-
ist verð olíunnar um 40
Bandaríkjadollarar á tunnuna til
lengri tíma muni það auka verð-
bólgu hér á landi um 0,5 prósent.
Jafnframt mun það rýra kaup-
mátt um sama hlutfall.
Áhrif olíverðs er mismunandi á
einstakar atvinnugreinar og segir
fjármálaráðuneytið ljóst að áhrif-
in á sjávarútveg verði umtalsverð
haldi þessi þróun áfram. ■
PYNTINGAR Á FÖNGUM Í ABU
GHRAIB-FANGELSINU Í ÍRAK
Pyntingar, handahófskenndar handtökur,
langtíma einangrunarvist og aftökur í
kjölfar óréttlátra réttarhalda eru dæmi um
mannréttindabrot sem framin eru í
heiminum í dag.
„Það virðist
sem yfirvöld
úti um allan
heim séu til-
búin að víkja
til hliðar
grundvallar-
mannréttind-
um í nafni
öryggis.
UPPGJÖR Samherji skilaði 638
milljóna króna hagnaði á fyrstu
þremur mánuðum ársins. Þetta er
tæplega 60 milljón krónum betri
afkoma en fyrir sama tímabil í
fyrra.
Hagnaður fyrir afskriftir og
fjármagnsliði var 692 milljónir
króna eða 20 prósent af veltu fé-
lagsins. Það er litlu lakari fram-
legð en í fyrra en þá var hlutfallið
21 prósent af veltunni. Fyrstu
þrjá mánuði ársins 2002 var fram-
legðin 32 prósent af veltu, en það
var metár.
Aðstæður í sjávarútvegi hafa
verið með lakara móti og hækk-
andi olíuverð og lækkandi afurða-
verð gefa ekki tilefni til aukinnar
bjartsýni í greininni. Afkoma
Samherja er að mati sérfræðinga
þokkaleg miðað við aðstæður og
hækkuðu hlutabréfin í kjölfar
birtingu uppgjörsins.
Afkoma félagsins er ekki öll
tilkomin af sjávarútvegsstarf-
semi, en gengishagnaður af eign í
fjárfestingarfélaginu Kaldbaki
skilaði um 350 milljónum króna í
bækur Samherja. ■
Umhverfi sjávarútvegs óhagstætt:
Samherji heldur sjó
MINNISVERÐUR ÁRSFJÓRÐUNGUR
Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, á seint eftir að gleyma fyrsta fjórðungi
þessa árs. Þá tókst giftusamlega að bjarga skipinu Baldvini Þorsteinssyni. Samherji má vel
við una með afkomu það sem af er ári miðað við aðstæður í sjávarútvegi.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R