Fréttablaðið - 21.12.2005, Side 28

Fréttablaðið - 21.12.2005, Side 28
 21. desember 2005 MIÐVIKUDAGUR FRÁ DEGI TIL DAGS ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI: Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871 Komdu í spennandi heim afþreyingar og upplýsinga Smelltu þér á www.ogvodafone.is, farðu í næstu verslun Og Vodafone eða hringdu í 1414 fyrir nánari upplýsingar. ÍS LE N SK A A U G LÝ SI N G A ST O FA N /S IA .I S O G V 3 06 37 12 /2 00 5 16.900 kr. MOTOROLA V360v SÍMI KOMDU Í SPENNANDI HEIM AFÞREYINGAR OG UPPLÝSINGA Mismunandi kerfi Pawel Bartoszek stærðfræðingur, sem nú dvelst við nám í Danmörku, gerir muninn á fjárhagsstuðningi við námsmenn þar í landi og á Íslandi að umtalsefni í fróðlegum pistli á vefritinu Deiglunni. Hann bendir á að í Danmörku fái allir námsmenn 18 ára og eldri svokallaðan SU-styrk sem er vasapeningur frá ríkinu. Styrkur þessi nemur um það bil fjörutíu þúsund krónum íslenskum á mánuði og er greiddur þangað til viðkomandi hættir í námi eða nær ákveðnum aldri. „Umræddur peningur er auðvitað ekki nóg til að lifa af“, skrifar Pawel, „dugar oftast rétt svo fyrir leigunni“. Hins vegar sé hægt að taka námslán með eða, eins og flestir kjósa að gera, vinna með námi, enda séu dönsku námslánin óhagstæðari en þau íslensku, og fólk vilji skiljanlega vera skuldlaust að námi loknu ef kostur er. Lengri námstími Ekki þarf að fjölyrða um kerfið á Íslandi. Hér bjóðast námsmönnum framfærslulán með bærilegum kjörum en styrkir eru nær óþekktir. Er danska leiðin betri? Ekki telur Pawel það. Ókosturinn við danska styrkjakerfið er að hans mati sá að „margir kjósa að taka einungis 70% tilskildra eininga á hverri önn eða gera reglulega hlé á námi sínu. Með- altími sem það tekur danska nemendur að ljúka meistaragráðu er þannig 6,5 ár, einu og hálfu ári lengur en það sem „eðlilegt“ getur talist“. Meira hvetjandi „Íslenska námslánakerfið er þannig mun meira hvetjandi en það danska“, segir Pawel. „Það er hagkvæmt fyrir fólk að ljúka námi sínu sem fyrst, því öfugt við það sem gerist í Danmörku fá námsmenn á Íslandi ekki gefins pening í hverjum mánuði. Raddir um að breyta SU-styrknum alfarið í námslán hafa vissulega heyrst hér í Danmörku en frá pólitískum sjónarhóli er afar ólíklegt að þær hugmyndir verði að veruleika.“ Hann lýkur pistlinum með þessum orðum: „Vissulega þurfa námslánin að vera í sífelldri endurskoðun og vafalaust margt í íslenska kerfinu sem mætti betur fara. En ef hugmyndin er að hvetja fólk til að taka námið föstum tökum er íslenska kerfið alla vega mun betra en það danska“. gm@frettabladid.isNýr valkostur virðist nú vera kominn fram til lausnar á samgöngumálum Vestmannaeyinga, sem fróðlegt verður að fylgjast með, en það er höfn í Bakkafjöru. Samgöngumál Eyjamanna hafa lengi verið til umræðu og nokkrar tillögur komið fram til lausnar á þeim. Flugsamgöngur við Eyjar hafa oft verið stopular, en það er þó kostur sem alls ekki má afskrifa þótt eitthvað annað reki á fjörur Eyjanna. Flug- völlurinn á Heimaey hefur margsannað ágæti sitt, enda hefur hann verið byggður upp og búinn góðum tækjum sem tilheyra á þessum stað. En veður og vindar eru oft þannig í Eyjum að ekki gefur til flugs þangað svo dögum skiptir, og þá er það sjóðleiðin sem gildir. Með hafnargerð í Þorlákshöfn og ferjulægi eftir gos, varð bylting í samgöngumálum Eyjamanna, því áður sigldu skip sem héldu uppi ferðum milli Eyja og lands fyrir Reykjanesskagann, sem er bæði lengri og erfiðari sjóleið. Nútíminn krefst þess hins vegar að samgöngur við Eyjar verði stórbættar, þannig að Eyja- menn og séu álíka settir og aðrir landsmenn hvað varðar sam- göngumál. Að öðrum kosti mun áfram draga úr búsetu fólks í Vestmannaeyjum, og það væri miður. Ferjuhöfn í Bakkafjöru þótti fyrir nokkrum árum fjarlægur kostur til að leysa samgöngumál við Vest- mannaeyjar, en nú hafa málin þróast á þann veg, að þarna virðist við fyrstu sýn vera komin framtíðar- lausn. Þrír kostir hafa aðallega verið til umræðu varðandi bættar samgöng- ur milli Eyja og lands. Fyrst má nefna hraðskreiðari Herjólf, í öðru lagi jarðgöng undir sjávarbotni og í þriðja lagi ferjuhöfn við Bakkafjöru. Það er ljóst að nýr Herjólfur styttir ekki ferðatímann nema lítillega. Þá virðist sjávarbotninum milli lands og Eyja, ekki vera sem heppileg- astur fyrir jarðgöng, og það mun kosta mikið að kanna jarðlögin þarna til hlítar. Ferjuhöfn við Bakkafjöru er nú talinn raunverulegur valkost- ur. Hafnargerð við Suðurströndina var lengi vel talin ófram- kvæmanleg, en Gísli Viggósson verkfræðingur hjá Siglingamál- stofnun og starfsmenn hans, hafa ítrekað sýnt að næstum ekkert er ómögulegt í þesum efnum, samanber hafnargerð á Hornafirði, í Þorlákshöfn og Grindavík, svo dæmi séu nefnd. Við nánari rannsóknir og tilraunir á sjólagi á eftir að koma í ljós hvernig best yrði staðið að hafnargerðinni, en fyrstu tilraunir lofa góðu. Með ferjuhöfn í Bakkafjöru yrði aðeins hálftíma sigl- ing milli lands og Eyja á ganggóðu skipi, og yrði bylting í sam- göngumálum við Eyjarnar. Fyrstu áætlanir benda líka til þess að kostnaður yrði mun minni en við jarðgöng. Þá er á það að líta að ofan við Bakkafjöru er kominn flugvöllur fyrir Vestmannaeyja- flug og með tilkomu ferjuhafnar yrði þarna eins konar samgöng- umiðstöð fyrir Eyjarnar, þar sem flug og ferja ynnu saman. Ferjuhöfn í Bakkafjöru þótti fyrir nokkrum árum fjarlægur kostur til að leysa samgöngumál við Vestmannaeyjar, en nú hafa málin þróast á þann veg, að þarna virðist við fyrstu sýn vera komin framtíðarlausn. Það er mikilvægt að nægar fjárveitingar verði til þessa verkefnis, sem er bæði spennandi og hagkvæmt að því er séð verður. SJÓNARMIÐ KÁRI JÓNASSON Samgöngur milli Vestmannaeyja og lands. Bakkafjara vænlegur kostur Ég sá nýlega pistil í blaði eftir ein- staklega víðförulan mann þar sem hann hélt því fram að Svíar, Norð- menn, Finnar og Danir kynnu betur að halda jól en annað fólk á þessari jörð. Ekki veit ég hvort hann sleppti Íslandi, einu Norðurlanda, úr upp- talningunni vegna kunnáttuleysis eða kunnáttusemi um íslenskt jóla- hald. Hvoru tveggja virðist álíka sennilegt. Allt sem maðurinn sagði um jólahald hjá nágrönnum okkar í Skandinavíu minnti á þá staðreynd að í þessum heimshluta hafa menn langa reynslu af því að reyna gera gott úr vetrinum. Á þeirri reynslu byggir mikið af jólahaldi þessara þjóða eins og ég var þægilega minntur á núna um daginn þegar ég sótti sænska Lúcíuhátið og finnska jólavöku í sömu vikunni. Það var líka greinilegt að dálka- höfundurinn hafði heillast af þeirri kyrrð, rósemd og notalegheitum sem finna má í aðventu og jólahaldi hjá nágrönnum okkar. Það er ekki víst að hann hefði fundið það sama á íslenskri aðventu. Ég veit ekki hvort hugtakið jólastress er til á öðrum tungumálum en íslensku en það er í öllu falli óvíða sem aðstæð- ur hafa hrópað á slíkt hugtak með sama hætti og í okkar landi. Kveikjan að grein mannsins var annars kenning sem virðist njóta mikils fylgis víða á Vesturlöndum þetta árið. Hún er sú að jólin séu sérlega hallærislegt fyrirbæri og komin úr tísku hjá öllu sæmilega vitibornu fólki sem leiðir þau að mestu hjá sér eða flýr heimaslóðir á þessum árstíma. Það er raunar ekki um það að efast að jól eiga það til að vera einstaklega hallærisleg á mælikvarða fágaðs smekks í hegð- un og hugsun. En menn þurfa líka alveg að misskilja tilgang hátíða, trúarlegra og veraldlegra, til að leggja slíka mælikvarða á jólahald. Það er hins vegar vafalítið rétt að jólin eru komin úr tísku hjá mörgum Evrópubúum. Þetta sést meðal annars á því að milljónir manna flýja úr borgum og bæjum álfunnar um jólin eða í aðdraganda þeirra og halda til staða þar sem lítil hefð er fyrir jólahaldi. Það hefur líka orðið auðveldara með árunum að leiða jólin gersamlega hjá sér í evrópskum stórborgum því þar geta menn núorðið lesið dagblöð og horft á sjónvarp dagana fyrir jól án þess að vera sérstaklega minntir á hátíðarnar sem í hönd fara. Það eina sem minnir á jólin í dagblöð- unum sem ég les hér á meginland- inu eru daglegar áhyggjur manna af því að verslun fyrir jólin verði víða í álfunni of lítil til að ýta við eftirspurn í hagkerfinu. Það er lík- lega óvíða, eða jafnvel hvergi, sem fjölmiðar og daglegt líf er svo ger- samlega lagt undir jólaundirbúning eins og á Íslandi. Sem væri svo sem ágætt ef allt þetta stúss snerist um leit að þeirri kyrrð og rósemd og þeim friði sem finna má í kulda og myrkri þessa árstíma. Eða þá um kristna trú sem menn tengja oft við jólahald þótt trúin virðist ekki hafa umtalsverð áhrif á það. Í Betlehem hefur mér stundum verið hugsað til jóla úr bernsku en í þeim heims- hluta verða minningar um íslensk jól þó öllu áleitnari á árlegum verslunarhátíðum í olíuríkjunum við Persaflóa en á völlunum neðan við Betlehem. Ég held að menn geti verið sammála um að ákveðið spennuástand ríki á milli jólahalds á Íslandi og kristinna guðspjalla. Það er frekar vegna vaxandi andúðar á taumlausari afbrigðum af neysluhyggju en vegna þverr- andi áhrifa kristinnar trúar að jólahald er minna í tísku í Evrópu en áður. Neysluhyggjan verður að teljast nokkuð á skjön við ráð guð- spjallanna til manna, og raunar ráð allra trúarbragða heimsins, og því ættu menn kannski að fagna þess- um þverrandi áhuga á jólunum í evrópskum borgum. Hin sjáanlegu jól í Evrópu eru heldur ekki stórlega öðru vísi en jól í austur Asíu þar sem jólin koma trúarlífi nákvæm- lega ekkert við og jólin eru tengd við jólasveininn en ekki við krist. Þar austur frá sagði mér maður af hindúasið að sá maður sem sneri í áttina frá sjálfum sér og sínum litla heimi sneri í áttina til guðs. Afmæl- isbarn sunnudagsins sagði eitthvað svipað. Afmælisbarn sunnudagsins AUGL†SINGASÍMI 550 5000 FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA Mest lesna vi›skiptabla›i› G al lu p kö nn un f yr ir 36 5 pr en tm i› la m aí 2 00 5. AUGL†SINGASÍMI 550 5000 FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA Mest lesna vi›skiptabla›i› G al lu p kö nn un f yr ir 36 5 pr en tm i› la m aí 2 00 5. Í DAG JÓL JÓN ORMUR HALLDÓRSSON Það er frekar vegna vax- andi andúðar á taumlausari afbrigðum af neysluhyggju en vegna þverrandi áhrifa kristinnar trúar að jólahald er minna í tísku í Evrópu en áður.

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.