Réttur - 01.06.1947, Blaðsíða 4

76
R É TT U R
ungar gátu engin bönd lagt á. Og eftir 1848 buðu gull-
námur Kaliforníu og aðrar enn dýrmætari gullnámur:
ónumin frjósöm jörð allrar Norður-Ameríku hinum
kúguðu einstaklingum Evrópuþjóða svigrúm og frelsi,
sem þéttbýl, þaulnumin, f jötruð Evrópa ekki átti.
Meðal þessa fátæka og þrælkaða fólks, sem þá flúði
vestur, voru ýmsir dugmestu menn alþýðustéttanna í
Evrópu. Fjölmargir leiðtogar byltinganna 1848 og út-
lægir forustumenn verkalýðssamtaka Evrópu leituðu
þar athvarfs. Sjálft fyrsta alþjóðasamband sósíalism-
ans var flutt til New York eftir að alþýðuuppreisnin í
París var barin niður 1871 og því var síðan beinlínis
breytt í fyrsta sósíalistiskan verkamannaflokk Ame-
ríku! Það var engin tilviljun að byltingarfélagar Marx
og Engels úr frelsisbaráttunni í Evrópu eins og Weyde-
meyer og Willich urðu hershöfðingjar Abrahams Lincolns
í frelsisstríðinu 1861—’64, eða hitt að Marx og Engels
áttu aðgang að amerískum blöðum, eins og New York
Tribune, þegar flest önnur stórblöð voru lokuð þeim.
Það sem raunverulega skapar frelsið í Ameríku á
síðari hluta 19. aldarinnar, er hið ónumda land. Iðnað-
arborgirnar á austurströndinni mörkuðust fljótlega af
auðvaldskúguninni. Og eftir 1865 reirðust fjötrar iðju-
höldanna æ fastar að þeim verkamönnum, sem vegna
ómegðar eða annars gátu ekki flúið þrældóm stóriðj-
unnar. En auðmenn þeir, sem eignuðust hin stórvirku,
nýtísku iðjufyrirtæki Ameríku, áttu óhægra um að
kúga, a .m. k. yngri og duglegri verkamennina á sama
hátt og afturhald Evrópu gerði, meðan hver verkamað-
ur gat tekið pjönkur sínar og haldið burt úr kolanám-
um Pennsylvaníu vestur á bóginn og gerst sjálfstæð-
ur bóndi á eigin jörð, sem hann fékk ókeypis hvar sem
hann vildi vestur frá. Það var að vísu ekki heiglum
hent að ryðja landið, en það var hægt. Vegna þessa
straums vestur á bóginn frá stóriðjunni hækkaði kaupið