Fréttablaðið - 03.05.2006, Blaðsíða 38

MARKAÐURINN
„Samanburður íslenskra og erlendra
banka“ heitir misserisverkefni fimm
viðskiptanema við Viðskiptaháskólann á
Bifröst sem skilað var í byrjun þessa
mánaðar. Fyrir verkefnið sem er í skýrslu-
formi fengu nemarnir níu í einkunn, þá
hæstu sem gefin er.
„Við höfum haldið hópinn og nú fengið
níuna tvisvar í röð,“ segir Heiðar Lár
Halldórsson stoltur, en ásamt honum unnu
verkefnið Bjarni Þór Einarsson, Haukur
Skúlason, Kristján Örn Jónsson og Orri
Sigurðsson. „Efnið völdum við af því að
umræðuefnið var heitt og okkur lék for-
vitni á að vita hvað stæði á bak við gagn-
rýni sem komið hefur fram hjá erlendum
greiningardeildum á íslensku bankanna,“
bætir Kristján Örn við. „En fyrir leikmann
getur verið erfitt að átta sig á því.“
FJÁRFESTINGARNAR ERU ARÐBÆRAR
Aðalviðfangsefni skýrslunnar er að meta
rekstur og markaðsaðstæður stóru bank-
anna hér og þeir þættir skoðaðir með
hliðsjón af rekstri þriggja erlendra banka,
Goldman Sach‘s, Deutsche Bank og Jyske
Bank. Niðurstaðan er sú að nokkru muni
á íslensku bönkunum í skipulagi og þá
sérstaklega á Kaupþingi banka og Glitni,
meðan Landsbankinn sé líkari Kaupþingi
banka. Þá kom einnig í ljós að Kaupþing
banki og Deutsche Bank eru líkir að upp-
byggingu. „Báðir bankar byggja afkomu
sína að verulegu leyti á gengishagnaði auk
þess sem tekjumyndun og dreifing þeirra
er mjög áþekk en báðir sækja þeir um
30 prósent tekna sinna á heimamarkað.
Fjármögnun þeirra er þó nokkuð ólík þar
sem Kaupþing banki fjármagnar sig mikið
til með útgáfu skuldabréfa en Deutsche
Bank fjármagnar sig mest með innlánum
sem gerir endurfjármögnun hans traust-
ari,“ segir í skýrslunni.
Þeir félagar furða sig á hvernig bank-
arnir voru settir undir einn hatt í erlendri
gagnrýni, en við skoðun segja þeir að
komið hafi í ljós að slík nálgun standist
engan veginn. Þeir segja kerfisáhættu
bankakerfisins almennt ofmetna þó finna
megi í henni sannleikskorn, sér í lagi í
áhyggjum af horfum á hlutabréfamarkaði
hér. Þá er komist að þeirri niðurstöðu að
Kaupþing banki og Glitnir standist fylli-
lega alþjóðlegan samanburð í rekstri, en
Landsbanki Íslands þurfi að sýna fram á
traustari og dreifðari tekjumyndun til að
standa þeim jafnfætis. Þeir segja gríðar-
legan vöxt erlendra skulda bankanna til
kominn vegna bæði beinna og óbeinna
fjárfestinga erlendis, en telja skuldirnar
þó ekki gagnrýniverðar þar sem fjárfest-
ingarnar virðist hafa skilað framúrskar-
andi arðsemi, sem sjáist vel í uppgjörum
bankanna.
Strákarnir segja hins vegar ljóst að
bankarnir búi við töluverða gjaldeyrisá-
hættu þar sem íslenska krónan sé bæði
lítill og sveiflukenndur gjaldmiðill. „Eigið
fé bankanna er í krónum, en mikið af
eignum og skuldum í erlendri mynt. Þetta
þýðir að veikari króna lækkar eiginfjár-
hlutfallið,“ segir Heiðar, en Haukur bætir
við að á móti komi að jákvæður gjaldeyris-
munur geri að verkum að hagnaður bank-
anna aukist og þar með eigið fé þeirra og
þannig nái þessir hlutir að jafna sig dálítið
út. „Bankarnir eru mjög vel staðsettir
hvað varðar þennan jákvæða gjaldeyr-
ismun, þeir eiga allir þrír fleiri eignir
á móti skuldum erlendis.“ Þá segja þeir
algengt að bankar verji sig gegn gjald-
miðlaáhættu og segja krónuna bjóða upp á
ákveðna spákaupmennsku. „Svo getur líka
verið að slíkt sé bara hluti af þeirra vörn,
eða eignastýringu að vera viðbúnir svona
skellum.“
HÆGIR Á VEXTINUM
Gagnrýni erlendra greiningardeilda rekja
strákarnir til skýrslu Fitch 21. febrúar þar
sem horfum á lánshæfismati ríkissjóðs
var breytt úr jákvæðum í neikvæðar. Í
verkefninu notuðust þeir því við líkan
Merrill Lynch við að meta kerfisáhættu
og komust meðal annars að því að auknar
skuldir heimilanna mætti að mestu rekja
til breyttra aðstæðna á fasteignamarkaði
og benda á að eignir hafi líka aukist á móti
skuldum. Þá telja þeir áhyggjur af fast-
eignaverði ekki eiga við rök að styðjast
þar sem þær hafi verið leiðrétting á of lágu
fasteignaverði sem ólíklegt sé að gangi til
baka. Þeir telja hins vegar áhyggjur af
lækkandi hlutabréfaverði réttmætar því
ætla megi að vöxtur sé bundinn í gengi
hlutabréfa sem útlit er fyrir að ekki muni
hækka jafnhratt og áður, meðal annars
vegna versnandi lánakjara bankanna.
En þegar skýrslunni sleppir taka
strákarnir jafnvel enn dýpra í árinni í
hneykslan sinni á skrifum erlendu grein-
ingardeildanna. „Ef þær kjósa að fara
í samanburð á borð við að bera saman
landsframleiðslu og skuldir bankanna má
benda á að hagnaður bankanna árið 2005
nam 10 prósentum af landsframleiðslu og
leitun að öðru eins,“ segir Heiðar og strák-
arnir hlæja við. „Þetta er náttúrlega bara
heimskulegur samanburður og við teljum
allt að því kjánalegt að halda því fram að
bankarnir megi ekki verða svo stórir að
ríkið geti ekki hlaupið undir bagga með
þeim,“ bætir hann við og strákarnir taka
undir og telja ljóst að banki yrði ekki lengi
að flytja sig úr landi ef hann teldi smæð
ríkisins hamla vexti hans. „Svo má nátt-
úrlega líta til Lúxemborgar og Sviss og
bera þar saman landsframleiðslu og stærð
banka. Þetta er náttúrlega bara gert til
að ná fram skellifyrirsögum,“ segja þeir
og bæta við að matsfyrirtækið Moody‘s
hafi komist að svipaðri niðurstöðu og þeir
hafi gert í skýrslu sinni nú. „Skýrslan
okkar kom út þriðja apríl og Moody‘s birti
daginn eftir lánshæfismat sitt fyrir bæði
ríki og banka. En niðurstaðan er að ekkert
sé í raun athugavert við stöðu bankanna
sem skili mjög góðri afkomu, en umræðan
undanfarnar vikur og mánuði hafi gert
að verkum að ekki sjái fyrir endann á því
hvort um tjón sé að ræða, hvort skrifin séu
spádómur, sem rætist af því einu að hafa
verið settur fram,“ segir Heiðar og telur
verulega hafa skort á allan rökstuðning í
neikvæðu skrifunum. „Það er dylgjað og
allir settir undir sama hattinn. Þetta eru
ófagleg vinnubrögð, segja strákarnir og
telja að sérfræðingar greiningardeildar
Danske Bank hefðu trúlega fengið fallein-
kunn á Bifröst fyrir svarta skýrslu sína.
Strákarnir töldu hins vegar allir að bank-
arnir hér hefðu tekið allt of seint við sér í
að bregðast við neikvæðum skrifum sem
hafist hafi með hroðvirknislegri skýrslu
Royal Bank of Scotland í október í fyrra.
„Samt urðu þeir varir við að kjör þeirra
versnuðu, en gerðu ekkert fyrr en bylgjan
fór öll af stað eftir áramót.“
BANKARNIR HAFA ÓLÍKA TEKJUMYNDUN
„Tekjur banka eru aðallega þrískiptar,
vaxtamunur, þóknanir og gengishagnaður,“
áréttar Heiðar og segir tekjur Kaupþings
banka vel dreifðar, með starfstöðvar á
öllum Norðurlöndunum, auk Bretlands og
Lúxemborgar, en um 30 prósent af tekj-
um komi héðan frá Íslandi. Í skýrslunni
kemur fram að meirihluti tekna bankans
komi frá Bretlandi og stafar það mest-
megnis af gengishagnaði þar, en geng-
ishagnaður sé um 42 prósent af tekjum
Kaupþings banka. „Hjá Deutsche Bank er
það hlutfall 38 prósent, en það skýrir léleg
grunnafkoma bankans,“ segir Heiðar og
félagar hans taka undir að kostnaðarhlut-
fall erlendu bankanna sé töluvert meira en
þeirra íslensku. „Þegar gengishagnaður er
tekinn frá kemur í ljós að grunnafkoma
Deutsche Bank er í raun óviðunandi,“
segir Haukur.
Meirihluti tekna Landsbankans er svo
héðan, eða rúmlega 82 prósent og segja
strákarnir gengishagnað vega þar þyngst
eða um 34 prósent af heildartekjum bank-
ans. Jafnframt benda þeir á að um 20
milljarðar af 21 milljarðs króna gengis-
hagnaði bankans á síðasta ári hafi komið
frá Íslandi.
Glitni banka segja strákarnir svo frá-
brugðinn hinum að því leyti að gengis-
hagnaður hans sé minni, en stór hluti
tekna bankans komi héðan eða 45 prósent.
Þeir segja árangur bankans af stöðutöku
í hlutabréfum á síðasta ársfjórðungi síð-
asta árs vera slakan, en helstu tekjur
bankans séu vaxtatekjur hér og í Noregi,
um 46 prósent af heildartekjum hans.
„Allir bankarnir hafa tekjur erlendis frá
en Kaupþing banki einna mest, eða um
70 prósent. Landsbankinn hefur um 18
prósent tekna sinna erlendis frá og Glitnir
um 55 prósent,“ segja þeir félagar og bæta
við að Jyske Bank hefur um 90 prósent
tekna sinna í heima fyrir í Danmörku og
þar með sé markaðsáhætta hans mest.
„Tekjudreifing Jyske Bank er hins vegar
frekar líkari tekjudreifingu Glitnis þar
sem meginuppistaða tekna hans er komin
af vaxtatekjum eða um 49 prósent.“
Strákarnir benda á að bæði Kaupþing
banki og Glitnir séu með minna tap af
útlánum en Deutsche Bank, sem sýni að
áhættustýring bankanna sé góð. Hins
vegar segja þeir að þar sem yfir 80 prósent
af tekjum Landsbankans komi frá Íslandi
mætti kalla tekjudreifingu bankans frem-
ur einhæfa og að markaðsáhætta útlána sé
veruleg. „Stærstur hluti lána Glitnis fer til
Íslands og Noregs, ef talin eru með útlán
til Danmerkur þá eru þar nær 90 prósent
af heildarútlánum bankans. Ætla mætti að
þessi svæði séu mjög tengd efnahagslega
og áhætta í útlánadreifingu því töluverð,“
segja þeir ennfremur.
3. MAÍ 2006 MIÐVIKUDAGUR10
F R É T T A S K Ý R I N G
C A D - H L U T F A L L *
B A N K A B O R I Ð S A M A N
Banki Hlutfall
Deutsche Bank 13,5%
Kaupþing banki 12,2%
Landsbankinn 13,1%
Glitnir 12,6%
Jyske Bank 11,4%
*CAD hlutfallið segir til um eiginfjárstöðu banka og þarf að
vera yfir átta prósentum. Mörkin eru sett til þess að bankarnir
geti stjórnað lausafjárstöðu sinni og staðið við ótímabærar
skuldbindingar.
Heimild: Íslenskir bankar, misserisverkefni við
Viðskiptaháskólann á Bifröst, vor 2006.
Í BANKANUM Íbúðalán, segja höfundar verkefnis um
samanburð á bönkum, vera lágt hlutfall af heildareign-
um þeirra. Það sé þó líklegt til að hækka því margt
bendi til að Íbúðalánasjóður hverfi í náinni framtíð að
fullu af þeim markaði.
VIÐSKIPTAHÁSKÓLINN Á BIFRÖST Oft á tíðum
eru misserisverkefni í viðskipta- og lögfræðideild
Viðskiptaháskólans á Bifröst unnin í samvinnu við
fyrirtæki og stofnanir í lok hvers misseris í fjögurra til
sex manna hópum. MARKAÐURINN/VILHELM
Útlendingarnir fengju falleinkunn
Landsbankinn þarf að sýna fram á traustari og dreifðari tekjumyndun til að standa jafnfætis hinum stóru bönkunum. Hópur við-
skiptadeildarnema á Bifröst bar saman íslenska og erlenda banka í misserisverkefni. Óli Kristján Ármannsson hitti hópinn sem
furðar sig á vinnubrögðum erlendra greiningardeilda.
FENGU NÍU FYRIR VERKEFNI Á BIFRÖST Kristján Örn Jónsson, Heiðar Lár Halldórsson, Orri Sigurðsson, Bjarni
Þór Einarsson og Haukur Skúlason fengu hæstu einkunn fyrir misserisverkefni við viðskiptadeild Viðskiptaháskólans
á Bifröst. Þeir báru íslensku bankana saman við erlenda banka. MARKAÐURINN/VILHELM