Réttur


Réttur - 01.06.1915, Side 5

Réttur - 01.06.1915, Side 5
11 flestir ráma eitthvað í það, þó ekki sjáist það mjög í framkvæmdinni sumstaðar á landinu. En það er ekki nema vel viðeigandi í fyrsta hefti þessa tímarits að skýra dálítið frá því, hvað það var, sem einkum vakti hana og hratt á stað. Hin frjálsa samkepni, sem spratt upp úr kenningum Adam Smiths, skotska þjóðmegunarfræðingsins, var grund- vallarhugsjónin og lyftistöng framfaranna á nítjándu öld- inni, og alt skipulag félagslífsins og atvinnuveganna hlaut að sníðast samkvæmt lögmáli hennar. Frjálsa samkepnin hafði líka aðrar afleiðingar, og þær mjög mikið til hins verra. Hún er nefnilega aðalorsökin til misskiftingar auðsins — að auðurinn hefir safnast að vissum mönnum og stéttum, en aðrar stéttir sokkið i örbyrgð. Samkepnin hefir reynst fölsk, og ýmiskonar einokun siglt undir hennar flaggi. Til sönnunar nægir að nefna aðeins — kaupmannahringina, olíuhringina og ýmiskonar »einokunar-samtök« — og sam- bönd ýmsra stétta til að halda við sérréttindum sínum. Lögin heimila það, og samkepnin helgar það. Gegn þessu verða hinar stéttirnar — bændur og verkamenn og fleiri — að beita sömu vopnum, það er samtökum; kaupfélögin t. d. eru ekkert annað en hringir, til að gæta hagsmuna og rétt- inda félagsmanna, til þess að vinna á móti hinum hringun- um og koma á jöfnuði. En annað lögmál liggur til grund- vallar fyrir félögunum. Samkepnin er strikuð út, en í stað hennar komin samhjálpin. Enda eru þessi lögmál jafn and- stæð og hvítt og svart. Samkepnin hampar þeim sterka, ryður þeim veika af stalli. Samhjálpin styður líka þann veika, þ. e. alla jafnt. — Nú dettur ykkur ef til vill í hug, að fyrst félögin, hringirnir berjast hvorir við annan, þá sé það samkepni. Nei; að vísu getur það litið svo út í bili. En markmið kaupfélaganna er ekki það að vernda aðeins sérréttindi vissra stétta, t. d. bænda, eða gera hinar rétt- lausar. Markmiðið er það að öll þjóðin geti verið einn hringur, eitt verzlunarfélag, og meira til, allar þjóðir, það er nógu hátt sett.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106

x

Réttur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.