Réttur - 01.01.1947, Page 44

44
R É T T U R
Vér vitum bezt, hvar skórinn kreppir að, og getum bezt
fundið ráð til að bæta úr bágindunum....
Skoðum því þessi hörðu ár, sem send oss af forsjón-
inni til að örfa oss og hvetja, hvetja oss til að verða
vorir eigin herrar, og þar með vorir eigin læknar. . . .“
Þau ummæli, sem nú hafa verið tilfærð, verða að
nægja sem sýnishorn af baráttu Skúla og Þjóðviljans
gamla fyrir frelsi landsins. Þess skal þó enn getið, að
séra Sigurður Stefánsson í Vigur ritaði margt greina
um þetta mál í Þjóðviljann og fylgdi fram hinum sama
málstað. Var hann atkvæðamikill styrktarmaður blaðs-
ins alla þá stund, sem það kom út á ísafirði.
Annað höfuðatriðið í stefnuskrá Þjóðviljans fjallaði
um menntun almennings og aukinn pólitískan þroska.
Með hverjum hætti vann blaðið að því máli?
Þess er fyrst að geta, að þegar í fyrsta árgangi birt-
ist merkileg grein um alþýðuskóla á íslandi. Var hún
eftir Ögmund Sigurðsson, síðar skólastjóra í Flensborg.
Annar árgangur flutti yfirgripsmikla ritgerð eftir séra
Jakob Guðmundsson alþingismann, og nefndist hún Al-
þýðumenntamálið. Þá skrifaði ritstjórinn sjálfur ýmis-
legt um þessi efni. Skúli barðist og mjög ötullega fyrir
því, bæði í blaði sínu og á þingi, að ríkisvaldið styddi
vísindi og fagrar listir. Einnig var hann mikill hvata-
maður þess, að helztu skáldum landsins væri nokkur
sómi sýndur og kjör þeirra bætt. Hefur Skúla eflaust
verið það ljósara en flestum samtíðarmönnum hans, að
þróun vísinda, bókmennta og lista var eitt höfuðskil-
yrði alhliða þjóðmenningar og alþýðumenningar sér-
staklega. —
Barátta Skúla Thoroddsens og Þjóðviljans fyr-
ir auknum mannréttindum allrar alþýðu er eflaust sá
þáttur í starfi hans, sem mest er um vert, að undan-
skildu sjálfstæðismálinu. Fyrst skal ég minnast á kaup-
greiðslumál verkamanna.