Fréttablaðið - 21.12.2005, Qupperneq 48

MARKAÐURINN
„Rauði þráðurinn í skýrslunni er að meira
frelsi er betra en minna,“ segir Valtýr
Þór Hreiðarsson, framkvæmdastjóri
Verðlagsstofu skiptaverðs.
Sjávarútvegsráðuneytið fékk
Verðlagsstofu það hlutverk að hanna líkan
sem leiddi í ljós samkeppnishæfni
íslensks sjávarútvegs í samanburði
við aðrar þjóðir. Í samstarfi við
vísindamenn við Háskólann á
Akureyri og Háskólann í Tromsö
í Noregi var skýrslan unnin. Hélt
Ottó Biering Ottósson utan um þá
vinnu.
Ottó segir að þeir hafi ekki
fundið neitt líkan sem bæri saman
samkeppnishæfni einstakra
atvinnugreina milli landa. Þeir
hefðu gengið út frá líkani um
samkeppnishæfni þjóða, en þar
væru mælikvarðarnir að hluta til
öðru vísi en milli atvinnugreina.
Þetta hafi þeir betrumbætt og búið til líkan
sem lýsir á trúverðugan hátt hver staða
íslensk sjávarútvegs er með hliðsjón af
norskum sjávarútvegi.
Bæði Valtýr og Ottó segja að í heildina
litið sé ekki sláandi munur á þessum
atvinnugreinum milli landanna. Notast hafi
verið við opinberar hagtölur, niðurstöður í
skýrslu World Economic Forum og Gallup
hefði gert könnun á viðhorfum aðila í
greininni í báðum löndum.
BETRI AFKOMA SJÁVARÚTVEGSFYRIRTÆKJA
„Ekkert kom okkur mikið á óvart,“ segir
Ottó. Almennt séð sé rekstrarumhverfi sjáv-
arútvegsfyrirtækja betra hér á landi, þau
sýni betri afkomu og samvinna útgerða og
fiskvinnslufyrirtækja er meiri. Það skili sér
í betri rekstri síðarnefndu fyrirtækjanna.
Einnig séu tengsl tæknifyrirtækja í greininni
og birgja betri á Íslandi en í Noregi.
Valtýr segir hins vegar sláandi mun á
framboði á menntuðu fiskverkafólki og
millistjórnendum milli landanna. Þörf sé að
bæta þar úr hér á landi. Skýrslu eins og
þessa eigi einmitt að nota til að sjá hvernig
Íslendingar geti bætt samkeppnishæfni
sjávarútvegsins.
Þeir benda á að samkvæmt skýrslunni sé
olíukostnaður útgerða hærri hjá olíuþjóðinni
Noregi en á Íslandi. Hins vegar sé rafmagns-
kostnaður hærri hjá sjávarútvegsfyrirtækj-
um hér á landi. „Við létum athuga þetta
nokkrum sinnum svo þetta væri rétt,“ segir
Ottó, en niðurstaðan hafi alltaf verið sú sama.
Þetta komi mörgum spánskt fyrir sjónir.
NORÐMENN FRAMAR Á TVEIMUR SVIÐUM
Skýrslan byggir á sex meginþáttum og
ítarlegum samanburði þeirra á milli þjóðanna
tveggja. Liðirnir sex eru fiskveiðar, hagstjórn
og almenn starfsskilyrði fyrirtækja, umhverfi
og innviðir, fiskveiðar og fiskvinnsla og
markaðssetning. Gefin var einkunn á bilinu
1 til 7 þar sem 7 þýddi að samkeppnishæfnin
var góð á viðkomandi sviði í samanburðinum.
Hægt er að sjá tölulegan samanburð í töflum
hér á opnunni.
Norðmenn eru feti framar á tveimur sviðum;
í hagstjórn og aðbúnaði fyrirtækja. Það skýrist
fyrst og fremst af háum flutningskostnaði
afurða á Íslandi í samanburði við Noregi og
sterkri stöðu íslensku krónunnar.
Hvað fiskveiðistjórnunina snertir helgast
hærri einkunn Íslendinga einkum af því að
framsal aflaheimilda er mun frjálsari hér
21. DESEMBER 2005 MIÐVIKUDAGUR10
„Í heild er ég ánægður með niðurstöðu skýrslunnar um
samkeppnishæfni sjávarútvegsins. Íslenskur sjávarútvegur
kemur vel út í heildina. Gagnið af skýrslunni felst líka í því
að sjá hvar við stöndum verr að vígi miðað við Norðmenn
og hvar við getum gert betur,“ segir Einar K. Guðfinnsson
sjávarútvegsráðherra.
Ráðherrann segir Ísland koma heldur verr út þegar þætt-
ir sem lúta að efnahagsstjórninni eru skoðaðir. Það skýrist
að miklu leyti af því að gengi krónunnar hafi verið hátt.
Hann trúi því að um tímabundið ástand sé að ræða. Enginn
vafi leiki á því að niðurstaðan hefði verið hagstæðari ef
spurt hefði verið fyrir tveimur árum eða eftir eitt ár, þegar
gengi krónunnar hafi lækkað aftur.
„Þá fengjum við allt önnur svör. Þetta vigtar ansi þungt
í heildarmyndinni fyrir okkur,“ segir Einar og bendir á að
aðrir þættir sem lúta að rekstrarumhverfi sjávarútvegsfyr-
irtækja fá góða einkunn eins og til dæmis skattaumhverfið.
Ennfremur sé vinnumarkaðurinn mun sveigjanlegri hér í
samanburði við Noreg.
LÆKKA FLUTNINGSKOSTNAÐ
„Síðan finnst mér líka athyglisvert í þessu sambandi, þó
menn segi að margt hafi verið gert til að bæta innri mann-
virki samfélagsins, eins og til dæmis hvað varðar vega-
samgöngur, hvað kvartað er yfir háum flutningskostnaði.
Ég hlýt að álykta sem svo að þetta gefi mönnum í sjávar-
útvegi tilefni til að knýja á um að þessir kostnaðarþættir
verði lækkaðir,“ segir Einar.
Í Noregi geta erlendir aðilar fjárfest í fiskvinnslufyr-
irtækjum en það er ekki heimilt á Íslandi. Fá Norðmenn
því hæstu einkunn, eða 7, en Íslendingar lægstu einkunn,
eða 1, hvað það varðar.
„Það er ekki á dagskrá þessarar ríkisstjórnar að
breyta því,“ segir Einar spurður um hvort það bæti ekki
samkeppnisstöðu sjávarútvegsins að leyfa erlendar fjár-
festingar. „Hins vegar vil ég vekja athygli á því, sem ekki
kemur nægilega vel fram í þessari skýrslu, að það eru
heilmiklar heimildir til óbeinna fjárfestinga í sjávarút-
vegi en það er ekki mælt á þessum mælikvarða.“
BÆTA ÞARF MENNTUN
Einar segir það líka eftirtektarvert við niðurstöðuna að
Íslendingar fá heldur lakari útkomu en Norðmenn hvað
varðar framboð á menntuðum millistjórnendum.
„Það er hlutur sem við í sjávarútvegsráðuneytinu erum
byrjuð að vinna í. Þarna er greinilega einhver veikleiki
sem við þurfum að bregðast við. Ég held að þetta kunni
líka að stafa af því að gamli fiskvinnsluskólinn útvegaði
sjávarútveginum mjög marga hæfa millistjórnendur. Þetta
nám hefur ekki verið til staðar því það reyndist ekki vera
nægjanleg eftirspurn eftir því á sínum tíma,“ segir ráð-
herrann.
„Við höfum mjög mikinn áhuga á því að samanburður-
inn verði víðtækari og milli fleiri landa. Við höfum þegar
haft samband við ýmis nágrannaríki okkar í því sambandi.
Enn höfum við ekki fengið neitt ákveðið útúr því en ég er
viss um að þessi skýrsla hvetji menn til að koma til sam-
starfs við okkur. Við erum að reyna að hafa frumkvæði að
því,“ segir Einar K. Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra.
Vinna að víðtækari samanburði
Sjávarútvegsráðherra segir tilefni til að knýja á um lækkun flutningskostnaðar.
EINAR K. GUÐFINSSON SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA. „Íslensk
fiskvinnslufyrirtæki eru feti framar en þau norsku. Forskot Íslendinga er
einkum að þakka háu tæknistigi og góðu samstarfi við framleiðendur
fiskvinnslubúnaðar.“
Ú T T E K T
Frelsi í sjávarútvegi til farsældar
Íslendingar standa betur að vígi en Norðmenn í fiskveiðistjórnun, fiskvinnslu og markaðssetningu
sjávarafurða. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu þar sem borin var saman samkeppnishæfni
sjávarútvegs í Noregi og á Íslandi. Munurinn er ekki mikill á löndunum þegar heildarniðurstaðan er
skoðuð, en 139 mælikvarðar voru notaðir. Björgvin Guðmundsson rýndi nánar í tölurnar.
ÁBATASAMARI FISKVINNSLA Rekstrarhagnaður fisk-
vinnslunnar er meiri á Íslandi.
SVEIGJANLEGUR VINNUMARKAÐUR. Íslenskur vinnumarkaður er betri en sá norski.DUGLEGIR SJÓMENN. Hver íslenskur sjómaður framleiðir meiri verðmæti en norskur.