Réttur


Réttur - 01.06.1915, Blaðsíða 5

Réttur - 01.06.1915, Blaðsíða 5
11 flestir ráma eitthvað í það, þó ekki sjáist það mjög í framkvæmdinni sumstaðar á landinu. En það er ekki nema vel viðeigandi í fyrsta hefti þessa tímarits að skýra dálítið frá því, hvað það var, sem einkum vakti hana og hratt á stað. Hin frjálsa samkepni, sem spratt upp úr kenningum Adam Smiths, skotska þjóðmegunarfræðingsins, var grund- vallarhugsjónin og lyftistöng framfaranna á nítjándu öld- inni, og alt skipulag félagslífsins og atvinnuveganna hlaut að sníðast samkvæmt lögmáli hennar. Frjálsa samkepnin hafði líka aðrar afleiðingar, og þær mjög mikið til hins verra. Hún er nefnilega aðalorsökin til misskiftingar auðsins — að auðurinn hefir safnast að vissum mönnum og stéttum, en aðrar stéttir sokkið i örbyrgð. Samkepnin hefir reynst fölsk, og ýmiskonar einokun siglt undir hennar flaggi. Til sönnunar nægir að nefna aðeins — kaupmannahringina, olíuhringina og ýmiskonar »einokunar-samtök« — og sam- bönd ýmsra stétta til að halda við sérréttindum sínum. Lögin heimila það, og samkepnin helgar það. Gegn þessu verða hinar stéttirnar — bændur og verkamenn og fleiri — að beita sömu vopnum, það er samtökum; kaupfélögin t. d. eru ekkert annað en hringir, til að gæta hagsmuna og rétt- inda félagsmanna, til þess að vinna á móti hinum hringun- um og koma á jöfnuði. En annað lögmál liggur til grund- vallar fyrir félögunum. Samkepnin er strikuð út, en í stað hennar komin samhjálpin. Enda eru þessi lögmál jafn and- stæð og hvítt og svart. Samkepnin hampar þeim sterka, ryður þeim veika af stalli. Samhjálpin styður líka þann veika, þ. e. alla jafnt. — Nú dettur ykkur ef til vill í hug, að fyrst félögin, hringirnir berjast hvorir við annan, þá sé það samkepni. Nei; að vísu getur það litið svo út í bili. En markmið kaupfélaganna er ekki það að vernda aðeins sérréttindi vissra stétta, t. d. bænda, eða gera hinar rétt- lausar. Markmiðið er það að öll þjóðin geti verið einn hringur, eitt verzlunarfélag, og meira til, allar þjóðir, það er nógu hátt sett.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.