Réttur - 01.01.1947, Blaðsíða 30

30
RÉTT UR
var í stjórnmálakreppunni, er Boulanger hershöfðingi
kom af stað. Georges Cogniot heitir einn af þingmönn-
um kommúnista í París, mikilhæfur menntamaður. Hann
sagði frá því við jarðarfararathöfnina, hvernig Paul
Langevin hafði varpað sér út í baráttuna fyrir málstað
Dreyfusar, er hann hafði nýlokið fullnaðarprófi í Ecole
Normale Superieure. En sú orrahríð var háð fyrir rétt-
læti og frelsi, þessum hornsteinum lýðræðisins. Langevin
var einn þeirra fáu menntamanna fyrir 1914, er lét sjá
sig á fundum, þar sem Jean Jaures hélt ræður.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina var þessi óþreytandi
starfsmaður önnum kafinn við helztu uppgötvanir sín-
ar. Þó gaf hann sér jafnfiamt tíma til þess að gegna
forsetastörfum á fundum, sem haldnir voru til stuðn-
ings sjóliðunum í franska Svartahafsflotanum eða til
þess að krefjast þess, að Frakkland tæki upp stjórn-
málasamband við hin ungu Ráðstjórnarríki. Síðar tók
hann, ásamt þeim Romain Rolland og Henry Barbusse,
þátt í alþjóðasamtökum gegn stríði og fasisma. Hann
fylgdi að málum lýðveldinu spænska, sem þá hafði orðið
fyrir glæpsamlegri árás af fasistunum. Hann hóf upp
rödd sína til að andmæla svikunum í Miinchen. Og er
hreinsunin og grimmdaræðið hófst 1940, var Paul Lange-
vin einn af þeim fyrstu, er settur var í fangelsi.
Hann var 67 ára gamall og veikur, er honum var
varpað í fangelsisklefann. Það var þessi illræmda. dýf-
lissa, sem af einhverri undarlegri kaldhæðni hefur verið
skírð Santé- (eða 'heilsuverndar-)fangelsið. Það var þar,
sem nazista-herforinginn Boehmelburg komst svo að
orði við Langevin: „Þú ert okkur jafn hættulegur og al-
fræðingar átjándu aldarinnar einveldisstjórnum þess
tíma.“ Þetta var viðurkenning andstæðings, þótt ekki
væri svo til ætlazt, — og söguleg afstaða hans er hér
rétt metin.
Er Langevin hafði verið tekinn höndum, var honum