Réttur - 01.01.1946, Blaðsíða 6

6
RÉTTUR
frv. En með því að afnema þannig fámenna sérréttinda- og
valdastétt, sem drottnaði í stjórnmála- og atvinnulífinu, þá
væri viðkomandi þjóð raunverulega að koma því svo fyrir,
að einungis væri ein stétt í þjóðfélaginu, ein vinnandi stétt,
er vegna verkaskiptingar greindist í verkamenn, bændur,
menntamenn o. s. frv. en í pólitískum og þjóðfélagslegum
skilningi væri ein stétt eða lýður (,,demos“) í hinni gömlu
grísku merkingu orðsins. Hins vegar yrði yfirstétt, þ. e. a. s.
stétt, sem hefur vald yfir jörðum og atvinnutækjum þjóðar-
innar, og þar með vald yfir einstaklingum hennar, ekki leng-
ur til. Þegar þannig væri komið, væri bræðralagshugsjón
lýðræðisins framkvæmd. Þegar tryggt er, að enginn maður
kúgar annan í krafti valds yfir honum, þá verður þess líka
skanrmt að bíða, að það, sem ég taldi frumskilyrði lýðræðis-
ins, eins og við þekkjum það og munum þekkja það á næst-
unni: vald lýðsins, hverfi af sjálfu sér, því að valdið nrun þá
ekki lengur verða sá eðlilegi grundvöllur þjóðfélagsins, sem
Jrað hefur verið undangengnar aldir, meðan þjóðfélagsleg
stéttaskipting hefur ríkt. Því að lýðræðið lrefur verið sér-
stakt form ríkisvalds, sérstakt yfirráðaform, er var og er enn,
þar sem það er óspillt, frábrugðið þeinr yfirráðaformum,
sem t. d. saga Evrópu greinir frá fyrir 1789 að því leyti, að
það er form fyrir yfirráð fjöldans, í mótsetningu við vald
liöfðingja eða yfirráð einstaks manns.
Nauðsynlegt er að gera sér grein fyrir þessu, er menn tala
um lýðræði. Lýðræði er ekki innantómt orð eða dauður laga-
bókstafur. Það er málstaður, sem barizt er fyrir og fórnað
l’yrir, — hugsjón og veruleiki, sem menn hafa lifað fyrir og
dáið fyrir síðustu aldirnar. Þannig var lýðræðið fyrir hug-
skotssjónum Jjeirra, sem börðust fyrir Jrví fyrr á öldum og
ruddu því braut þrátt fyrir ofsóknir, útlegð og bönn, —
brautryðjenda ensku, frönsku, amerísku og rússnesku bylt-
inganna, og þannig var það í augum þeirra, sem börðust
fyrir því gegn ægilegustu harðstjórn og grimmd, sem þekkzt
hefur í heiminum, einræði þýzku auðdrottnanna og nazist-