Réttur - 01.01.1946, Blaðsíða 29

RÉTTUR
29
ingavaldsins, kreppur og nýjar styrjaldir. En Jaað verður hins
vegar vart hægt nú, eins og gert var fyrir stríð, af einum
þingmanni Sjálfstæðisflokksins, að nota það sem rök gegn
framkvæmd sósíalismans á íslandi, að vér yrðurn að haga
innanlandsstefnu vorri í samræmi við vilja ensku og þýzku
ríkisstjórnanna, en ekki í samræmi við ákvarðanir íslenzku
þjóðarinnar sjálfrar. Svona raunhæft var litið á þjóðfrelsi
og lýðræði íslendinga þá af einum af hinum betri fulltrúum
íslenzkrar borgarastéttar!
*
Það er síður en svo einsdæmi í veraldarsögunni, að slíkar
breytingar, sem nú var greint, verði á afstöðunni milli stétta
og þar af leiðandi á baráttuaðferðum þeirra. Samsvarandi
breyting og sú, sem nú hefur orðið á afstöðu milli alþýðu-
stéttanna og auðmannastéttar, varð og á 19. öld milli borg-
arastétta annars vegar og aðalsins hins vegar.
Það var m. a. hið mikla vald frönsku og ensku borgara-
stéttanna á 19. öldinni og það, hve mjög borgaralegir fram-
leiðsluhættir ruddu sér til rúms og sýndu yfirburði sína yfir
Jjjóðfélag aðalsins, sem gerði það að verkum að í fjölmörgum
löndum átti borgarastéttin hægara með að ná samkomulagi
við aðalinn, afturhald J^eirra tíma, og knýja hann til valda-
afsalsins án þess að til borgarastyrjaldar kæmi. Alveg sérstak-
lega má því segja að franska borgarabyltingin 1789, — „end-
urtekin" á vissan hátt 1830 og 1848, alltaf með víðtækum
alþjóðlegum afleiðingum, — hafi skapað grundvöllinn fyrir
tiltölulega friðsamlega þróun borgaralega lýðræðisins í ýms-
um löndum Evrópu á 19. öldinni. Og þannig hefur rúss-
neska alþýðubyltingin 1917 og lýðræðisbyltingarnar 1945
skapað möguleika fyrir friðsamlega þróun sósíalistísks lýð-
ræðis á 20. öldinni, ef auðmannastétt nútímans reynist ekki
mun óbilgjarnari og ábyrgðarlausari stétt en aðall 19. aldar.
Sú er reynsla sögunnar, að Jsótt sú stétt, er lengst sækir
fram á hverjum tíma, byrji með því að beita mildi og mann-
úð í aðgerðum sínum, þá knýr yfirstéttin hana venjulega